0042

41

Wierzenica*, powiat poznański, Augusta hr.

Cieszkowskiego.

Założona w pierwszej połowie wieku XIX przez Augusta Cieszkowskiego (1814—1894), ojca obecnego właściciela, bibjoteka liczy około 10.000 tomów. W skład jej wchodzą cenne dzieła naukowe z rozmaitych dziedzin wiedzy. Niestety nie można bogatego materjału opisa ć dokładniej z powodu nieopowiedniego umieszczenia i braku jakiegokolwiek katalogu. To też można podać niektóre szczegóły jedynie na podstawie ustnych informacyj właściciela. Część księgozbioru złożona jest w skrzyniach w osobnym budynku, t. zw. „Akademji”, przeznaczonej przez autora „Ojcze nasza” pierwotnie na szkołę rolniczą, która później stanęła w majątku sąsiednim Zabikowie. Właśnie ta część zbiorów byłaby bardzo interesującą dla romanistów, gdyż zawiera mnóstwo książek z bibljoteki Balzac’a. Najlepiej zaopatrzony jest dział filozofji religijnej, teologji i ekonomji politycznej.

Z działu literackiego należy wymienić dzieła romantyków francuskich, niemieckich i polskich, — ostatnie w pierwodrukach, częściowo opatrzone autografami autorów (np. dzieła Krasińskiego, który bywał czę-stym gościem w Wierzenicy).

Oprócz dzieł późniejszych znajduje się tutaj szereg inkunabułów i cy-meljów polskich i obcych w oprawach współczesnych.

Wśród rękopisów jest kilka manuskryptów klasztornych, ozdobionych inicjałami i minjaturami. Na specjalną wzmiankę zasługują listy Zygmunta Krasińskiego (wydane staraniem rodziny) i Norwida. Oprócz nich znajdują się liczne listy uczonych i poetów XIX wieku (np. Lamartinea), którzy z autorom „Ojcze nasza” utrzymywali stosunki osobiste. Rękopis tego dzieła został oddany Bibljotece Uniwersyteckiej w Poznaniu w depozyt. Nader cenny zbiór dokumentów historycznych, odnoszących się do Polski, a przepisanych z archiwów Modeny, Parmy i Wenecji, został ofiarowany Akademji Umiejętności w Krakowie. W Wierzenicy znajdują się fotografje tych dokumentów.

Bibljoteka wierzenicka zasługuje na dokładne zbadanie, gdyż można przyjąć jako fakt, że składa się ona prawie wyłącznie z dzieł wartościowych pod względem naukowym oraz, że zawiera liczne rzadkości bibljograficzne. Obecny właściciel uzupełnia ją dziełami z zakresu filozofji i historji