39669 Skan20110103011

nież oddziaływanie wychowawcze domu rodzicielskiego, potrzeby psychiczne oraz pierwsze rówieśnicze związki uczuciowe.

Jakkolwiek wpływ na dojrzewanie seksualne chłopców i dziewcząt mają podobne czynniki, to jednak — i to należy podkreślić — w męskiej grupie zdecydowanie większe znaczenie przypisuje się uwarunkowaniom biologicznym. W tym — wrażliwości zmysłowej męskich narządów płciowych, a także — samoistnym erekcjom, polucjom i wytryskom nasienia wyzwalanym mechanicznie; u chłopców do gwałtownego wzrostu gotowości seksualnej dochodzi często w sytuacjach dalekich od zabarwienia seksualnego.

Na początku dojrzewania dominuje zainteresowanie seksem, marzenia i fantazje seksualne, jest formowany obraz idealnego partnera. Tworzące się w tym czasie związki uczuciowe mają charakter przyjaźni, sympatii, a towarzyszący im seks przybiera w tym przypadku znaczenie więzo twórcze.

Szczególnego podkreślenia wymaga odmienność oczekiwań wobec potrzeb seksualnych u obu płci, co często może prowadzić do wzajemnych nieporozumień w relacjach między chłopcami i dziewczętami.

U dziewcząt potrzeba rozładowania seksualnego jest przede wszystkim utożsamiana z potrzebą więzi emocjonalnej. Stąd dla wielu z nich wiąże się to z dążeniem do posiadania osoby bliskiej, zapewniającej poczucie bezpieczeństwa i zadowolenia, chociażby z faktu bycia kobietą. U chłopców w pierwszej kolejności dominują potrzeby czysto biologiczne, wynikające chociażby z wpływu układu neurohormonalnego, a zwłaszcza — dynamicznie wzrastającego w okresie polcwitania wydzielania testosteronu. W tej sytuacji dziewczyna (sympatia i nie tylko) postrzegana jest jako obiekt seksualny, dzięki któremu mogą oni rozładować swoje napięcie seksualne i — co jest dla chłopców niezmiernie istotne — potwierdzić w ten sposób swoją męskość. Zaangażowanie uczuciowe chłopców pojawia się znacznie później. W świetle tych informacji nie powinien dziwić fakt, iż chłopcy za wszelką cenę dążą do współżycia (gdyż jest ono dla nich źródłem przyjemności seksualnej), podczas gdy dla dziewczyny seks jest wynikiem potrzeby uczuciowej. Dziewczętom często nie zależy na szybkiej utracie dziewictwa; ich uświadomione potrzeby seksualne budzą się znacznie później niż u chłopców (por. rys. 25), przejawiają przy tym większą bierność, dążenia są bardziej subtelne, bardziej zróżnicowane, nie dominuje w nich chęć wyżycia seksualnego. Stąd należy się liczyć z możliwością, iż w poszukiwaniu pierwszych kontaktów seksualnych u dziewcząt ważniejszą rolę niż potrzeby seksualne odgrywają ciekawość i bodźce płynące z otoczenia (między innymi presja rówieśniczek). Potwierdzeniem tego są chociażby wyniki uzyskane dla ponad 10-tysięcznej ogólnopolskiej próby uczniów szkół ponadpodstawowych w sondażu Sopockiej Pracowni Badań Społecznych (1996), zgodnie z którymi seks bez uczucia dopuszcza 44% chłopców i tylko 14% dziewcząt.

Wielu nastolatków wcześnie przeżywa swój pierwszy stosunek seksualny, zaś dane światowe wskazują na trend obniżania się wieku inicjacji seksualnej. Fakt ten ma istotne znaczenie, zwłaszcza wobec stwierdzenia, iż dorastający wcześnie zaczynający życie seksualne są mniej skłonni do używania skutecznych środków antykoncepcyjnych, niż ci, którzy zaczynają później (Turner, Helms 1999). Stwierdzenie to wydaje się być również adekwatne w odniesieniu do polskiej populacji nastolatków, jak bowiem wynika ze statystyk GUS-u (1998), na każde 1000 rodzących kobiet 20 z nich nie ukończyło 18 roku życia.

Z danych zebranych przez Izdebskiego (1993) wynika, iż przed 18 rokiem życia inicjację seksualną miało za sobą 16,6% dziewcząt i 61,7% chłopców. Regularne życie seksualne przed 19 rokiem życia prowadziło w Polsce 16% dziewcząt i 24% chłopców, podczas gdy podobne w charakterze badania amerykańskie pozwoliły odnotować ten fakt u czterech piątych 19-letniej młodzieży obu płci. Późniejsze badania przeprowadzone w połowie lat dziewięćdziesiątych przez Sopocką Pracownię Badań Społecznych (1996), „dowodzą", iż pierwszy stosunek ok. 15 roku życia odbyło ponad 30% uczniów szkół średnich, zaś w ostatniej klasie ich liczba wzrosła dwukrotnie (62%). Liczba partnerów rośnie z wiekiem, zwłaszcza wśród chłopców.

TEMPO DOJRZEWANIA

Istnieje duża indywidualna zmienność wieku, w którym poszczególne dzieci wchodzą, a następnie kończą okres polcwitania. Różnice te dotyczą nie tylko indywidualnych ram czasowych tego procesu, ale także:

—    różnego tempa osiągania i różnego czasu trwania poszczególnych stadiów dojrzewania płciowego (stąd różny wiek menarche u dziewcząt i polucji u chłopców);

—    różnic czasowych sekwencji skoków pokwitaniowych poszczególnych pomiarów ciała.

Obok różnic istnieją w przebiegu procesu dojrzewania płciowego także wspólne elementy, które można sprowadzić do następujących prawideł:

—    konieczność osiągnięcia etapu dojrzałości bezpłciowej poprzedzającej dojrzałość płciową;

—    stała kolejność osiągania poszczególnych faz dojrzewania cech płciowych;

127