06161449

zamieszkać w kraju mniej urodzajnym, a nieobawiać się co chwila dla siebie niewoli i zniszczenia dobytku swojego.

Tu także odpowiedz na twoje zapytanie Jaśku, dlaczego nasi panowie nie szukali Mahometanów w Palestynie, albowiem Mongołowie, Tatarzy byli Mahometanami, znaleźli oni sobie drogę do Polski, i gdyby ich późniój Polska nie była wstrzymywała, byliby zapewne zalali inne kraje Europy.

Jasiek. To oni jeszcze i późnićj napadali na Polskę?

Stan. O! To wieki trwała ta napaść — tylko źe im się bronić Polacy nauczyli. Pojmujecie, źe gdy tak na wszystkie strony Polska napadaną bywała, a królowie nie zawsze możni, i nie zawsze waleczni — majętniejsi z pomiędzy szlachty, a odwagą znamienitsi — coraz to więcój w kraju znaczyli. Trafiało się to, źe jaki wojewoda lub kasztelan zamiast króla, stanął na czele szlachty i odgonił nieprzyjaciół, Ze tacy wielcy panowie stawiali się za to czasem wyźój prawa, to jest źe rozkazy takiego słabego króla mało cenili, i często się z jego władzy wyłamywali, to rzecz bardzo naturalna. Ze znowu brak powagi rządowój, różnego nieładu był przyczyną, to także pojmujecie.

Bart. Oj to łatwo pojąć. Czy to tylko w Polsce, tak wtenczas bywało? Biedny lud bezbronny, ten już musiał za wszytko odpowiadać.

Stan. Czy tylko w Polsce tak się działo? O nie. Prawie każdy kraj w Europie miał przyczynę swoich nieustannych bojów.

0    te czasy boje w Palestynie, przerzedzały po trochę rabusiowskie zamki Niemieckie.

Młyn. Jak to rabusiowskie?

Stan. Bo były po Niemczech małe pań-steweczka, których panowie z obdzierania handlarzy, sąsiadów swoich lub podróżnych korzyści ciągnęli, lud okoliczny ujarzmiając

1    do pracy sobie zmuszając.

Bart. Strach! I to byli Crześeijanie — z drugiój strony to samo czynili Mahometanie — to prawdziwy dopust Boży. Ale cóż działo się dalej Stanisławie, za tego wstydliwego Bolesława?

Stan. Po tym drugim napadzie Tatarów, na jakiś czas głęboki pokój nastąpił. Bolesław teraz czynniejszym się pokazał jak wprzódy. Kraków otoczył murem i odbudował piękniój jak był dawniój zmurowa-ny. Sprowadził dla tego dużo rzemieślników z Niemiec. Powiązały się te rzemiosła w cechy. Po całym kraju mnóstwo budowano, bo i królewskie miasta otoczono mu-rami, i ze szlachty, kto tylko mógł murował zamki obronne, aby siebie i lud okoliczny w nich bronić, w czasie nowego napadu Tatarów.

Miasta otrzymały prawa, niektóre wyłączne, tak zwane przywileje. Umiejętności także się podniosły, pomimo tylu wojen powstało o te czasy kilku uczonych mężów w Polsce, pomiędzy innemi historycy: Bo-gufał, Kadłubek. Kopalnie też soli Wielickiej zawdzięczają swój początek żonie Bolesława, S. Kunegundzie.

Król Bolesław dobry, lecz słaby umarł tysiąc dwieście siedemdziesiątego dziewiątego, bezdzietnie, naznaczywszy swoim następcą Leszka czarnego wnuka Konrada księcia Mazowieckiego a księcia Sieradźkiego.

Bart. I lepićj działo się w Polsce za tego księcia?

Stan. Mało co. Łatwo jest kraj cały do upadku posunąć, to jak uważaliście uczynił działem pomiędy synów Bolesław Krzywousty. Lecz dopiero po długotrwałych próbach i nieszczęściach, z których w doświadczeniu niedostatecznej opieki książąt, wyrodziła się jakoby opieka starszego rodzeństwa nad rodzeństwem młodszym, to jest: Wielki i przeważny wpływ na rządy kraju duchowieństwa i możnych panów z pomiędzy szlachty; podobało się Bogu zjednoczyć znowu kraje w jedną wielką Polskę. Choć już nie wszystkie te same kraje co wprzódy za Bolesława Chrobrego Polskę stanowiły.

Wyniesienie Leszka na tron, było jakoby pomysłem do tego zrośnienia się w je-