P5231008

108

uniknięoia w drewno tej grupy preparatów. Stosuje się do tego oelu od— otynnik, złożony z 3 oz. obj. roztworu jodu 1 2,3 oz. obj. kwasu siarkowego HgSOj^ (96%) • Roztwór jodu przygotowuje się w następujący sposób: 11 g Jodku potasowego (KJ) oz.d.a. rozpuszcza się w 40 ml destylowanej wody, dodaje 6,4 g jodu (J,.) oz.d.a. i miesza do całkowitego    rozpuszczenia

składników, po ozym uzupełnia wodą destylowaną do objętośol 1 1. Gotowy odczynnik nanosi się na gładki przekrój poprzaomy za pomooą specjalnego pędzelka wykonanego z włókna szklanego. Odozynnik należy nanosie bezpośrednio po przeoięoiu próbki, oelem ograniczenia wpływu zjawiska pełzania oleju. Yilgotnośó drewna winna byó możliwie niska.

Strefy drewna nie przesyconego środkiem oleistym przyjmują zabarwienie zielone do brunatno-zielonego. Dzieje się to pod wpływem jodu, który zabarwia celulozę, ozęśoiowo zhydrolizowaną przez kwas siarkowy.    Drewno

przesyoone impregnat en, który utrudnia wnikanie mieszaniny kwasu siarkowego z wodą jodową, zachowuje przez pewien okres barwę nie zmienioną. Po pojawianiu się wyraźnych różnic w zabarwieniu stref* drewna przesyconego i nieprzesy oonego, należy ostro za temperowanym ołówkiem kopiowym zaznaczy o-granioę tyoh stref. V oelu przerwania reakoji można próbkę zanurzyć na krótką ohwilę w wodzie •

Niektóre środki oleiste pod wpływem tego odczynnika powodują powstanie w strefie nasyoonej czerwonego zabarwienia.

Czułość reakoji jest dcśó duża, miejsca przeżywiozone zachowują się podobnie, jak przesyoone olejem. Drewno twardzielowe sosny zabarwia się ■niej intensywnie niż bielaste. Reakoja nie może byó użyta w przypadku drewna ozęśoiowo rozłożonego przez grzyby lub opanowanego przez siniznę.

Opisana wyżej metoda została sprawdzona na preparatach oleistych produkcji krajowej. Stwierdzono, że nie barwiące drewna środki tego    typu

nożna przy jej pomooy łatwo wykryć, przy czym jeden z produkowanych i badany oh w ów ozas impregnatów (Termit Jasny) spowodował czerwone zabarwienie | strefy przesyconej (Lutomski 19Ó3).

6,1,3. Wykrywanie środków oleistych za pomocą promieni nadfioletowych

V tej metodzie wykorzystuje się zjawisko fluoresoenoji, tj. samorzutne świecenie olał następujące natychmiast po pochłonięoiu promieniowania ultrafioletowego. Jak stwierdzono, niektóre nie barwiące drewna impregnaty oleiste charakteryzują się wyraźną fluoresoencją po ioh napromieniowaniu promieniami ultrafioletowymi. Można w ten sposób szybko i łatwo wykryć w drewnie obeonośó takiego preparatu 1 ozoaozyc głębokość jego wniknięcia w drewno. Stosuje się do tego oelu analityczną lampę kwarcową zaopatrzoną w palnik kwarcowy typu "Q 400" i filtr kwarcowy pochłaniający promieni o widzialne. Po włączeniu lampy należy odozekaó kilka minut i następnie podstawić świeżo przygotowany, gładki przekrój poprzeczny badanej próbki.

Strefa drewna przesyconego olejem impregnacyjnym emituje światło widzialne pod wpływem promieni ultrafioletowych, wykasmje wyraźne zabarwię-

m

M?:

■jg.-

$&'•

igfc'

nie. Pod wpływ em ty oh. promieni stają się również wyraźnie widoczne kanały żywlozne 1 większe skupiska żywicy.

Metoda ta jest bardzo łatwa i szybka, należy jednak pamiętać, że nie wszystkie Impregnaty oleiste można wykryć w drewnie za jej pomooą.

6.2. WYKRYWANIE ¥ DREWNIE SOLNYCH ŚRODKÓW IMPREGNACYJNYCH

Wykrywanie w drewnie solnych preparatów polega na stosowaniu specyficznych odczynników, które ze składnikami tych preparatów dają charaktery styczne barwne produkty reakcji. Jest ważne, aby barwa tych produktów była wyraźna i różna od naturalnej barwy drewna, a także, aby czułość reakcji pozwalała na wykrywanie w drewnie ilośoi składnika, który skutecznie ohroni drewno przed czynnikami niszczącymi.

6.2.1. Wykrywanie związków fluoru

Związki fluoru występują w środkach oohrony drewna w postaoi fluorków obojętnyoh, fluorków kwaśny oh lub fluorokrzemianów. Stanowią one składniki handlowyoh preparatów grzybobójczych i owad obój ozy oh.

Najozęśoiej obecność w drewnie preparatów fluorowych wykrywa się za pomooą wskaźnika alizarynowo-oyrkonowego. Zasada tej metody polega na zastosowaniu alizaryny S, która z jonami oyrkonu tworzy ozerwono zabarwiony lak a li żary no wy. Alizaryna S jest solą sodową kwasu 1,2-dwuhydroksyan-traohinowo— 3-sulfonów ego. W obeonośoi jonów fluoru czerwono zabarwione produkty reakcji alizaryny S i ^związków cyrkonu ulegają rozpadowi i pow-

O

staje albo ozterofluorek oyrkonu (ZrFjL), albo kompleksowe aniony (ZrFg) lub (ZiOFk)"². Uwalnia się dzięki temu wolna alizaryna, która w roztworach o pH < 4 ma zabarwienie żółte.

Ryo. 33. Tworzenie się ozerwonego kompleksu .alizarynowo-oyrkonowego z alizaryny S i jonów cyrkonu. Kompleks a li żary nowo- cyrkonowy ulega rozkładowi pod wpływem jonów fluoru z wydzieleniem wolnej alizaryny S, która w kwaśnym środowisku jest zabarwiona na kolor żółty

Czułość reakoji zależy od stężenia roztworu alizaryny i tlenochlorku oyrkonowego. W większości przypadków stężenia te tak się dobiera, aby można było za pomooą wskaźnika wykryć taką ilość związków fluoru w drewnie, która jest ilością skutecznie je zabezpieczającą przed rozkładem. V przypadku fluorku sodowego wynosi ona około 0,2f» w stosunku do masy drewna,

o

ożyli około 1 kg/m .

V tabeli 11 przedstawiono ozułość reakoji ali żary no w o—oyrkonowe J,    w

zależnośoi od stężenia składników wskaźnika.