scan (8)

Czasami tylko jakiś rosyjski minister czy wysłannik prezydenta pochyli się trochę bardziej nad Dagestanem. Wysyła do republiki komisję, sporządza alarmujący raport, wzywa Kreml do natychmiastowych działań, straszy rewolucją islamską. Po miesiącu-dwóch wszystko wraca jednak do normy. Oby tylko nie było wojny... To jedyne zmartwienie rosyjskich władz.

*

Impreza powoli dobiega końca. Goście wychodzą, potykając się na nieoświetlonej klatce schodowej i wpadając w metrowe dziury przed blokiem. O świcie znów zanurzą się w szarą codzienność. Codzienność, w której inteligencja nie ma nic do powiedzenia. Może tylko siedzieć w kuchni, popijać koniak zagryzając ogórkiem kiszonym i dyskutować o istocie Boga. Albo o swoim quasi-demokra-tycznym świecie przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, który już pewnie nigdy nie powróci.

Abdurachman i krąg jego przyjaciół to dagestańscy dziwacy, outsiderzy. Wymierający gatunek. W putinowskiej Rosji nie ma miejsca dla inteligentów-słabeuszy. Co dopiero w Dagestanie! Jeszcze trochę i zostaną tam tylko trzy kategorie ludzi: bandyci we władzach, islamscy bojownicy w lesie i szara masa pomiędzy nimi, dająca się manipulować i jednym, i drugim. Będąca zakładnikiem ich konfliktu na śmierć i życie. Okularnicy z książką pod pachą nie będą mieli tam czego szukać.

Łykiem świeżego powietrza dla dagestańskiej inteligencji są kontakty z Europą, której czują się częścią i którą podziwiają. Europą, która nic o nich nie wie i wiedzieć nie chce. Bo nie spełniają norm unijnych. Urzędnik we francuskiej czy niemieckiej ambasadzie w Moskwie, kiedy widzi w wypełnionej łacinką ankiecie wizowej imię i nazwisko „Magomied Gadżijew”, miejsce urodzenia „Machaczkała, Republika Dagestan”, odkłada paszport na oddzielną kupkę. Bandytom i potencjalnym uchodźcom dziękujemy. Chyba, że mają poświadczone dziesięcioma pieczątkami zaproszenie z któregoś z państw za schengeńską kurtyną, wyciągi z konta o posiadanych środkach finansowych, zaświadczenie z miejsca pracy, ubezpieczenia na wszystkie dni pobytu w Unii, a najlepiej

jeszcze poprzednie wizy Schengen świadczące o tym, że nie zamierzają złożyć w Warszawie lub Wiedniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy.

Wtedy istnieje spora szansa, że sfrustrowany pan przyjmujący wnioski wizowe od tłoczącej się przed bramką konsulatu swołoczy, kierując się tysiąc dwieście trzydziestą siódmą dyrektywą Komisji Europejskiej, rozpatrzy sprawę pozytywnie. I da nadzieję na dotarcie do Terespola - tych „wrót Europy”, gdzie rozdrażnieni nocną służbą Stróże europejskich rubieży opryskliwie wypytają łamanym rosyjskim: „Kuda jedziesz? Dzieńgi jest? Czto tam budziesz robić?”. I może bez słowa przystawią w końcu tę upragnioną pieczątkę.

Rosyjscy (podobnie jak ukraińscy, gruzińscy czy azerbejdżań-scy) urzędnicy, z napisem „korupcja” wypisanym na trzęsących się od tłuszczu twarzach, obsługiwani są zwykle bez kolejki. Jadą do Brukseli na finansowane przez Unię Europejską szkolenia o metodach walki z korupcją i budowie społeczeństwa obywatelskiego. Europa wydaje przecież setki milionów euro na wspieranie

29