29013 Scan34 (2)

świadomą reprezentację otoczenia. Reprezentacja ta powstaje dzięki udziałowi zmysłów, ale może też być korygowana przez inne struktury psychiczne, a także wspierana przez tzw. detektory rozszerzające naturalne funkcje zmysłów w kierunku właściwości ponadnaturalnych. Rolę tę spełniają szeroko wykorzystywane przy. badaniu przestrzeni środowiska geograficznego techniki i technologie z całą gamą urządzeń (sensorów). Szczególne znaczenie odgrywają zwłaszcza technologie teledetekcyjne.

OTOCZENIE

>*

V.5

%

i

&

_........................i.,,,,...,................

......\

procesy

transformacyjno-pioznawcze

Wyob

raźnia

§

procesy sensoryczne -CL

procesy orientacyjne

(P E R C E P C J A)

_____

procesy

emocjonalno-motywacyjne

procesy wykonawcze

funkcje samokontroli

Źródło: Oprać, na podstawie: J. Młodkowski, Aktywność wizualna człowieka, PWN, Warszawa 1998.

OTOCZENIE

Rys. 2.5. Uproszczona struktura zależności funkcjonalnych procesu poznawczego

człowieka

Aby efektywnie funkcjonować w przestrzeni (środowisku geograficznym), pomiędzy przestrzenią rzeczywistą, a powstałym w umyśle odbiorcy jej obrazem -geoprzestrzenią powinna istnieć adekwatność. Wówczas wszelkie procesy sterowane bezpośrednio lub pośrednio psychicznym obrazem rzeczywistości będą w pełni adekwatne do rzeczywistości obiektywnej. Zatem dla zarządzania przestrzenną aktywnością człowieka ogromne znaczenie posiada dążenie do adekwatności świata rzeczywistego i jego psychicznego obrazu u odbiorcy. Modelowe ujęcie tego złożonego procesu prezentuje rys. 2.5.

Istotny dla rozważanej sfery problemowej jest fakt, że rzeczywiste impulsy energetyczne „opisujące" obiekty rzeczywistości (stanowiące istotę procesów sensorycznych) stanowią jeden z elementów procesu percepcji, obok innych umysłowych procesów o charakterze orientacyjnym (w tym doświadczenia, wiedzy, stanów emocjonalnych itd.). Z oczywistych więc uwarunkowań, wśród różnorodności świata przyrody, trudno jest zorganizować system kompleksowego, uniwersalnego modelowego postrzegania przestrzeni geograficznej przez odbiorcę. Możliwe jest jednak modelowanie sektorowe, które zajmuje się fragmentem procesu percepcji. Dla niniejszych konstatacji istotny jest aspekt optymalizacji, na przykład poprzez odpowiedni dobór oraz kształtowanie formy i treści geodanych i geoinformacji, na podstawie których budowana jest geoprzestrzeń.

Drugim, nieodzownym kierunkiem optymalizacji procesu poznawczego jest odpowiednie do potrzeb. przygotowanie poziomu wiedzy użytkowników (analityków, operatorów) do programowanej percepcji badanych zjawisk.

2.3.3. Model przestrzeni geograficznej - geoprzestrzeń

Wyobrażenie człowieka o przestrzeni środowiska geograficznego tworzone jest w oparciu o pozyskany zasób geoinformacyjny, czyli wszelkie mierzalne i postrzegane sensorycznie a następnie za pomocą receptorów zmysłu geodane, przetwarzane w systemie poznawczym (w oparciu o doświadczenie, wiedzę i intuicję) na geoinformacje. Zatem jakość tych danych, ich postać, zasięg, szczegółowość, dokładność, aktualność, wiarygodność wpływa zasadniczo na tworzenie wizerunku przestrzeni. W oparciu o te dane powstaje obraz - model przestrzeni nazywany geoprzestrzenią.

Geoprzestrzeń stanowi syntezę percepcji przestrzeni środowiska geograficznego przez odbiorcę. Oczywiste jest, że poza jakością geodanych i danych powiązanych (interdyscyplinarnie) na tworzenie geoprzestrzeni ogromny wpływ ma poziom jego percepcji, stan posiadanego doświadczenia i wiedzy. Ten drugi aspekt psychofizyczny odbiorcy uzależniony jest od cech osobowych oraz modelu przyswajania i analizy, przetwarzania geoinformacji. Ogromną rolę w odbiorze zasobu geoinformacyjnego odgrywają systemy informacji przestrzennej (opisane w rozdz. 3.2.1). Proces przekształcania rzeczywistej przestrzeni środowiska geograficznego w jego postać syntetyczną modelową (geoprzestrzeń) obrazuje rys. 2.6.

69