P1170391

82 UTOPIA IRZYKOWSKIEGO

a przeto groźne — są fikcje, którymi zagradza nam drogą do surowej rzeczywistości lat powojennych. Każdy widzi, że nie o pomniejszenie cudzej pracy i zasługi tu idzie, nie o małostkowo natrząsania sią trzeźwych praktyków z pogrążonego w swych rozmyślaniach filozofa — lecz o uświadomienie i przezwyciężenie Irzykowskiego w s o -bie, o czyn wyzwalający.

droga i< p k u K A' Kilka uwag o współczesnym odrodzeniu religijnym

KAKOLOWI lltZYKOWSKIHJHI'

Każde pokolenie inaczej ustosunkowuje się do religii, z czym innym do niej przychodzi i co innego w niej znajduje. Dogmaty, obiektywne sformułowania, zawierające skodyfikowaną prawdę religijną, są zasadniczo niezmienne i z natury rzeczy istnieją niejako poza i ponad czasem, natomiast stosunek do tych obiektywnych sformułowań, sposób przeżywania i typ przeżyć religijnych — to wszystko ulega ciągłym i głębokim przemianom, pozostającym w ścisłym związku | ogólną ewolucją poglądów na świat i życie.

I tak na przykład zwrot ku religii i zagadnieniom religijnym, zaznaczający się silnie na początku XX wieku, wiąże się bezpośrednio z kryzysem racjonalizmu, to jest formy poglądu na świat panującej w drugiej połowie zeszłego stulecia. Przeświadczenie, że świat nie może być do głębi zbadany i wyczerpany przez poznanie naukowe, że w człowieku i poza człowiekiem istnieją zjawiska irracjonalne, których nie można zbadać na drodze doświadczenia i logicznego wnioskowania, pogarda dla rzeczywistości materialnej i tęsknota za życiem duchowym — wszystko to znalazło najpełniejszy wyraz i ujście we wzmożonym życiu religijnym owych czasów.

Poczucie tajemniczej irracjonalności człowieka i świata — tak można by określić źródło odnowionego w okresie Młodej Polski życia religijnego. Stąd też wywodzi się charakterystyczna dla owego pokolenia niechęć do dogmatów jako prawd gotowych, raz na zawsze ustalonych i rozbudowanych w konsekwentny, logiczny system. Dla mistyka z początku XX wieku życie religijne polega — i wyczerpuje się — _na rzadkich momentach bezpośredniego obcowania z Nadzmy-słowym, Niewyrażalnym i Niepojętym.

I Tekst na podstawie d|ruku w „Pionie” 1935, nr 16.