P1190205 (2)

ARCHEOLOGIA W BADANIACH NAJSTARSZYCH ZESPOŁÓW

ARCHEOLOGIA W BADANIACH NAJSTARSZYCH ZESPOŁÓW

Ryc. 15.1. tukan - kapka grabowi z do-aaMmnyni mgS tałęda Władysława iMhnronHHP (wy Z. KuźnaiOwskk-t, oprać. 9 Buko)

Się obraz niejednoznaczny w wymowie'. Izabela Kabacińska zwraca uwagę na wiele przesłanek wskazujących na możliwość identyfikacji znalezionych szczątków z osobą wymienionego księcia, ale jednocześnie podkreśla rozbieżne opinie me-diewistów na temat daty urodzin władcy. Możliwości interpretacji szczątków, na dodatek pozbawionych czaszki - źródła wielu danych szczegółowych - nie są więc silnym argumentem. Michał Kara odnotowuje unikatowe znalezisko z grobowca, jakim jest toczona dyskoidalna głowica z otworem wykonana z poroża, z resztkami zbutwiałego drewna w środku, identyfikowana jako element drewnianej laski na wzór insygniów władców zachodnkrfran-kijskich. Nie wyklucza, że owa laska oprócz spełniania funkcji ceremonialnych mogła służyć do celów utylitarnych, zważywszy na problemy ruchowe księcia. Również forma oraz miejsce złożenia pochówku świadczą, zdaniem tego autora na izecz | tezy. że było to miejsce szczególnie uprzywilejowane. Ryszard Kabaciński - którego interpretacje podążają tym samym tropem — odnotowuje pochodzące z warstwy gru-zowiskowej zakrystii znalezisko plakietki z wyobrażeniem orla piastowskiego o cechach typowych dla XIII w., wytłoczonym w blasze miedzianej. Za łączeniem szczątków znalezionych w grobie z osobą księcia przemawiają też, jego zdaniem, wyniki badań radiologicznych wskazujące na krwiopochodne zapalenie, czytelne w kościach zmarłego. Co więcej -w klasztorze utrwaliła się tradycja pochówku Laskonogiego w specjalnej ka-pRcy.

Ale mimo tylu pozytywnych przesłanek jest też kilka Innych, które zdają się zaprzeczać tej opinii. Zwiódł na nie uwagę Maciej Przybył, którego zdaniem

»I    zmtśmacaaoe w najnowszej publikacji paSwtęcone| opactwu benedyktynów w la-

rad 1996, taro artykuły wymienianych dalej autorów). Niektórzy badacze co oaoby zmarłego z księciem Władysławem Laskonoglm (prace Kara W cytowanym tortur), Inni wyrażaj* gtebolde przekonanie o takony* I baayc*tdnlrn ‘ływartł Kahanrtaki) bndł negUj* taka mołlłwoCC (Madej Przybył)

zarówno tradycja o rzekomym dobrodziejstwie Laskonogiego wobec klasztoru lubińskiego, jak i wiążąca jego osobę z pochówkiem w klasztorze, pełne są sprzeczności, a uważna analiza źródeł stawia wręcz pod dużym znakiem zapytania możliwość pochowania księcia w tym miejscu. Zdecydowanie bardziej, jego zdaniem, z opactwem lubińskim związany byl bratanek Laskonogiego -Władysław Odonic, rzeczywisty dobrodziej klasztoru. W myśl tej hipotezy, w klasztorze lubińskim pochowano tego ostatniego, przy czym w bliżej nieustalonym okresie nastąpić musiało pomylenie książąt o tym samym imieniu. Maciej Przybył zwraca też uwagę, że w świetle analizy źródeł pisanych więcej danych przemawia za przyjęciem tezy, iż Laskonogl w chwili śmierci miał 63-70 lat, podczas gdy wiek osoby pochowanej (około 50 lat) hardziej odpowiada okresowi żyda Odonica. Wreszcie stwierdzona asymetria stóp zmarłego, która dla wielu badaczy jest silnym, by nie rzec - przesądzającym argumentem na rzecz tezy o związku szczątków z Laskonogim, jego zdaniem dotyczyć mogła również innych osób z tej epoki. Ale również i w tym przypadku nie wszystkie argumenty (np. dotyczące wieku zmarłego księcia) znajdują wystarczające uzasadnienie źródłowe. Czy zatem w Lubiniu znaleziono szczątki Laskonogiego — jak uważa większość badaczy, a może jego bratanka, Władysława Odonica - jak sądzi Madej Przybył? Pytanie to pozostawiamy bez odpowiedzi. Dopóki są wątpliwości, problem powracać będzie zapewne w dyskusjach naukowych.

Ostatnim elementem badań zespołu lubińskiego było osiedle związane z budową klasztoru, usytuowane na zachód od muru klasztornego. Odsłonięto tam pozostałości warsztatów produkcyjnych i towarzyszących im budynków o charakterze mieszkalnym - zarówno półziemiankowych, jak i naziemnych. Ustalono, że większa część osady została zlikwidowana po wybudowaniu klasztoru w drugiej połowie XIII w. Ale w niektórych jej częściach zachowały się i trwały nadal zabudowania, związane z użytkowaniem tych terenów przez ludność służebną wykonującą posługi na rzecz klasztoru (Z. Kurnatowska red. 1996: 136 i a).

Archeologia w badaniach najstarszych fundacji cysterskich

Cystersi - zgromadzenie mnisze założone w XI w. we Francji - wyrośli na regule benedyktyńskiej' Nawiązywali bowiem do pierwotnej reguły Benedykta z Nur-sji. Początki zgromadzenia wiążą się z reformą żyda zakonnego, której elementem miało być połączenie reguły św. Benedykta z ascezą i ideałami żyda ⁴O cysaerfcftth na ziemiach polskich i ich architekturze pisali min.: Z SwKthowskł 1965. 200Ck, Wflflh i Zachwatowicz 1971; A M. Wyrwa. J. Strzelczyk, K Kaczmarek red 1999: AM Wyrwa. J. Dobosz ced. 2000: M. Konior 2002. w Cytowanych pracach literatura