przewodnik0011

568 In mir,/ /drmiuski

568 In mir,/ /drmiuski

Dowód ontoiogiczny Godła

Mniej znany jest argument sformułowany przez Kurta Godła (1970), mający postać bliższą wersji Leibniza niż Anzelma. Oparty jest na trzech definicjach (x jest boskie, jeśli wszystkie jego własności są pozytywne i przysługują mu istotowo; cecha A jest istotą x-z jeśli każda inna własność #-a koniecznie wynika z A\ x istnieje koniecznie, jeśli istota x-a jest z konieczności egzemplifikowana) oraz pięciu aksjomatach (jeśli cecha jest pozytywna, to jej negacja nie jest pozytywna; każda cecha, którą pociąga cecha pozytywna, jest także pozytywna; cecha bycia boskim jest pozytywna; jeśli cecha jest pozytywna, to jest pozytywna z konieczności; konieczne istnienie jest pozytywne). Byt boski jest boski istotowo (jest taki we wszystkich światach możliwych); jest zatem absolutnie doskonały, a jego konieczne istnienie wynika z jego istoty. Dowolne cechy pozytywne są spójne ze sobą, żadna bowiem nie pociąga swojej negacji; zbiór wszystkich cech pozytywnych także jest spójny, ponieważ żaden jego element nie pociąga negacji innego elementu. Stąd wynika, że byt boski, mający wszystkie doskonałości, jest spójny, a zatem istnieje w jakimś świecie możliwym. Skoro zaś z istoty jest bytem koniecznie istniejącym, to musi istnieć w każdym świecie możliwym, a zatem istnieje⁶⁹. ^{1 2}

Uftnmcnty ,i i\Oiu m, <>> //,>, »

I )owui

W Polsce dowodu out ul oj; U ni )m 11 u om Stanisław Judycki. Wprawdzie nic przedstawi! go w posnu i lot nudnej, jednak ukazał jego filozofie/ ny sens, opierając się zarówno n.t intuicjach Anzelma i Bonawentury, jak i Kartezjusza, Leibniza i Kanta. Zdaniem Judyckiego argument ten jest jedyną odpowiedzią na globalny sceptycyzm i stanowi podstawę wszelkiego dowodzenia. Nie istniałaby żadna możliwość, gdyby nie było konieczności jako jej niezbędnego warunku; aby zatem idei Boga mógł odpowiadać przedmiot, Bóg musi istnieć. Gdyby Bóg nie istniał, to nie mogłoby być nawet możliwe to, aby idei Boga jako bytu najdoskonalszego nic nie odpowiadało; Bóg zatem umożliwia wszystkie możliwości (nawet możliwość samego siebie). Nie należy zatem mówić, że jeśli Bóg jest możliwy, to istnieje, lecz odwrotnie - że samo istnienie Boga jest gwarancją Jego możliwości. W sądzie stwierdzającym istnienie najdoskonalszego bytu warunek prawdziwości łączy się z warunkiem możliwości. Nie możemy zatem pomyśleć, że byt najdoskonalszy nie istnieje, ponieważ myśl ta już zakłada Boga jako warunek możliwości wszystkich możliwości; istnienie Boga jest więc absolutnie konieczne. Każde wypowiedzenie sądu „istnieje doskonały byt konieczny” jest potwierdzeniem jego prawdziwości, jest to bowiem jedyny sąd samouzasadniający się³.

Sens dowodów ontologicznych. Tomasz z Akwinu uważał, że dowód ontoiogiczny nie przekona ateisty⁴, a Schopenhauer nazwał go „czarującym żartem”⁵. Spory wokół tego dowodu miały istotny wpływ na rozwój filozofii (tak metafizyki, jak epistemologii i logiki). Większość zarzutów kierowanych pod jego adresem bierze się stąd, że traktowany jest jako formalne wnioskowanie, w którym przesłanki muszą być niezależne (i znane niezależnie) od wniosku. Przy takim jego pojmowaniu można stawiać zarzut błędnego koła (rozstrzygnięcia kwestii istnienia Boga w przesłankach) lub formułować (w oparciu o modus ponens) an-tydowody ontologiczne (dowodzące istnienia bytu maksymalnie złego). W rzeczywistości jednak wszystkie wersje dowodu ontologicznego są ilustracją wyjątkowości Boga, którego nie można pojąć jako nieistniejącego. W zdaniu „Bóg istnieje” mamy do czynienia z podobną tautologią jak w przypadku Parmenidejskiej dedukcji cech bytu - kto rozumie pojęcia bytu i niebytu, nie może ich ze sobą utożsamić; podobnie, kto

Inne wersje dowodu ontologicznego

1

Filozoficzny” 28 (2000), z. l,s. 129-158. Oprócz wymienionych argumentów mo-dalnych współcześnie konstruuje się także inne argumenty ontołogiczne. Friedman dowodzi, że z konieczności istnieje coś niepojmowalnego, Bógzaś jest bytem z istoty

2

w najwyższym stopniu nicpojmowalnym, zatem musi istnieć, zob. J.I. Friedman, The My Stic s OntologicalArgument, „American Phiłosophical Quarterly” 16 (1978), s. 73-78; tenże, Necessity and the Ontological Argumenty „Erkenntnis” 15 (1980),

s.    301-331. Zdaniem Reschera nie jest możliwe jednoznaczne podanie definicji słowa „Bóg”; jego treść można ująć jedynie w doświadczeniu religijnym, które jest równocześnie podstawą uznania Jego istnienia. Negacja istnienia Boga dowodziłaby, że znaczenie słowa „Bóg” zostało ujęte błędnie, zob. N. Reschcr, The Ontological Proof Reoisited, „Australasian Journal of Philosophy” 37 (1959), s. 138-148. Ross dowodzi, żc nic jest możliwe, by cokolwiek stało na przeszkodzie istnienia bytu absolutnego (Boga). Jeżeli zatem Bóg nie istnieje, to nie jest możliwe wyjaśnienie Jego nieistnienia (co przeczy zasadzie racji dostatecznej). Jeśli natomiast Bóg istnieje, to fakt ten jest zrozumiały na mocy konieczności i absolutności bytu Bożego; Bóg zatem istnieje. Zob.J. Ross, Phiłosophical Theology, New York: Bobbs-Merill, 1969, s. 173-176. Wreszcie Kordig dowodzi, że Bóg jako byt doskonały powinien istnieć; skoro zaś jest doskonały i powinien istnieć, to istnieje; nie jest bowiem możliwe, a przynajmniej zupełnie niezrozumiałe, Jego ewentualne nieistnienie, zob. C. Kordig, ADeonticArgumentfor God’sExistence, „Nous” 15 (1981), s. 207-208. Szerzej na temat dowodów ontologicznych pisałem w artykułach: Współczesne wersje dowodu ontologicznego (N. Malcolm, A. Plantinga, N. Reschcr), „Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria” 9 (2000), nr 4 (36), s. 145-164; Ontoiogiczny dowód na istnienie Boga, [w:] T. Gadacz, B. Milcrski (red.), Religia. Encyklopedia PWN,

t.    7, Warszawa: PWN, 2003, s. 421-425.

69 Dowód przedstawiam za: B. l.cftow, The Ontological Argument, s. 108 III,

3

   S. Judycki, Sceptycyzm i dowód ontoiogiczny, „Analiza i Egzystencja” 1 (2005), s. 9-29.

4

   .W. Tomasz z A kwilili, Snmm.i con/r,i yyntllrs, s, 38.

5

7/ A, Flamingu, hyjmh m r 1 nim, m, >>, lh>y,i, '1 17 I,