WA30850 II109 NARZEDZIA ROLNICZE081 I djvu

78 J. FALKOWSKI [190]

nowinach i t. p. Zapomocą podwoju reguluje się również głębokość orki. Jeżeli się zmniejsza lub zwiększa zapomocą podwoju kąt między rozso-cłią a hołoblami, zwiększa się lub zmniejsza głębokość orki, która może być również regulowana zapomocą hołobli. Jako zaprząg w sochach łopatkowych, używa się jednego zwierzęcia pociągowego, konia.

Co do użyteczności i celowości budowy soch, krótko można powiedzieć, że w obydwóch swoich postaciach są to narzędzia rolnicze świetnie przystosowane do rodzaju uprawianych ziem. Zwłaszcza socha dwupolicowa konstrukcyą i sposobem umieszczenia lemieszy i odkładnic, zbliżona jest bardzo do narzędzi typu płużnego. Podwójny lemiesz w sochach sprawia, że część dna bruzdy jest podrywana a nie podcinana. Wskutek czego płat ziemi przylega do sośników a następnie odkładnicy i odwraca się. Podwójne odkład-nice w sochach dwupolicowych nie różnią się od używanych dziś przy pługach odkładnic t. z. ażurowych, które dają znacznie mniejsze tarcie, a są używane na ziemiach lepkich względnie też przy kopaniu kartofli. Sośniki w sochach a zwłaszcza w sosze dwupoli-cowej umieszczone są w ten sposób, że lewy, zastępujący niejako krój u pługa, jest ukośnie umieszczony w stosunku do prawego, będącego niejako właściwym lemieszem, który jest umocowany płasko w stosunku do ziemi Odkładnice, police w sochach dwupolicowych są różne. Prawa jest zawsze długa i wąska, zaś lewa znacznie krótsza, czasem czterokrotnie szersza od prawej.

W sochach łopatkowych, polica będąca łopatką, ma kształt bardzo rozmaity.

Socha dwupolicowa jest narzędziem najbardziej wykształco-nem w grupie soch dwupolicowych i posiada pewne nawiązania niższe. Natomiast socha łopatkowa, oprócz form niższych, rozwija się dalej, dając formy pochodne zbliżone bardzo działaniem swojem do narzędzi typu płużnego. Właściwe sochy łopatkowe używane są w pierwszym rzędzie do t. z. orki na płask, wskutek umieszczenia obu soszników przeważnie płasko w stosunku do ziemi.

Sochą dwupolicową orze się, podobnie jak wszystkiemi narzędziami typu płużnego, tylko na jedną stronę. Natomiast sochami łopatkowemi orze się na obie strony wskutek tego, że jej polica (łopatka) daje się przenosić i umocować nad jednym lub drugim sośnikiem. W związku z tem występuje dość często nazwa na sochę łopatkową socha z przekładaną policą. Ogólnie znaną

http://rcin.org.pl