page0564

556

Ruta

w ezkawce. Starożytni Rzymnnie dodawali rutę do potraw, jako przyprawę, a dziś jeszcze miejscami po wsiach posypu ją sproszkowanemi liśćmi ruty chleb z masłem, uważając to za rzecz smaczną, i zarazem chroniącą od zaraźliwych epidemij. Ruta Kwitnie od Czerwca do Sierpnia; jest naczelnym rodzą )em w rodzinie przyrodzonego układu roślin, nadając jej zarazem i nazw^rę od siebie (Rutaceae)-, u Lineusza należy do 10 gromady, rzędu 1-szego. Lecz ruta ma także i swoje znaczenie symboliczne, zwłaszcza w Polsce. Wianek ruciany używanym bywa wraz z innemi roślinami i kwiatami u naszego ludu w czasach wesela, i to dla panny młodej, czego dowodzą liczne o nim śpiewki kulowe, jak nap rzy kład:

„Ach! mój wianeczku ruciany,

Lilijami przewijany:

Otocz mi się kołem,

Nad panieńskiem czołem;

Juzem cię ostani wiła,

Pókim panną była;”

co dowodzi, że ruciany wianek jest godłem panieństwa. Brodziński w pięknym swym poemacie sielskim, pod tytułem Wiesław, tak opisuje Ogródek i dom w którym mieszkała Halina:

„Kwiatkami grządka osuta,

Kwitnie rozmaryn i ruta,

Na oknie wianeczek leży,

Jest tu dziewczę dla młodzłezy;” lub: —    „Szła na niedzielne tany,

Już skrzypce słychać było,

Miała wianek ruciany,

Ach! jak ją to zdobiło.”

Ze ruta oznaczała panieństwo, mówią za tern i dawne przysłowia, jak np. Rysiń-skiego, „posiała sobie rutki”, co znaczyło, że się podstarzała w panieńskim stanie. W rzeczywistości ruta nie należy do pięknych roślin, a przytem ma woń za mocną, i nie dla każdego przyjemną; ale jej ciągła żywa zieloność, do najpóźniejszej jesieni, drobne i gładkie listeczki, właśnie ta silna wonność, czyni ją dla naszego ludu w obrządkach weselnych pożądaną, które się zazwyczaj najwięcej przed adwentem, w porze jesiennej odbywają,    F. De....

Rutabaga, Ob. Karpiele.

Ruten, Ruthenium, jest to metal należący do gruppy platynowej; znaleziony przez Claussa w platynie rodzimej w r. 1843, i nazwany tak od Duthenia, Ros-syja. Metal ten jest podobny do irydu, lecz ma większe do tlenu powinowactwo. Znajduje się wraz z osmemi i irydem w pozostałości otrzymywanej po rozpuszczeniu platyny w^r wodzie królewskiej, jednakże zwykle w bardzo małej ilości. Otrzymany z niej został w postaci massy dziurkowatej, której ciężar właściwy na 12,4 oznaczono.    x    T. C.

Rlltewka (FhaKctrum Tournf). Jestto nazwa rodzaju roślin, którego sześć gatunków należy do flory naszego kraju, a kilkanaście zamorskich, zwłaszcza północno-amerykańskich, hodują po ogrodach dla ozdoby. Rośliny te cokolwiek z powierzchowności do ruty (ob.) podobne, rosną u nas pospolicie po łąkach, polach lub w lesie. Rutewka leśna (Thalictrum aguilegjfolium Lin.j tak jest piękną rośliną, że stanowi prawdziwą ozdobę naszych lasów liściastych na równinach i w górach, zwłaszcza karpackich. Hodują ją i w ogrodach, gdzie ją poznać można po liściach gładkich, 3 razy pierzastych, a kwiatach obfitych,