56987 strona0076 (2)

- I Minia /.clirowika

i/Jologicznych, czy psychicznych, zaciera granice stadiów, natomiast ich inallta funkcjonalna i Jakościowa ułatwia wy odrobi    irówno po*»

RÓlnych etapów, w których pojawiaj.*) się nowe funkcje i jakości, jak też Iłuższych okresów, w jakich dane właściwości i funkcje dominują w okreś-■nrj |K»*;taci stając się charakterystyczne dla zachowania się jednostki” Przełącznikową, 1973, rozdz. V, A).

S t a d i n r o z w o j o w e, tak czy inaczej ujmowane, nie są więc „rze-H umowy", jak twierdził M. Kreutz, lecz dadzą się rzeczywiście w y r ó ż n i ć w przebiegu r o z w o j ji. A że rozwój I* n uwarunkowany jest, jak już mówiliśmy, wieloma czynnikami we-•• nelr/nymi i zewnętrznymi, powodującymi duże różnice indywidualne Między dziećmi, więc i właściwa charakterystyka poszczególnych okresów I stadiów oraz dobór kryteriów ich rozgraniczenia natrafia na zrozumiałe I ludności.

We współczesnych rozważaniach nad stadiami rozwojowymi poza omó-v l"iu| :prawą samego istnienia tych stadiów jeszcze dwa zagadnienia \* vduji| i< ważne ze względu na to, że związane są z poszukiwaniem rze-» 'ywbitych prawidłowości w przebiegu rozwoju. Pierwsze z tych zagadnę u, /wiązane z omawianym już problemem całościowego ujmowania dudlów, dotyczy pytania, czy całe życic psychiczne, wszystkie jego proce-n\ I funkcje rozwijają się w taki sam stadialny sposób i dadzą się scha-inMery.-ownć w tych samych etapach; innymi słowy, czy możemy mó-v IC o ogólnych stadiach rozwoju, czy tylko o stadiach parcjal-nyi h, dotyczących oddzielnych funkcji. Drugie zagadnienie dotyczy I. i y l« i i ów rozróżniania stadiów. W obu tych sprawach nie znajdujemy j. %/czc w psychologii jednoznacznego rozwiązania i zdania psycholo-r.ów są podzielone, podobnie jak w poprzednio rozważanej kwestii istnienia stadiów.

Przeważa dotychczas przekonanie o istnieniu stadiów*.ogólnych. Pi/edstawlclclem takiego stanowiska jest np. H. Wal łon, który wy-ii nlono przez siebie 6 stadiów charakteryzuje zarówno od strony rozwoju emocjonalnego i społecznego, jak i intelektualnego. W każdym stadium rozwija się cała osobowość, ale w niektórych dominuje rozwój emocjonalny i społeczny, w innych rozwój intelektualny. Przechodzenie na wyższe stadia odbywa się stopniowo, ale poprzez pokonywanie konfliktów 1 sprzeczności. A oto wyróżnione przez.Wallona stadia”:

Stadium I (pierwszy r.ż.) — impulsywnych reakcji odruchowych i pierwotnych emocji. Następuje w* nim stopniowe

W charakterystyce stadiów wyróżnionych pr/e/. Wallnnn <»!' •■, iiiny m._; un kilku Jeąo pracach podanych w blblii.łjrnfli na końcu    r > > /«I r l u 111 1*111, luti /.• ihiirukU

ivnIvI •: oifólną *t/innwliikn Wnllnna, podani) w mol/ II, A.

•    i j> i«i itu równowagi zmian napięciu mięśniowego (tonwiu), co pozwala

•    im jo>wii« opanowanie postawy ciuła. Około fl miea.ż., kiedy fizjologiczne

•    • t«ii• |i< i.i /oiriztiilcnją się w psychiczne (emocja pierwotne), występuje po-

kontaktu z inną osobą, specyficzne reagowanie nu jej obecność, *>I'ImIi. gnały, głos, co Wallon nazywa „osmozą emocjonalną”. Od kształtują- yi li n||| w tym okresie stosunków między dzieckiem a osobami doro-

•    l. ml auli zy w du/oj mierze dalszy rozwój charakteru.

M I H d I U m II (włok 1 - 3 lat) — to okres zmysłowo-ruchowej

•    MHatliośd i projekcji. Cechuje je przejście od orientacji subiek-l*wnn| (emocje propriocoptywne i osmoza emocjonalna) do orientacji •i I* i uWMiiaj na świat przedmiotów — ich poznawanie przez własne ruchy l .m4U.luw.mU' rzeczy (projekcja). Występują pierwsze przejawy wyobra-« u i czynności fikcyjnych, a Jednocześnie rozwój funkcji symbolicznej — ... .i. i...wmilo przedmiotów własnym gestem, następnie oznaczanie sło-Wtfin

M I m .11 u m III (3 - 6 lat), personalizmu, Wallon dzieli na 3 eta-

i    l) u pozycji (oporów) na skutek wyodrębnienia siebie od innych, »tą*uiilM Mu /uchowania własnej autonomii wobec cudzych żądań; «l wdzięku 1 narcyzmu — dominuje tu chęć przypodobania się

........ powodowana potrzebą związania się z osobą kochaną; występują

plm wyraźne sympatie, uczucie zazdrości itp.; 3) etap intencjo-

ii    11 n • K o naśladowania ulubionych osób (na skutek potrzeby kUnlyflkaejl) uraz kształtowania się cech osobowości pod wpływem w z o -i ów uNobowych, Rozwija się odgrywanie ról społecznych w zabawia, III /min alę s partnerem w zabawach zespołowych bez zatracaniu witanych Intencji. Ważne osiągnięcia stadium personalizmu — to świnił u iii u ś ć f 1 z y c z n o, związana z kształtowaniem się tzw. schematu *'U«ot>go dała (wyobrażenie pozycji i ruchów ciała), oraz świadomość « p o ł e c z. n n, polegająca na coraz, lepszym wyodrębnianiu własnego ,,)m" I coraz lepszym różnicowaniu tego, co cechuje innych ludzi, m w ląc kształtowanie obrazu świata i obrazu własnej osoby. Towarzyszy 11001 i o/wój Intelektuulny, lepsze poznawanie rzeczywistości dzięki rozwojowi mowy 1 Inteligencji praktycznej.

KUdlum IV (fi - 11 laj) — to stadium kategorii (myślenia pola* lowagn) I konformizmu. Nastawienie na osoby i ich stosunek do alstila /mieniu alę nu ponowne zainteresowanie światem przedmiotów, nu-•lępoje a⁽opniowa obiektywizacja poznania. Dużym osiągnięciem Jest coraz łupnia różnicowanie cech rzeczywistości, zdolność porównywaniu jir/ed miotów, Ich klasyfikowaniu według różnych kryteriów, definiowaniu, uogólnianiu Kształtuje tlę więc stopniowo myślenie „kategorlnlno" (poji;

• Iowę), coraz lepsze rozumienie stoaunków przestrzennych, c/uaowyołi, Ilośc iowych I obiektywnych związków przyczynowych. Coraz większe idy-