41879 tomI (328)

330 Podstawy fizjoterapii

Do dokładniejszej oceny sprawności kończyny górnej, w wybranych przypadkach wykorzystuje się specjalne testy dotyczące czynności manualnych. Jak już powiedziano, pomocne w lym względzie mogą być także różne badania psycho-metryczne.

Opracowano cały szereg rozmaitych kwestionariuszy, skal i testów służących do oceny stopnia zaburzeń funkcji. Większość z nich jest przeznaczona do oceny stanu osób z konkretną dysfunkcją (np. z zespołami bólowymi kręgosłupa, czy stanami po udarach mózgu). Jedne z nich polegają na ocenie określonych możliwości badanego, inne zaś na udzielaniu przez niego odpowiedzi na pytania dotyczące tych możliwości bądź występowania niektórych objawów. Ich wspólną cechą jest możliwość wymiernego (na ogół punktowego) przedstawiania wyników oraz ich rejestrowania i porównywania - zwłaszcza w kolejnych badaniach tego samego chorego. W związku z tą cechą, przykładowe skale z tego zakresu będą przedstawione przy okazji omawiania dokumentacji.

Dość specyficzną pod tym względem grupę stanowią tzw, skale udarów. Wg J. Opary, skale te można podzielić na trzy grupy - skale uszkodzeń, funkcjonalne i oceniające jakość życia. Pierwsza grupa (skale uszkodzeń) jest przydatna przede wszystkim dla klinicystów, natomiast pozostałe dwie grupy są dość istotne dla całokształtu rehabilitacji, a w niej również i fizjoterapii.

Skale oceniające stan funkcjonalny obejmują wspomniane powyżej skale czynności życia codziennego, określane też jako skale ADL (ang. Activities of Daily Living), skale oceniające funkcje motoryczne - kończyny górnej, kontroli postawy i chodu oraz tzw. rozciągnięte skale ADL, łączące tę grupę skal z następną. Do całej tej grupy należą m.in,: skala Rankina, indeks Barthel, pomiar niezależności funkcjonalnej i jego modyfikacja - wskaźnik funkcjonalny „Repty”, wskaźniki mobilności i testy ręki, a nawet tzw. okresy zdrowienia wg Brunnstróm i inne. Posługiwanie się tymi skalami eliminuje przedstawioną powyżej małą porównywalność wyników, aczkolwiek nadal bezpośrednio porównywalne są tylko wyniki uzyskane przy pomocy określonej (jednej) skali.

Trzecia grupa obejmuje liczne kwestionariusze (skale) oceniające jakość życia, określane też jako; skale upośledzeń, wskaźniki jakości życia (QLI = ang. Quality ofLife Indexes), wskaźniki zdrowia itp. Pozwalają one na zorientowanie się odnośnie możliwości oraz podstawowych problemów osoby niepełnosprawnej.

Tego typu testy opracowywane są zwykle na potrzeby oceny określonej grupy pacjentów (z określonych schorzeniem), ale z powodzeniem mogą być one wykorzystywane również i w innych dysfunkcjach - zwłaszcza, gdy zależy nam na wymiernym określeniu stanu pacjenta. Dlatego właśnie niektóre z powyższych skal wraz z innymi testami zostaną przykładowo przybliżone w rozdziale poświęconym dokumentacji.