ScannedImage 40

MEDYNA

Jatrib (JTRB w inskrypcjach sabejskich, Jathrippa a Ptolemeusza “), leży okołn 450 km na północ od Mekki. Miejscowość ta była bardziej uprzywilejowana przez naturę niż jej południowa siostra. Poza tym, leżąc na „wonnym szlaku¹', który łączył Jemen z Syrią, Medyna stała się prawdziwą oazą, szczególnie nadającą się do uprawy palm daktylowych. W rękach żydowskich mieszkańców banu Nadir i banu Qurajza miasto stało się przodującym ośrodkiem rolniczym. Na podstawie imion własnych i słownictwa aramejskiego używanego w ich życiu rolniczym, możemy przypuszczać, że Żydzi ci w większości pochodzili ze zjudaizowanych klanów arabskich¹¹⁸ i aramejskich, chociaż zalążek musieli stanowić Izraelici, którzy uciekli z Palestyny w czasie podboju tego kraju przez Rzymian w I w. Pojawienie się nazwy al-Madlna (Medyna) jako „miasta" (Proroka) jest stosunkowo późne. Być może tamtejsi Żydzi mówiący po aramejsku zmienili arabską nazwę Jatrib na aramejską Medlnta. Dwoma głównymi szczepami nieżydowskimi w tym mieście były Aws i Hazrag, które pochodziły z Jemenu.

KULTURALNE WPŁYWY W AL-HI&AZIE: 1. SABA’

Chociaż przedmuzułmański al-Higaz nie znajdował się w głównym nurcie wydarzeń światowych, to nie można powiedzieć, że panowała tam stagnacja. Jego izolacja zaczyna się w epoce Muhammada i datuje się od ósmego roku hidżry, kiedy Mekka została zagarnięta i kiedy został objawiony 28 werset dziewiątej sury ^{1 2}°. Jednakże w pierwszym wieku po Muhammadzie, w miejscu jego urodzenia prosperowała pewna liczba chrześcijańskich i żydowskich lekarzy, muzykantów i kupców.

Wcześniejsza cywilizacja południowoarabska nie mogła przeminąć zupełnie, nie pozostawiając pewnego śladu u swego północnego następcy. Inskrypcja (542-543) Abrahaha, dotycząca przerwania tamy w Ma’rib, zaczyna Bię od następujących słów: „W mocy, łasce i miłosierdziu Litościwego [Rahman-an] i Jego Mesjasza i Ducha Świętego" Słowo Rahman-an jest szczególnie ważne, ponieważ jego północny odpowiednik ar-Rdhman stał się później sławnym atrybutem Allacha i jednym z jego imion w Koranie i w teologii muzułmańskiej. Ar-Rahman " najczęściej występuje w 19 surze. Chociaż imię to użyte jest w tym napisie na oznaczenie chrześcijańskiego Boga, to jednak słowo to jest oczywiście zapożyczone od nazwy jednego ze starszych południowoarabskich bóstw. Ar-Bahim (litościwy) występuje także jako imię pewnego bóstwa (RHM) w napisach ® przedmuzułmańskich i sabejskich. Inny napis połu-dniowoarabski używa nazwy sirk] w sensie politeistycznym jest to ten rodzaj Hrk, przeciwko któremu Muhammad występowi gwałtownie w swych żarliwych kazaniach, a które składało się z kultu jednej wyższej istoty, kojarzonej z innymi pmiejszymi bóstwami. W tym samym napisie występuje techniczny termin oznaczający niewiarę, KFB, tak jak w północnym języku arabskim ^M.

2. ABISYNIA

Jak już dowiedzieliśmy się, ludność semicka z południowo-zachodniego wybrzeża Morza Czerwonego dotarła tam przez stopniową infiltrację z południowo-zachodniej Arabii. Ci Abisyńczycy, jak nazywano ich później, stanowili ważną część wielkiego międzynarodowego „trustu‘^f, który pod kierownictwem sabejsko-himiaryckim zmonopolizował starożytny handel wonnymi korzeniami na głównej arterii, która przechodziła przez al-Higaz. Na około 50 lat przed narodzeniem Proroka Abisyńczycy ustalili swe panowanie w Jemenie, a w roku jego urodzin widzimy ich pod bramami Mekki grożących zniszczeniem wspaniałej Ka'bie. Sama Mekka była siedzibą pewnej abisyńskiej kolonii, przypuszczalnie chrześcijańskiej. Bilał *⁵, który miał bardzo silny głos i dzięki temu zdobył to wyjątkowe wyróżnienie, że został muezzinem Proroka, był abisyńskim Murzynem. Wzmianki w Koranie o morzu i burzach (sury 16,14; 10,23—24; 24,40), opisane z niezwykłą jasnością i żywością, są echem czynnych kontaktów morskich pomiędzy al-Hi-gazem i Abisynią. Kiedy młoda gmina muzułmańska była bardzo uciskana przez pogańskich Qurajszytów, ze wszystkich sąsiadujących krajów wybrała ona Abisynię, gdzie znalazła schronienie ^M.

3. PEESJA

W wieku poprzedzającym stabilizację islamu zoroastryjska Persja walczyła z Abisynią o supremację nad Jemenem. Perska sztuka wojenna przedostawała się do Arabów od południa, a także od północy przez perską Arabię, której ^{3 4}

91

1

“ Ks. VI, rozdz. 7, § 31; wariant Lathrippa.

" Al-Ja'qubi, t. II, e. 49, oznacza szczepy arabskie, z których oni pochodzili.

2

Patrz niżej, b. 102; por. al-Bajdawi, t. I, b. 383; at-Tabari, Tafsir, t. X, s. 74.

“ E. Glaser, MitteiUmgen der vorderasiatischen Gesellschaft, Berlin 1897, s. 390, 401; por. Corpus inseriptionum semiticarum, cz. IV, t. I, s. 15-19.

“ Bahmanan pojawia się jako nazwa chrześcijańskiego Boga w napisie południowoarab-akim z V w.

3

“ Dussaud i M&cler, Voyage archeologiąue, s. 95, wiersz 10; Dussaud, Arabet, s. 152 n. •* J. H. Mordtmann i D. H. Muller w „Wiener Zeitschrift fur die Kunde des Morgen-landes “t. X (1896), s. 285-292.    .

“ Jego grób do dzisiaj istnieje w Damaszku.    '

4

Takie słowa arabskie pochodzenia etiopskiego, jak burhdn (dowód), hawdrijun (apostoł Chrystusa), jahannam (piekło, pochodzenia hebrajskiego), md'ida (stół), malak (anioł, z hebrajskiego), mikrob (nisza), minbar (pulpit), muąhaf (święta księga), lajtan (szatan), wskazują na chrześcijańsko-abisyńaki wpływ na muzułmański Bigaz. As-Sujuti cytuje w rozdz. 38 swego al-Iiąan, Cairo 1925, t. I, s. 135-141, 118 wiele obcych słów w Koranie.