Siuta Elementy prawa dla ekonomistów rodział 4 prawo karne (17)

Nk ulegają w ogóle przedawnieniu zbrodnie przeciwko pokojowi i ludzkości oraz przestępstwa wojenne. Ponadto nie przedawniają się umyślne ciężkie przestępstwa (zabójstwo, ciężkie uszkodzenie ciała, ciężki uszczerbek na zdrowiu lub pozbawienie wolności połączone ze szczególnym udręczeniem) popełnione przez funkcjonariusza publicznego, np. policjanta, funkcjonariusza służb specjalnych, prokuratora itp.

§ 20. ZATARCIE SKAZANIA

Za.:arcie skazania polega na urzędowym puszczeniu skazania w niepamięć. Po upływie ustalonego przepisami okresu oficjalnie zapomina się o popełnionym przestępstwie i wymierzonej za nie karze. Przesłanką zatarcia skazania jest przestizeganie przez skazanego w okresie próby porządku prawnego, a w szczegół-ności to, że skazany nie popełnił w tym okresie ponownie przestępstwa.

Od chwili zatarcia skazanie uważa się za niebyłe. Z rejestru skazanych usuwa się informacje o karalności, na wysłane tam pytanie nadejdzie odpowiedź: „nie notowany w centralnym rejestrze skazanych”. Zatarcie skazania stanowi więc istotne polepszenie sytuacji życiowej skazanego, na przykład w życiu publicznym lub na rynku pracy. Są w służbie publicznej stanowiska, których nie mogą zajmować osoby karane. W wielu też przypadkach pracodawca, kierując się zrozumiałą ostrożnością, nie będzie chciał przyjąć pracownika karanego. Zatarcie skazania usuwa taką przeszkodę.

Okres niezbędny do zatarcia skazania zależy od rodzaju wymierzonej sprawcy kary. W razie skazania na karę pozbawienia wolności, w tym również na 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa po upływie 10 lat od wykonania lub darowania kary, albo od przedawnienia jej wykonania (art. 107 § 1 k.k.). W przypadku kary nie przekraczającej 3 lat sąd na wniosek skazanego może zarządzić zatarcie skazania po upływie 5 lat. W razie skazania na karę dożywotniego pozbawienia wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa po upływie 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary, albo od przedawnienia jej wykonania.

W razie skazania na karę ograniczenia wolności lub grzywnę, zatarcie skazania następuje z mocy prawa po upływie 5 lat, a na wniosek skazanego sąd może je zarządzić już po upływie 3 lat. Jeżeli sąd w wyroku odstąpił od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z mocy prawa po upływie roku od wydania orzeczenia. Jeżeli wobec sprawcy orzeczono również środek karny (np. zakaz prowadzenia pojazdów), zatarcie skazania może nastąpić dopiero po jego wykonaniu.

Jeśli sprawca w okresie wymaganym do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo i został za nie skazany na karę pozbawienia wolności, okres ten rozpoczyna się od początku i biegnie wspólnie dla obu przestępstw.

140

. s

W ten sposób zatarcie poprzednich skazań może nastąpić dopiero wówczas, gdy ulega zatarciu ostatnie skazanie. W przypadku osób powracających wie-• lokrotnie do przestępstwa umożliwia to sądowi prawidłową ocenę sylwetki oskarżonego, z uwzględnieniem wszystkich popełnionych przez niego przestępstw.

* * *

Część szczególna kodeksu karnego (art. 117-316) zawiera przepisy odnoszące się do poszczególnych przestępstw. Są one pogrupowane w rozdziały według przedmiotu danego rodzaju przestępstw, na przykład przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu (rozdział XIX), przeciwko porządkowi publicznemu (rozdział XXXII), przeciwko obrotowi gospodarczemu (rozdział XXXVI). Uwagi zawarte w następnych paragrafach zawierają charakterystykę kilku wybranych rodzajów przestępstw. Nie jest ona ani kompletna, ani precyzyjna i ma dać jedynie ogólne wyobrażenie o omawianej grupie przestępstw.

§ 21. PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO INSTYTUCJOM PAŃSTWOWYM I SAMORZĄDOWYM

Przestępstwa zaliczane do tej grupy w różny sposób zakłócają prawidłowe funkcjonowanie instytucji państwowych i samorządowych, naruszają ich powagę, godność, podważają zaufanie do nich. Należą do nich m.in.: a) czynna napaść, b) przemoc lub groźba, f) opłacona protekcja, g) niedopełnienie obowiązku.

Czynna napaść jest przestępstwem skierowanym przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu podczas pełnienia przez niego obowiązków służbowych lub związku z takimi obowiązkami. Funkcjonariuszem jest urzędnik administracji państwowej lub samorządowej, sędzia, prokurator, policjant i in. Przestępstwo polega na dokonaniu napaści wspólnie z innymi osobami i w porozumieniu z nimi, bądź samodzielnie, ale z użyciem broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego narzędzia albo środka obezwładniającego. Za czynną napaść grozi kara pozbawienia wolności od roku do 10 lat (art. 223 k.k.).

Przemoc lub groźba. Przestępstwa tego dopuszcza się, kto przemocą lub bezprawną groźbą wpływa na urzędowe czynności organu państwowego lub samorządu terytorialnego, a także ten, kto stosuje przemoc lub bezprawną groźbę w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego do podjęcia lub zaniechania czynności służbowej, np. zaniechania zatrzymania włamywacza. Sprawcy grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat.

Znieważenie funkcjonariusza polega na użyciu obraźliwych słów, zwrotów, gestów itp. pod adresem funkcjonariusza podczas pełnienia obowiązków służbowych lub w związku z nimi. Znieważenie dokonane w innych okolicznościach,

141