30668 Zdjęcie0190 (4)

szłego. nieznanego jeszcze dokładnie, życia Przejdźmy / koto <j_Q dziej szczegółowej analizy wymienionych składników wychowar,, ^l>;,r

a) Najbardziej podstawową siłą, działającą w wychowaniu, j. /yciowy do naturalnego, psychologicznego rozwoju organizmy ^! len nazywamy w pedagogice biosem (gr. Sios - życie)’ ‘ N^{1 2} wie odziedziczonej konstytucji budowy ciału, systemu nftrwov i_:' i systemu hormonalnego w organizmie po rodzicach i szeregu p_?i^i: leń przodków bios wyraża tą w rozmachu życiowym (hiotomut, może być od przyjścia dziecka na świat bardzo silny, tnientyw¹ odporny na czynniki stresowe, żywotny i plastyczny albo przeciall może być słaby i nikły J \u siłę biosu więc danej jednostki '-kl.u!aj,₁ ^; dane wyposażenia dzied^,lr«sczwiązane, np. z rozdzieleniem uę u ok chromosomom (monęolizm wykazuje 47 chromosomów normalnych 46). z prawidłowością dna tama enzymów (w stwach krew niaczych upośledzenie umysłowe dziecka spowodow_dr,, fenyłoketonuną jest nabytym zatruciem pod wpływem nmtiicn^ pożywienia), z zetknięciem się przeciwciał we krwi (czynnik Rh) hp « Ale obok dziedziczenia biologicznego działa także w biosie daedacz¹. me dyspozycji paychscznych. np. talentów i zdolności (np w —tlissą Bachów. Straussów zdolności muzyczne, w rodzinie Dcrnouilflch ■ nu. tematyczne) lub upośledzenia i zwyrodnienia moralnego (roO/ Jukes, Kallikak)¹ ,Z biotem więc wiążą się wszelkie stany somstyau i psychiczne w zakresie normalnych reakcji i ich zaburzeń oru utrzymywania równowagi zdrowia tak fizjologicznego, jak i psydtacz. □ego. Współcześnie nauka dąży do zmierzenia siły biosu w organizmie (biometna). Bios więc ukształtowany pracz stan tężyzny btołogkzaą szeregu pokoleń genealogicznych jako naturalny psycho-organkaiy rozwój każdej jednostki, odbywający tą niezależnie od naszej sok, stanowi fundamentalną i;te dynamiczną. napędową całego procom wychowawczego. Jednakże siła biosu, srynikającs z instynktu mudozachowawczego i rozrodczego, z popędów i namiętności, jest atu żywiołowa i ślepa, wymaga przeto ujęcia w łożysko i pokierowani# j«j energii do właściwych celów. ■

b) Pomimo swej żywiołowości ulu popędu życiowego od początku ninicnia człowieka zależy od pomocy i opieki wychowawcza), czyli od potocznego działaniu wychowawców (rodziców, nauczycieli), które '._A,\v jest unormowane zwyczajami i obyczajami życia określonego _łts>leczeństvva Ten potężny nurt życia społecznego stara mc pokierować lioaeni jednostki do własnych celów i podporządkować ją obowiązują' cvm vv danym zbiorowisku normom zwyczajowym, moralnym, estetycznym. jak np. przez krępowanie stóp dziewcząt na ..złote blijki" • dawnych Chinach lub wydłużanie szyi dziewczętom przez nakładane obręcze u plemion afrykańskich, przez tatuowanie ciała chłopców¹*.Tę fifcisme siłę społeczną obyczajowości i moralności zbiorowej, urabiającą tsriah biosu przy pomocy przymusu, nacisku, presji opinii publicznej, kontroli, satyry, sankcji karnych itp. form życia społecznego, nazywa ąę w pedagogice etosem (gr. ethos - obyczaj, przyzwyczajenie>*lf Mnc etosu polega na poziomie moralności grup rodzinnych, szkomychT awodowych czy szerszych organizacji - narodowej i państwowej. Poziom ten jest bardzo różny, lecz obecnie daje się mierzyć naukowo przy pomocy metod socjometrii. Etos działa na bios przede wszystkim pracz stwarzanie sytuacji wychowawczych w środowiskach społecznych. w rodzinie, szkole, grupie koleżeńskiej, zawodowej itp., w których obowiązują określone wzorce postępowania, odgrywanie ról zgodnie t metodami społecznymi, np. dobrego syna, ucznia, rzemieślnika, obywatela ild. W sytuacjach wychowawczych wytwarza się poczucie powinności, obowiązku, odpowiedzialności w postępowaniu, związanym z solidarnością grupową i upodobnieniem się przez naśladownictwo inny§lj.|pk on formizm, np. mody). W sytuacjach społecznych zaś dzięki stosunkom grupowym i między grupowym kształtuje się etos pracy i zabawy, samorządu i zależności, stosunków między ludźmi i pomiędzy płciami, etos nauki, sztuki i kultury. Na skutek działania etosu w różnorodnych dziedzinach życia następuje w wychowaniu tzw. dziedziczenie społeczne lub kulturalne, o wiele ważniejsze dla rozwoju człowieka aniżeli biologiczne. Dziedziczenie społeczne jest nabywaniem drogą uczenia się przy pomocy mowy, pisma, druku, radia, obrazów

^lv F. Znamtck i. Socjologia wychowania. t 2: Urabianie osoby wychowanka, dz. cyt. K AU, Wychowanie u ludów pierwotnych (Ił z njem.). Warszawa 1960

** K Sośnie ki. Podstawy wychowania państwowego, Lwów 1933; F K o* accroy. Polskie Logos i Ethos. Roztrząsanie o znaczeniu I celu Polski, Poznań 1921

173

1

⁵ I Cinno, Am. Psyche. Persom. Alber ISST.

2

D. M B o n n c r. Pachtowy hatofA n 'pólt-esnej dztcd:>< znoi (fl (M|l Warszawa 1964 i 132—153; S Skowron. PiiAŻirawk'. Warszaw¹ ISO i W5-))l

¹¹ S S z u m a n. S. Skowron. Oryamzm o tych psychiczne. Warszawa i 117-306. K. Soinick i. Istota i cele wychowania, dr cyl.. a. $6-64