41417 skanuj0052

Rozdział 10

KONTAKTY KULTUR

A) TYPY KONTAKTÓW MIĘDZY KULTURAMI

^~7\ o szczególnych właściwości charakteryzujących europejską, czy włączając USA, )) zachodnią kulturę należy to, /e była i jest bardziej ekspansywna niż inne, a tej stro-nie antropologia histoiyczna poświęcała dotąd niewiele uwagi. Tego rodzaju zacie-Lwienia tym, co obce. jakie z dawien dawna można było napotkać w Europie, a które osta-./nic zinstytucjonalizowało się w postaci nauki¹, przez długi czas daremnie było szukać

*    innych kulturach. 7 biegiem czasów nowożytnych Europa weszła w kontakt z wszystkimi « Ituraini świata, podporządkowując sobie na dłużej lub krócej znaczną część odnośnych

ijów i ludów i wywierając na pozostałe tak szeroki wpływ kulturowy, że dzisiaj nie be/ wodu można by mówić o europeizacji czy teraz już amerykanizacji kultury' światowej. ( obalizacji gospodarczej me tylko odpowiada globalizacja kulturowa, ale ta ostatnia jest lawet warunkiem umożliwiającym tę pierwszą, gdy/ polega ona na rozpowszechnieniu zachod-"<ej kultury gospodarowania. Wszelako na odwrót, interesy ekonomiczne i wiele innych odc-rały ważną rolę jako pierwotne pobudki europejskiej ekspansji, bo sama ciekawość pewnie

*    po temu nic wystarczyła.

Nieskończony ciąg kulturowych kontaktów Europy byI oczywiście w najwyższym •topniu zróżnicowany. Punktem wyjścia na potrzeby orientacji jest opisowa typologia, jaką rs Bitterli opracował dla początków czasów nowożytnych². Na początku jest ..zetknięcie •ultur - ograniczone w swoim trwaniu, pierwszorazowe lub następujące ze znacznymi przerwami spotkanie grupy Europejczyków z przedstawicielami zamorskiej kultury ", przeważnie charakterze przypadkowym. Najczęściej nie ma jeszcze możliwości językowego poro/umie--.ia. a ludzie radzą sobie za pomocą języka migowego i wy miany darów. Tego rodzaju kontakt •.ultur jest typowy dla podróży odkrywczych, począwszy od Portugalczyków w Afryce

.luslin Slagl, Eine Geschichle der Seugter. Die Kunst des Reisens 1550- ISOO. Wicn 2002.

Urs Biuerli. Alle Weil - neue Weh. Format des europóŁsch-iiherseeischen Kuhurkomakis wnt 15. bis rum IS. JahrltumJeri. MOnchcn 1986.

335