page0033

Węże; Brózdozębne (Pławice). Pełnozębne (Podejrzane. Wężowate). 15

Tab. 7 fig. 5. Okularnik egipski

(Naja haje), duży wąż (1,6 m—2,25 m); zapomocą ruchów wydłużonych żeber, znajdujących się za głową, może rozszerzać skórę na karku w postaci szerokiej tarczy. Zamieszkuje Afrykę płc. i zach.; karmi się mniejszemi kręgowcami (zwłaszcza gadami i płazami); bardzo jadowity i niebezpieczny dla ludzi; egipscy kuglarze pokazują z nim sztuki, wyrwawszy mu uprzednio zęby jadowe.

Tab. 7 fig. 6. Okularnik indyjski

(Naja tripudians), nieco mniejszy (dł. 1,25—2 m), ma na rozszerzonej części ciała za głową rysunek, przypominający nieco okulary (rysunku tego inne okularniki nie mają). Zamieszkuje Indje wschodnie, Jawę i Chiny południowe; podobny z'obyczajów do poprzedniego i również niebezpieczny.

2 Rodzina. Pławice (Hydro-phidae).

Niezbyt duże węże morskie o wybitnych przystosowaniach do życia wodnego: mają ciało ścieśnione z boków i płaski ogon przekształcony w narząd do sterowania; nozdrza na wierzchu pyska, skierowane do góry i zamykalne klapkami. Zamieszkują zwrotnikowe części oceanu Wielkiego i Indyjskiego; karmią się rybami oraz bezkręgowcami morskiemi; na ląd nie wychodzą nigdy, są bardzo jadowite; wydają żywe potomstwo; koło 50 gatunków.

Tab. 7 fig. 7. Wodawiec dwubarw-

ny (Hydrus s. Pelamis bicolor), niedu ży (do 50 cm); najpospolitszy z wężów morskich, spotykany od Madagaskaru aż do Panamy.

3 Podrząd. Pełnoz

Szczęki górne długie; zęby liczne, pełne, haczyste, zwykle bez kanału lub bróz-dy; tylko u niektórych gatunków ostatnie zęby górnej szczęki mają z przodu podłużną brózdę i wówczas bywają połączone z gruczołem jadowym; takie węże są zwykle jadowite, jednak nie w takim stopniu, jak gatunki z obu poprzednich podrzędów. Należy tu przeszło 1000 gatunków.

1 Rodzina. Węże podejrzane (Dipsadidae).

Zęby brózdowane, w liczbie 1 do kilku z każdej strony górnej szczęki, zwykle połączone z gruczołem jadowym; jadowi-tość niektórych została stwierdzona niezbicie. Przeszło sto kilkadziesiąt gatunków ze wszystkich części świata; u nas niema żadnego.

Tab. 8 fig. 1. Ularburong (Dipsas dendrophila), duży (do 2 m; wąż nadrzewny z szeroką głową, wyraźnie odcinającą się od szyi, ma duże oczy z wąską pionową źrenicą. Zamieszkuje Indje Wschodnie i sąsiednie wyspy; nocny; karmi się jaszczurkami, żabami i pta-

me (Colubriformia).

kami. Ukąszenie jego ma być nieszkodliwe.

Tab. 8 fig. 2. Wąż jaszczurkowa-

ty (Coelopeltis lacertina), wielkości średniej (1 —1,50 m), o głowie 4-kątnej, zwężonej ku przodowi, z głęboką bróz-dą na wierzchu; oczy ze źrenicą okrągłą. Zamieszkuje suche i piaszczyste okolice morza Śródziemnego od Portu-galji i Afr. płc. do morza Kaspijskiego; karmi się jaszczurkami, myszami i ptakami. Ukąszenie jego nieszkodliwe dla większych zwierząt, zabójcze jest dla mniejszych.

2 Rodzina. Wężowate (Colubridae).

Liczne haczyste zęby zupełnie bez brózd. Ciało giętkie, z niedużą zgrabną głową, mniej lub więcej wyraźnie odcinającą się od tułowia; charakterystyczną cechę stanowi bardzo wyraźna brózdka między tarczkami na podgardlu; ogon spiczasty.

Jest to najliczniejsze skupienie wężów, obejmujące około 1000 gatunków, rozmieszczonych na całej kuli ziemskiej. Tu należą wszystkie nasze niejadowite w liczbie 6. Zaliczane tu węże odznaczają się