P1010092 (6)

56

Jodła cierpi od przymrozków wiosennych, ale szkody te są stosunkowo niewielkie z uwagi na późniejszy w stosunku do bocznych rozwój pączka szczytowego. Późne przymrozki, a zwłaszcza mrozy zimowe warunkują więc północną i wschodnią granicę rozprzestrzeniania się tego gatunku,

Nie sprzyjający układ warunków klimatycznych (ostre zimy lat 1928/1929) i następnego trzydziestolecia do lat 1962 i 1967 w sprzężeniu z oddziaływaniem imisji przemysłowych uważa się za jedną z istotnych przyczyn wzmożonego po 1963 roku procesu obumierania jodeł na całym obszarze lich występowania (Feliksik 1990).

Wilgotność

Jodła ma duże wymagania pod względem wilgotności (ryc. 7), o czym już j| wspomniano. Wrażliwość na mróz i. potrzeba wilgoci wpływają więc często na *■ przebieg granity jej występowania (Suchecki 1935b). Wymagania jodły doty- / czące tych czynników wykazują jednak duże zróżnicowani^^ tak np. jodła ze . środkowych i południowych Apenin odznacza się, w porównaniu z jodłą alpej- : ską, większą odpornością na susze. Marcet wykazał także, że jodła ze strefy wewnątrzałpejskiej (Wallis — opady 548 mm rocznie) wykształciła ekotyp od-pomy na susze (tab. 17). Ta cecha jest uwarunkowana dziedzicznie (Marcet 1971, 1972). Odporność na susze cechuje także jodły pochodzącej północno-wschod- jfc nich Pirenejów (Arbez 1969).

Na niektórych terenach jodły rosnące na glebach wilgotniejszych są żywotniejsze niż jodły wzrastające na glebach mniej wilgotnych. ,

Opady okresu letniego wywierają istotny wpływ (korelacja ujemna) na szerokość słojów rocznych jodeł z terenów górskich. Natomiast jodły z nizin reagują szerokimi przyrostami w latach dżdżystych i chłodnych (Feliksik 1990).

Gleba

Jodła dla osiągnięcia najlepszego wzrostu wymaga gleb głębokich, ze znaczną domieszką części spławialnych, świeżych lub wilgotnych, bardzo często oglejo-nych (ryc. 7). Wynika to bowiem ze zdolności swobodnego penetrowania przez korzenie jodły poziomu gleb o średnim stopniu oglejenia. Jodła wymaga zatem w większym stopniu stałego uwilgotnienia niż przewietrzenia gleby. Ta swoista cecha ekologiczna jodły determinuje zdaniem Adamczyka (1977) w zasadniczy sposób różny udział jodły i buka na poszczególnych stanowiskach. Większą na* f-,.; tomiast tolerancją odznacza się jodła w stosunku do chemicznych Właściwości gleby.

W Karpatach jodła rośnie zarówno na glebach skrytobielicowych oglejonych ^! (Babia Góra — bór mieszany górski) w bardzo korzystnych warunkach uwił- ; gotnienia, jak i w zbiorowiskach ciepłolubnych, względnie suchych, na pararę- v , dżinie czarnoziemnej, wykształconej z łupków pyłowo-ilastych zawierających CaCO3 (Carici Fagetum abietetosum w Pieninach). W Górach Świętokrzyskich rośnie ona w mszystym, mieszanym borze jodłowym (Abies alba --ndHMHH

Niektóre ważniejsze pod względem znaczenia gospodarczego i ekologicznego klimatypy oraz pochodzenia geograficzne jodły pospolitej (Abies alba Mili.) (według: Svobody 1953, Korpela, Yinśa 1965, Marce ta 1971, Larsena 1981 i Mayera 1986)|