20 J. FALKOWSKI [132]
Większa część zwierząt domowych jak byki, owce, kozy, świnie i koty żyła w Mezopotamii i jej okolicach w sianie dzikim. Bydła domowego znano tu parę ras, jak długorogie, krótkorogie a także prawdopodobnie i bezrogie. Bydło domowe w swej snecyal-nej formie, t. j. wołu, używane tu było od najdawniejszych czasów do wszystkich czynności związanych z uprawą roli l. Ciekawie ujmuje kwestyę występowania wołu na obszarze Mezopotamii Hahn. Mianowicie według niego istnieje ścisły związek właśnie na tym obszarze starej kultury rolniczej między kapłanami bóstw tamtejszych a wołem. Kapłani, poświęcający się tam służbie bożej, byli poddawaiii najostrzejszej formie celibatu, t. j. kaslracyi, podobnie jak woły. Człowiek, kapłan, kastrowany był aby wyłącznie służyć bogom, wół aby pomagać człowiekowi otwierać święte łono ziemi pod zasiew2.
W Egipcie wszystkie zwierzęta domowe znane były już w czasie przeddynastycznym. Występują tam: pies, bydło, osły, owce, kozy, świnie i koty(?). W grobach przeddynastycznych znajdowane są czaszki i kości udowe bydła, a także przedstawienia plastyczne. Bydło znane w Egipcie należało do ras afrykańskich. W okresie nowego państwa zjawia się w Egipcie rasa bezroga bydła domowego. Byk jak wiadomo był w Egipcie uosobieniem siły jak również zwierzęciem świętem 3.
Co do konia, który jest też ważnem zwierzęciem domowem, to nie jest ściśle określone, w jakim czasie został on przyswoiony. Niema zwłaszcza ściśle przeprowadzonego odróżnienia między końmi dziko żyjącemi w Europie od czasów dyluwialnych4. Występowanie konia, jako zwierzęcia domowego, określane jest na końcowe okresy neolitu względnie początki epoki bronzu B. Na podstawie kości ów-czesnych koni stwierdza n. p. Berezuwski, że cechy ich przecho-
1 Meisner, Bał lonien und Assyrien I. 212 n.
* Hahn, Haustier, Europa, w Eberta Reallex. d. Vorgesch. V. 217. 218.
* Rankę, Haustier, Agypten, Ibid. V. 239; Rankę, Rind, Agypten, Ibid. XI. Ul. 142.
* Podobnie jak przedstawienia byków znane nam są już z paleolitu liczne przedstawienia koni występujące n. p. wśród malowideł w Hiszpanii, por. n. p. Breuil, Le roches peintes de Minateda 12 ryc. 14. 30 ryc. 31. Breuil, Nou-yelles cavernes ornćes palśolitiąues, 246. 247 ryc. 5, 6 i n.
» Hilzbeimer, Haustier, w Eberta Reallex. d. Vorgesch. V. 219; Hilzbeimer, Pferd, Europa Ibid. X. 109 n.; Oberrn a ier, Diluvialfauna, ibid. II. 409 n.