obraz9 (22)

sensacyjnych wiadomości³⁵. Co więcej, nie ma nawet potrzeby przypuszczać, że jakiś temat inicjacyjny został „zapożyczony” przez chrześcijaństwo z innej religii. Jak powiedzieliśmy, inicjacja współistnieje z każdą nową rewaloryzacją życia duchowego. Mamy więc do czynienia z dwoma różnymi problemami, które nierozważnie byłoby mieszać. Pierwszy odnosi się do elementów inicjacyjnych (scenariusze, ideologia, słownictwo) w pierwotnym chrześcijaństwie. Drugi dotyczy ewentualnych związków historycznych między chrześcijaństwem a religiami Misteriów.

Zacznijmy od uściślenia, w jakim sensie można mówić o elementach inicjacyjnych w pierwotnym chrześcijaństwie. Jest oczywiste, że chrzest chrześcijański był od początku równoznaczny z inicjacją: chrzest wprowadzał nawróconego do nowej wspólnoty religijnej i czynił go godnym życia wiecznego. Wiadomo, że między 150 rokiem p.n.e. a 300 rokiem n.e. istniał w Palestynie i Syrii dość rozpowszechniony ruch baptystyczny. Esseńczycy także praktykowali rytualne kąpiele lub chrzty. Był to, jak u chrześcijan, obrzęd inicjacyjny; w odróżnieniu od chrześcijan esseńczycy okresowo powtarzali te kultowe kąpiele. Nie warto szukać paraleli chrześcijańskiego chrztu wśród obrzędów oczyszczających w misteriach lub innych ceremoniach pogańskiej starożytności. Znali je nie tylko esseńczycy, ale także inne żydowskie ruchy religijne. Jednakże chrzest mógł stać się sakramentem dla pierwszych chrześcijan dlatego właśnie, że ustanowiony został przez Chrystusa. Innymi słowy, sakramentalna wartość chrztu wynikała z faktu, że chrześcijanie uznali w Jezusie Mesjasza, Syna Bożego.

Wszystko to wskazał już święty Paweł (1 Kor, X), a rozwinęła Ewangelia świętego Jana: chrzest jest wolnym darem Boga, który umożliwia nowe narodziny z wody i Ducha (J III, 5). Jak to zaraz zobaczymy, symbolika chrztu znacznie się wzbogaca po III wieku. Znajdziemy wtedy zapożyczenia z języka i wyobrażeniowości misteriów. Ale żadnego z tych zapożyczeń me sposób odnaleźć w pierwotnym chrześcijaństwie.

Innym aktem kultowym o strukturze inicjacyjnej jest eucharystia, ustanowiona przez Jezusa podczas Ostatniej Wieczerzy. Przez eucharystię chrześcijanin dzieli ciało i krew Pana. W misteriach rytualne uczty były częste, ale historycznych poprzedników Ostatniej Wieczerzy nie trzeba szukać tak daleko. Dzięki tekstom z Qumran wiemy, że esseńczycy uważali wspólne posiłki za antycypację Uczty Mesjanicznej. Jak przypomina Krister

^ Dalej posługujemy się przekładami i komentarzami Theodora H. Gastera, The Scriptures of the Dead Sea Sect (New York 1956), a zwłaszcza studiami Kristera Stendhala, Oscara Culłmana i Karła Georga Kulana ze zbiorowego tomu The Scrolls and the New Testament, wydanego przez Kristera Stendhala (New York 1957). Por. także A. Dupont-Sommcr, The Jewish Sect of Qumran and the Essenes (London 1954).

167