13306 IMGh67

uczniów w starszym wieku szkolnym, natomiast w małym stopniu omawia się deficyty występujące u dzieci w wieku przedszkolnym. W Polsce na te sprawy zwrócili uwagę m.in. H. Spionek. HL Nartowska, A. Kozłowska, I. Obuchowska, J. Gnocbulska, B. Kaja, E. Gómiewicz", ukazując różnorodne deficyty i zaniedbania w rozwoju. Dużo uwagi poświęca się niepowodzeniom i trudnościom w nauce szkolnej w klasach I—ŁII szkoły podstawowej.

Dokonując analizy dotychczasowej literatury psychologicznej, pedagogicznej i medycznej opracowano typologię zaburzeń najczęściej występujących u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

Przedstawiony schemat klasyfikacji zaburzeń jest podziałem ogólnym i uproszczonym. Autorki skoncentrowały się w szczególności na tych rodzajach zaburzeń, które najczęściej spotykamy w pracy z dziećmi. Podział ten nie jest podziałem rozłącznym. Przeciwnie, spotykamy dzieci, u których mogą współwystępować objawy zaburzeń w różnych zakresach - wzajemnie się warunkujące.

W przedstawionej typologii wyróżnia się trzy grupy zaburzeń i deficytów w rozwoju, które mogą spowodować trudności w nauce i zachowania.

Mikrcaszkodzerńa centralnego układu nerwowego to śladowe nieznaczne deficyty w rozwoju, które najczęściej mogą być spowodowane uwarunkowaniami środowiska wychowawczego (rodzinnego i instytucjonalnego)¹². Mają one charakter fragmentaryczny, parcjalny

" L Czajkowska, K. Herda, Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, WSP, Warszawa 1998, i 16-17.

^c H. Spłonek. Zaburzenia__ op. dL; H. Natowska, Opóźnienia i dyshamumie

rozwoju, dziecka, WSP, Warszawa 1980; A. Kozłowska, Zaburzenia procesów emocjonalnych u dzieci wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa 1984; M. Chłop-kjcwkz. Zaburzenia dynamiki procesów nerwowych u dzieci zahamowanych w świetle anaBzs behawioralnej, t*"-) Przyczyny i patomechamzmy zaburzeń rozwoju u dzieci, red. M Koścashka, ZNI Psychologu UW; J. Obnchowska, dynamika nerwic. Psychologiczne aspekty zaburzeń nerwicowych u dzieci i młodzieży, PWN, Warszawa 3976; tenże, dziecko niepełnosprawne w rodzinie, WSi P, Warszawa 1995; J Qmrknhlra Agresja u dzieci, WSiP. Warszawa 1993; B Kaja, Zarys terapii

40