36688 IMGv64

BRniyniku przeprowadzonej analizy fonetycznej języka polskiego, I Siestrzyński wyróżnił 7 liter i odpowiadających im siedem podstawo-wych znaków ręczno-ustnych. Inne znaki ręczno-ustne są od znaków podstawowych pochodne. Są to litery: „ch”, „f”, „m" „p”, „i”, „1”, „r”. 9pośród odpowiadających im 7 znaków jedynie trzy odnoszą się wyłącznie do tych samych liter. Są to znaki spółgłosek „eh”, „1”, „r”. Znak litery „ch” wyraża gest chuchania, znak litery ,/T — układ wszystkich palców razem ugiętych, kciuk zaś jest od nich oddalony; znak litery jr*¹ — oznacza palec wskazujący naśladujący drżenie języka. Miejsce tych znaków „...jest przy ustach”. Inne znaki oznaczają dwie bądź więcej liter i jako -pochodne od znaków podstawowych są .podobne do nich,, np. litery „p”, „t”, „k” oznacza ten sam wyprostowany palec wskazujący przez uderzanie nim odpowiednio: w wargi, w kąt wargowy, za policzkiem i odrywanie. Znaki liter „ib”, „d”, „g” różnią się od poprzednich tylko przez ugięcie palca wskazującego. Znaki liter „m”, „n” określa zgięty palec przy nosie z uwagi na możliwość ich odróżnienia za pomocą wzroku. Znak ten informuje dziecko czy nauczyciel ma tylko-zamknięte usta, czy też wymawia spółgłoskę „m”. Znak przy literze „n” ma pomóc w odróżnieniu litery „1”. Znak litery „f” wyraża wyprostowana ręka. Ma on najwięcej znaków pochodnych oznaczających litery;.

„W”, jg| „Z”, ,ySZ”, „ż”.

J. Siestrzyński uważał, że stosowanie w praktyce szkolno-wychowawczej opracowanych przez niego znaków ręczno-ustnych miało umożliwić dziecku:

—    zwrócenie uwagi na twarz nauczyciela, na narządy artykulacyj-ne i ich funkcjonowanie,

—    rozróżnianie poszczególnych liter,

—    zaś nauczycielowi, w zależności od -postępów ucznia w odczytywaniu z ust, stopniową rezygnację z ich wykorzystania na rzecz odczytywania z ust bez pomocy znaków ręczno-ustnych.

Nauczanie odczytywania z ust było przez J. Piestrzyńskiego metodycznie opracowane. W miarę postępów uczniów w odczytywaniu z ust nauczyciel stopniowo rezygnuje ze stosowania znaków ręczno-ustnych przechodząc do ćwiczeń w identyfikowaniu najpierw .poszczególnych liter, później sylab i wyrazów z ich odpowiednikami kolorowymi, jakie dzieci niesłyszące miały przed sobą. J. Siestrzyński nie uznawał dakty-klogii.    |

System językowo-daktylologiczny Georga Forch-hammera. Dr Geaig Forchhammer (1861—1938) duński nauczyciel, I|pyły dyrektor szkoły dla głuchych w Nyborg i zakładu dla głuchonie-g^piych w Fredericia, w opublikowanej w 1903 r. pracy Ober die Not-nMdipfceit sicherer MitteUungsmittel im Taubstummenuuterricht (O ko-maŚĘKaaoici pewnego środka przekazu w nauczaniu głuchoniemych) wy-■BjW ytdtfawy swej oryginalnej metody zwanej przez niego „systemem

językowo-daktylologicznym” (Mund-hand jest „...uwidocznienie oku głuchego cale) ruchy zewnętrzne są przedstawione HHBB|B licznie”. Założeniem wyjściowym jego metody jort

—    głuchota wyklucza oddziaływanie nwvy ni

—    oddziaływanie mowy na zmysły

—    rozumienie mowy warunkuje SB

Swój system określa jako „powiązanie

nem drobnych, dyskretnych znaków palcowych**. W 9B^^H

polegał na ukazywaniu przez nauczyciela za pomcą śkoi _

na poziomie obojczyków, pod brodą określonych umownych znaków (rys. 4), które informowały ucznia, jaka głoska — np. |K artykułowana. Dziecko miało przyswoić sobie bez obraz artykulacyjny; symbole niewidocznych układów następstwo układów artykulacyjnych i symboli artykulacyjnych. I

System G. Forchhammera uwzględniając krytwia lonetjtfMlpfw^^ podkreśla K. Schulte^M, ułatwia także artykulację, jednak optyiiMwn e* -| do przyswojenia przez dziecko bez nauki symboli niewidocznych fuąpNB artykulacyjnych okazał się bezzasadny, dziecko bowiem nie jest JeMBM zdolne do uchwycenia tak bardzo abstrakcyjnych symboli. Ponadto W*'\ systemie Forchhairaner a brak większości niezbędnych informacji fonetycznych “.

Cued Speech R. Orina Cornetta. System ten zastał dMH cowany przez R.O. Cornetta" w latach 1965—1966, w celu ułatwienia i wsparcia odczytywania z ust. System znaków palcowych tm być kompromisem między metodą czystą ustną a różnymi formami ale- i fonicznego porozumiewania (manuał commimicaUon).

System składa się z 12 elementów znaków dłoni (cues):

—    4 z nich to pozycje dłoni, które ułatwiają rozpoznanie a pomocą wzroku (odczytywania z ust) kontrastujących z sobą sasnogłooric,

—    8 z nich to układy znaków dłoni, które w podobny spaośh rządku ją spółgłoski.

Układy znaków dłoni nie mają identyfikować pnMi.acgślpyOlk mów, ich odróżnianie staje się możliwe w połączeniu z ruchami jifljflB kułacyjnymi narządów mowy. Bez obserwacji układu warg nie są one q zrozumiałe. Poszczególne znaki (cues) mają jedynie uzupełniać jącą informację (informacją uzupełniającą) za pośrednictwem B

^M W pracy wykorzystano tłumaczenia nienuecJoe: .Atoahee mW ;fB system, Leriptzag Fredericia 1923; G. Forchhammer TaMMiflfiBl

Abhandlungen, Leipzig 1930.    _

" Za K. Schulte, Phonembestimmies Manualsystem (P MS),

“ Tamie.

^M R. Orin Coroett, Cued Speech, Gał tandet Ceflrgr. kopia.