WA30850 II109 NARZEDZIA ROLNICZE059 I djvu

56 J. FALKOWSKI [168]

rzędzi mógł zostać przerwany, w Europie pozostały one w swej formie pierwotnej, jednorękojeściowej, na obszarze zaś przednioazya-tyckim rozwinąć się mogła druga, z czasem znów zredukowana.

Związek przednioazyatyckich narzędzi rolniczych z egipskiemi, które pozostały nadal rylcowemi, podczas gdy pierwsze zmieniły się w płozowe, mógł zostać również zatracony. Naturalnie jeżeli uważać będziemy Mezopotamię za obszar, gdzie powstały narzędzia rolnicze z zaprzęgiem zwierzęcym. Mogło jednak być inaczej. Mianowicie z Mezopotamii, gdzie rosną dziko zboża, mogły one być wraz z uprawą ręczną zaniesione do Egiptu Tu zaś z kopaczki powstało narzędzie pociągowe, radło przyjęte przez Mezopotamię, gdzie dalej rozwijało się samodzielnie, W każdym razie posiadane dane wskazują na to, że było jedno centrum powstania narzędzi rolniczych, a nie kilka (Mezopotamia, Egipt, Turkestan i in.).

Co do typu drugiego, płozowego to zdaje się nie ulega wątpliwości, że głównym obszarem, gdzie dokonała się ta przemiana, był obszar Babilonii i Assyryi.

W jaki jednak sposób dostał się ten typ do Europy, nie można ściśle stwierdzić. Jak widzieliśmy wyżej, na obszarach występowania tego typu, t. j. w Grecyi, Italii, u Etrusków i w Hiszpanii dokonały się też przemiany lokalne z typu pierwszego, który występuje tam jako starsze podłoże. Trzy przypuszczenia mogą zachodzić co do rozpowszechnienia się radeł płozowych w Europie. Pierwsze to, że radła te powstały samoistnie. Drugie, że rozwinęły się one pod wpływem narzędzi babilońsko-assyryjskich. Trzecie zaś, że same narzędzia zostały przyniesione do Europy. Radła płozowe zaczynają występować w Europie w znanych nam przedstawieniach około VII wieku przed Chr. i posiadają od samego początku jedną rękojeść. W Assyryi wprawdzie w tym czasie następuje redukcya rękojeści (ryc. 25 c) do jednej, są one jednak odmienne w swej budowie. Najprawdopodobniej rzecz ta przedstawiała się następująco. Krajem, w którym przemiana ta pierwsza zaczęła występować, była Grecya, która pozostawała w ciągłym kontakcie z południowym wschodem. (Kolonie greckie w Małej Azyi). Skutkiem tego kontaktu było zaznajomienie się z ulepszeniem radła rylcowego przez wygięcie grządziela. Poezem rozwój poszedł już własną drogą, o czem świadczy odmienny sposób umieszczenia rękojeści w radłach płozowych europejskich, a właściwie pierwszych greckich. Przypisywanie wyłącznie Etruskom zaznajomienia Europy z tym typem, nie

http://rcin.org.pl