47036 IMGs51

■Mae do tego. co nieznane; od tego, co bliskie do tego, co dalekie, od tego, co łatwe do tego, co trudne.

Inny pogląd na okres krytyczny w rozwoju językowym prezentują zwo-fosmcy bilingwalizmu. Twierdzą oni. że jeżeli dziecko z uszkodzonym słuchem nie jest w stanie wykorzystać okresu krytycznego w rozwoju języka werbalnego, to kompetencje językowo-migowe, które sobie te dzieci niesły-szące przyswajają w późniejszym okresie życia, są znacznie niższe. Brak wczesnej kompetencji językowej (lack of early first language competence) utrudnia przyswojenie każdego języka i wywiera wpływ na dalszy rozwój edukacyjny dziecka'.

Sposób pracy z dzieckiem o uszkodzonym słuchu zależy od tego, czy rodzice dziecka są osobami słyszącymi czy niesłyszącymi. W przypadku rodziców słyszących istnieje niebezpieczeństwo nieakceptowania dziecka jako osoby z uszkodzonym słuchem i powstania dodatkowych problemów emocjonalnych. które r.ie będą sprzyjały jego prawidłowemu rozwojowi. Problemem dla dziecka będą zatem zarówno sami rodzice, jak też ono samo, z jego brakiem słuchu. Tej niekorzystnej wychowawczo sytuacji nie wyrównuje samo bierne przebywanie w posługującym się mową środowisku rodzinnym. Pomocy wymagają zatem zarówno rodzice, jak i ich dziecko. Natomiast dziecko z uszkodzonym słuchem rodziców niesłyszących jest z reguły przez gSsjj akceptowane i nie ma tu najczęściej tak istotnych, z wychowawczego punktu widzenia, problemów natury emocjonalnej. Niekorzystne jednak jest K że dominującym wzorcem językowym będzie język migowy, mimo ist-mejących możliwości rozwoju percepcji słuchowej.

We współczesnej praktyce surdopedagogicznej notujemy w wychowaniu dnm niesłyszących w okresie niemowlęcym, poniemowlęcym i przedszkolnym trzy stanowiska, wszystkie oparte na długoletnich doświadczeniach i badaniach;

1. Stanowisko, w którym podkreśla się konieczność rozwoju dziecka zgodnie z założeniami metody ustnej, a więc uwzględniające przede wszyst-współczesny, społeczny punkt widzenia w wychowaniu niesłyszących. lego dewiza: _mrgi to śmierć dla mowy”¹²⁰.

p Mmmm Mad M a s b i e, Educatmg Otaf Chlldren Bilingualfy. With Ittslghl and AppUcmhnm From Swederi and Dtnmark, Copyright Pre-College Programs Gallaudct Umrmtty. WwfciapM Ito5, *. 101-102.

HE S. Sckmit I-O i o v a ft u i n >, Sprich md mir, 2., durchgesehene Auflagc, MartmU. Berft) 19*0. i 25

2.    Stanowisko, w którym dominującą metodą rozwoju dziecka jest język migowy¹²¹, a celem podkultura niesłyszących.

3.    Stanowisko, w którym preferuje się przede wszystkim zintegrowały system migowy i językowy¹²². Znaczy to, że dzieci niesłyszące przez sam proces nauczania i wychowania są przygotowywane do życia zarówno w podkulturze niesłyszących, jak i w społeczności ludzi słyszących.

Już w okresie niemowlęcym stosujemy metody i techniki odwołujące aą do możliwości postrzegania przez dziecko bodźców słuchowych, wzrokowych, taktylnych. Ich celem jest rozwój umiejętności komunikowaHł ag dziecka ze słyszącym otoczeniem społecznym. Są to metody i technik;, w których najczęściej korzysta się ze specjalnych środków dydaktycznych. Posługiwanie się nimi w rewalidacyjnej praktyce jest przede wszystkim uwarunkowane potrzebami rozwojowymi małego dziecka. Są to środki, których wykorzystywanie powinno w pierwszej kolejności umożliwiać kompensację w obrębie uszkodzonego analizatora słuchu. Inne środki dydaktyczne wspomagają nie w pełni sprawne funkcjonowanie zmysłu słuchu za pośrednictwem receptorów taktylnego i wzrokowego. Omówimy je kolejno.

Środkiem dydaktycznym o decydującym znaczeniu - jak to już wspominaliśmy - są dwa aparaty słuchowe, umożliwiające słyszenie stereofoniczne, zastosowane przed ósmym miesiącem życia dziecka. Ich właściwe wykorzystanie, a więc przede wszystkim dostosowanie do rodzaju i stopnia ubytku słuchu oraz stałe ich noszenie przez niemowlę może, jak to podaje C. Griffiths, doprowadzić nawet do pełnej restytucji słuchu.

Do taktylnych środków wychowania należy dłoń małego dziecka, którą matka kładzie sobie na krtani podczas mówienia do niego, oraz całe ciało niemowlęcia, którym odbiera ono wibracje klatki piersiowej matki, ojca w trakcie mówienia do niego. Obok tych środków dydaktycznych, które nazywamy naturalnymi, możemy wykorzystywać środki sztuczne, kompensujące uszkodzony słuch. Są to, obok wymienionych dwóch aparatów słuchowych (będących w gruncie rzeczy także protezami słuchowymi), specjalnie skonstruowane w tym celu wibratory, a także głośniki oraz instramoBF

' Np. H. L a n e, Maska dobroczynności, deprecjacja społeczności głuchych, WSiP, Wit szawa 1996.

²² Np. Si P r i I 1 w i t z, Język, komunikacja i zdolności poznawcze niesfyszącytŚK WBM Warszawa 1996, oraz B. Szczepankowski, Wyrównywanie szans osób Optymalizacja komunikacji językowej, Wyd. Uczelniane WSRP w Siedlcach, Sieśke Wił.