page0208

198

rany. Myślę że w paralelizmie jest błąd radykalny, który dotąd nie dostatecznie był zaznaczony a gdy raz błąd ten obnażymy, musimy zadać sobie pytanie, co zachować można z tej całej budowy.

Paralelizm zawiera ideę fałszywą, z którą już spotkaliśmy się przy rozbiorze materyalizmu, jest nią pogląd że zjawisko świadomości stanowi w sobie całość zupełną.

Omyłka pochodzi z posługiwania się konce-pcyami, które każą tracić z oczu rzeczywistość. Rzeczywistość wykazuje, że każde zjawisko świadomości zasadza się na rodzaju działalności, na całokształcie własności, które dla zrealizowania się i przystosowania potrzebują przedmiotu i że przedmiotu tego dostarcza materya. Intuicyjnie stwierdzamy zawsze związek, inkarnacyę świadomości. Nasze myśli, wspomnienia, rozumowania mają za przedmiot wrażenia, wyobrażenia, to znaczy rzeczy, które ściśle mówiąc, są równie mate-ryalne jak nasz mózg; jest więc nieco naiwnem umieszczać całą tę czynność duchową na innym planie, w innym świecie niż czynność mózgową, skoro w znacznej części jest ona takiej samej natury jak czynność mózgowa, i skoro zawiera tyle pierwiastków materyalnych. Otóż jeśli przywracamy fakta tak jak są, jeśli przyjmiemy paralelizm między zjawiskami fizycznemi z jednej strony a zjawiskami jednocześnie fizycznemi i du-chowemi z drugiej strony, hypoteza paralelistyczna traci wszelki sens. Przestaje ona ukazywać nam obraz dwóch zjawisk absolutnie różnych, złączo-

http://rcin.org.pl