page0037

17

Węże pełnozębne: Wężowate. Dusiciele.

wąż (dł. 65 — 85 cm). Ma głowę i ogon mało odcinające się od tułowia; łuski grzbietowe w 19 rzędach, gładkie, węższe od grzbietowych. Ubarwienie czerwono-szare z 2 podłużnemi szeregami niedużych ciemnych plamek na grzbiecie; na brzuchu brudno-czerwone lub ołowiano-szare. Na tyle głowy ciemna plama w kształcie podkowy, zwróconej końcami w tył; przez oczy i boki szyi przechodzi z każdej strony ciemna kresa. Ubarwienie zresztą jest, jak u wszystkich wężów, bardzo zmienne (dużo odmian); często przypomina żmiję, a podobieństwo powiększa jeszcze złośliwość gniewosza i popęd do kąsania. Zamieszkuje całą Europę, zwłaszcza środkową; u nas pospolity wszędzie. Przebywa w miejscowościach suchych i słonecznych, w zaroślach lub między kamieniami; poluje wyłącznie prawie na jaszczurki; umie pływać, ale nie wchodzi dobrowolnie do wody. Młode lęgną się z jaj zaraz po ich złożeniu.

Tab. 9 fig. 2. Połoz długoogonowy

(Zamenis gemonensis), duży wąż (dł. 1,25 — 2,50 m). Ma głowę wydłużoną, jajowatą, zwierzchu płaską, o policzkach wklęsłych, odcinającą się od reszty ciała; ogon nie odcina się od tułowia; łuski grzbieto we w 17 —19 rzędach, gładkie. Występuje u nas w 2 odmianach, jako 1) p. zielono-żółty (Z. yiridifia-yus), mniejszy (dł. 1,25 — 1,60 m), na grzbiecie czarno-zielony, z 3 lub 4 podłużnemi rzędami żółtych plamek; na spodzie zielonkawo-żółty i 2) p. ukraiński cz. kaspijski (Z. caspius), większy, wogóle największy wąż europejski (dł. 1,90 —2,50 m), na grzbiecie niebieska-wo-popielaty lub żółtawo szary w żółte podłużne kreski; spód jednobarwny jasno żółty, pomarańczowy lub ceglasto-czerwony. P. zielono-żółty jest formą właściwą głównie Eur. zach. (od Węgier na zachód), u nas należy do bardzo rzadkich (widziano go jedynie na Podolu i to zaledwie parę razy); P. ukraiński zamieszkuje kraje od Węgier na wschód, u nas znajduje się również tylko na Podolu. Oba przebywają w miejsco-

Atlas państwa zwierzęcego. Cz. III. — 2

wościach suchych i słonecznych; żywią się głównie myszami i jaszczurkami. Należą do najbardziej złych i kąsają cych wężów Eur.

3 Rodzina. Dusiciele (Boidae).

Olbrzymie węże o pięknem, wzorzystem ubarwieniu, silnie zbudowane, zazwycznj z chwytnym ogonem i szczątkami tylnych odnóży w kształcie rogowych ostrogowa-tych wyrostków, które służą im do lepszego opierania się podczas duszenia zdobyczy splotami ciała. Zęby haczyste, bez brózd. Przeszło 80 gatunków, prawie wyłącznie w krajach zwrotnikowych. Rodzinę tę dzielimy na 3 podrodziny:

1) Pytony (Pythoninae) — zwrotnikowe Starego Świata, 2) Boa (Boinae) — zwrotnikowe Nowego Świata i 3) węże piaskowe (Erycinae) ze streiy umiarkowanie ciepłej Starego Świata (między innemi w Europie), różniące się od obu poprzednich drobnym wzrostem i niech wy tnym ogonem.

Tab. 9 fig. 3. Pyton tygrysi (Py-thon molurus), olbrzymiego wzrostu (dł. 5 — 8 m). Zamieszkuje Indje Wsch. i przyległe wyspy; poluje głównie na mniejsze kręgowce (do wielkości cielęcia). Samica jego wylęga swe jaja, ogrzewając je własnem ciałem, którego temperatura w tym czasie jest bardzo podwyższona. Właściwość tę mają wszystkie gatunki z rodzaju pytona.

Większym od tygrysiego jest pyton siatkowany cz. jawański (Python re ticulatus), wogóle największy z wężów (dł. do 9 m i więcej).

Tab. 9 fig. 4. Boa dusiciel (Boa constrictor), mniejszy od poprzednich (dł. koło 6 m), jeden z najładniejszych wężów, zamieszkuje półn. i wsch. część Amer. Płd.; przebywa w lasach i większych zaroślach; wydaje żywe potomstwo; karmi się niedużemi ssawcami i ptakami (od myszy do aguty); dla ludzi mało niebezpieczny, zwykle ucieka przed nimi. Skóry jego używa się na siodła, buty i t. p.

Tab. 9 fig. 5. Wąż piaskowy zwyczajny (Eryx iaculus), nieduży (dł. 60—