Siuta Elementy prawa dla ekonomistów rodział 4 prawo karne (19)

charakter ma zatajenie dowodów niewinności. Przestępstwo jest dokonane niezależnie: od tego, czy dana osoba jest winna czy niewinna i czy sprawca chciałby spowodować wydanie wyroku skazującego czy uniewinniającego (art. 235 i 236 k.k.).

Popi ecznictwo jest przestępstwem polegającym na celowym utrudnianiu postępovania karnego. Poplecznik utrudnia lub nawet udaremnia prowadzenie postępowania karnego, aby w ten sposób pomóc sprawcy przestępstwa uniknąć odpowiedzialności karnej. W szczególności poplecznictwa dopuszcza się ten, kto ukrywa sprawcę, zaciera ślady przestępstwa lub odbywa za skazanego karę. Poplecziictwo jest podobne do działania pomocnika, od którego różni się tym, że ma miejj;ce po dokonaniu przestępstwa. Za poplecznictwo grozi kara pozbawienia wolności do lat 5.

Nie podlega karze, kto ukrywa osobę najbliższą. Jeżeli poplecznik w innej formie mdzielił pomocy osobie najbliższej (np. zniszczył dokumenty stanowiące dowód [przestępstwa), sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub nawet cdstąpić od jej wymierzenia.

Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od wymierzenia kiry także wtedy, gdy poplecznik działał z obawy przed odpowiedzialnością kamą grożącą jemu samemu lub jego najbliższym (art. 239 k.k.).

Uwolnienie więźnia ma miejsce wówczas, gdy sprawca uwalnia lub ułatwia ucieczkę osobie, która została pozbawiona wolności na podstawie orzeczenia sądu lub nakazu innej władzy (prokuratora, policji itp.). Dotyczy to zarówno osób odbywających karę pozbawienia wolności, jak i tymczasowo aresztowanych i zatrzymanych. Uwolnienie osoby pozbawionej wolności może polegać zarówno na działaniu, jak i na zaniechaniu wykonania swoich obowiązków. Za przestępstwo to grozi kara pozbawienia wolności do lat 3 (art. 243 k.k.).

Podobnym przestępstwem jest samodzielne uwolnienie się sprawcy z więzienia. Grozi za to grzywna, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności do 2 lat. Jeśli sprawca działa w porozumieniu z innymi osobami, używa przemocy lub uszkadza miejsce zamknięcia - podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (art. 242 k.k.).

Przemoc wobec uczestnika procesu jest przestępstwem polegającym na użyciu przemocy lub bezprawnej groźby w celu wywarcia wpływu na świadka (np. skłonienia go do złożenia fałszywych zeznań), biegłego, tłumacza, oskarżyciela lub oskarżonego, albo naruszeniu jego nietykalności cielesnej. Za przestępstwo to grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

§ 23. PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO WIARYGODNOŚCI DOKUMENTÓW

Za dokument uważane jest w prawie karnym nie tylko pismo - jak to ma miejsce w języku potocznym - ale każdy przedmiot, z którym jest związane jakieś prawo lub który stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności

mogącej mieć znaczenie prawne. Oczywiście w praktyce najczęstsze zastosowanie mają dokumenty pisemne - urzędowe i prywatne. -

Do przestępstw przeciwko dokumentom należą: a) fałszerstwo dokumentu, b) poświadczenie nieprawdy, c) wyłudzenie poświadczenia nieprawdy, d) zniszczenie dokumentu, e) przestępstwa przeciwko dowodom tożsamości, f) zniszczenie znaków granicznych.

Fałszerstwo dokumentu występuje w dwóch postaciach: jako podrobienie i jako przerobienie dokumentu.

Podrobienie dokumentu polega na tym, że sprawca sporządza całkowicie nowy dokument, nadając mu pozory autentyczności. Stwarza wrażenie, że dokument pochodzi od urzędu czy osoby, która go w rzeczywistości nie wydała.

Przerobienie dokumentu polega na tym, że sprawca bierze dokument autentyczny i za pomocą odpowiednich zabiegów nadaje mu inną treść. Na przykład ze świadectwa maturalnego usuwa prawdziwe nazwisko i na to miejsce wpisuje inne, do kwoty na czeku dopisuje zero, powiększając ją w ten sposób dziesięciokrotnie itd.

Przestępstwo popełnia także ten, kto sam się wprawdzie fałszerstwa nie dopuszcza, ale posługuje się fałszywym dokumentem jako autentycznym, np. przedstawia podrobione świadectwo dojrzałości w swym zakładzie pracy. Przestępstwem jest także wypełnienie blankietu (np. czeku), zaopatrzonego cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę, a także posługiwanie się takim dokumentem.

Za fałszerstwo dokumentu grozi grzywna, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (art. 270 § 1 k.k.). Karalne są także przygotowania do fałszerstwa dokumentów (nabywanie lub wyrabianie druków

urzędowych, pieczęci itp.).

Poświadczenie nieprawdy - przestępstwa tego dopuszcza się funkcjonariusz publiczny lub inna osoba upoważniona do wystawiania dokumentów, która w dokumencie takim poświadczy nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne. Z poświadczeniem nieprawdy mamy do czynienia np. w przypadku zaświadczenia urzędnika o stanie majątkowym rodziców studenta, w którym podano niezgodną z prawdą wysokość dochodu.

Za poświadczenie nieprawdy funkcjonariuszowi grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, a jeżeli działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej - od 6 miesięcy do 8 lat. Karze podlega także ten, kto takiego dokumentu używa, na przykład przedstawiając go w banku w celu uzyskania kredytu (art. 271 k.k.)

Wyłudzenie poświadczenia nieprawdy ma miejsce wtedy, gdy sprawca w celu uzyskania fałszywego poświadczenia wprowadza w błąd funkcjonariusza publicznego lub inną osobę uprawnioną do wystawiania dokumentów. Grozi za to kara pozbawienia wolności do lat 3 (art. 272 k.k.).

Przestępstwem przeciwko dowodom tożsamości jest zbycie własnego lub cudzego dokumentu stwierdzającego tożsamość, na przykład paszportu lub

10 Elementy prawa dla ekonomistów 145