Obraz
1 (92)

Z analizy literatury badawczej w zakresie muzykoterapii wynika, źe podstawę działań terapeutycznych stanowi przede wszystkim charakter muzyki. Sposób interpretowania jej w znacznym stopniu oddziałuje naj zaangażowanie pacjentów w przebieg procesu terapeutycznego. (Nordoff P;j Robins C., 1985) Potwierdzają to liczne badania prowadzone m.in. przez Mirosława Janiszewskiego (1979. 1980, 1982, 1983), który wykorzystywał’ muzykoterapię w aspekcie efektu treningowego. Szczególnie zwracał onj uwagę na zasięg wpływu poszczególnych ćwiczeń na cechy motorycznej Wykazał, że muzyka, która jednocześnie angażuje pacjenta emocjonalnie i] intelektualnie, może być silnym narzędziem stymulującym określoną! aktywność ruchową.

Członkowie Francuskiego Stowarzyszenia Badań i Stosowania Techniki Psychomuzycznych od wielu już lat zajmują się wpływem muzyki (głównie; , lytmu muzycznego) na ustrój człowieka. Opierając się na przeprowadzonych^ wielokrotnie eksperymentach obejmujących wykorzystanie muzyki do działańl medycznych, stworzyli oni listę określającą znaczenie lecznicze i terapeutyczne muzyki. (Maranto Ch.D., 1993)

1. Muzyka pobudza reakcje fizjologiczne

Przeprowadzone prace badawcze dotyczące zagadnienia wpływu muzyki na różnorodne parametry fizjologiczne, m.in. bicie serca, ciśnienie krwi, temperatura skóry, oraz elektromiografia pozwoliły na ustalenie, źe muzyka oddziałuje na procesy zachodzące w ludzkim ciele.

Kierunki tych oddziaływań nie są do końca poznane, istnieją bowiem osoby, u których reakcje fizjologiczne na bodźce muzyczne są bardzo zróżnicowane.

2.    Muzyka pobudza reakcje psychologiczne

Wpływ muzyki na zmienność nastrojów i związane z nim zachowania są prawdopodobnie źródłem wszelkich teorii w praktyce muzykoterapii. Podobnie jak w przypadku reakcji fizjologicznych, również i tutaj zaobserwowano występowanie indywidualnych różnic w oddziaływaniach muzyki na psychikę ludzką.

3.    Muzyka ewokuje wyobraźnię i związane z nią przeżycia

W tym aspekcie zaobserwowano występowanie szczególnie indywidualnych reakcji, które są zależne od kultury, wcześniejszych doświadczeń z muzyką oraz mogą być związane z przeszłością danej jednostki.

Biorąc pod rozwagę wymienione czynniki, można z pewnością wysunąć bardziej stosowne wnioski potwierdzające postawioną hipotezę, co zostało już potwierdzone licznymi badaniami.

4.    Muzyka pobudza reakcje umysłowe

Reakcje umysłowe mogą być determinujące w przypadku skuteczności interwencji terapeutycznej. Są one bardzo indywidualne. Ich rodzaj zależy głównie od zaangażowania się jednostki w procesy myślowe związane z percepcją muzyki.

W wyniku zastosowania utworów muzycznych posiadających określone kontrasty brzmieniowe (kolorystyczne, harmoniczne, melodyczne, artykulacyjne itp.) mogą powstawać wahania w nastroju pacjenta. Wahania te mogą skutkować różnymi postawami zachówawczymi. A zatem możliwa jest zmiana nastroju pacjenta pod wpływem muzyki.

5.    Muzyka pobudza jednocześnie reakcje psychologiczne, umysłowe i fizjologiczne

Jak wykazały badania, te oddziaływania mogą być wzajemnie powiązane w większym lub mniejszym stopniu. Dotyczy to różnorodnych uwarunkowań występowania tych zależności. Na przykład mogą wystąpić jednoczesne dwie z wymienionych reakcji (psychologiczne i fizjologiczne), lecz trzecia (umysłowa) nie wystąpi.

6.    Elementy muzyki muszą być wzięte pod rozwagę

Występujące w utworach muzycznych specyficzne elementy muzyczne, takie jak: rytm, tempo, faktura, harmonia, barwa, powinny być przeanalizowane pod kątem ich oddziaływania na odpowiednie reakcje organizmu.

Szczególnie istotne jest dokonanie takiej analizy dla potrzeb aktywnych form muzykoterapii wykorzystujących działania ruchowe i głosowe.

7.    Muzyka może być czynnikiem wzmagającym lub osłabiającym efekt terapeutyczny różnego rodzaju metod leczenia

Przeprowadzone badania pozwoliły na przyjęcie stwierdzenia ogólnego, że jeżeli jakaś technika terapeutyczna, która nie wykorzystuje elementu muzyki np. biofeedback, jest skuteczna, to prawdopodobnie w połączeniu z muzyką będzie ona tym bardziej skuteczna.

Inni badacze, amerykańscy lekarze Ralph Spintger i Roland Droh, opracowali szereg tabel dotyczących wykorzystania muzyki w medycynie i jej

27

Małgorzata Kronenberger — Muzykoterapia, podstawy teoretyczne...