57496 ScanImage060

■

Finów - Hanie były dochody z łowisk tajgowych. O atrakcyjności i bogactwie tego terytorium mogą świadczyć wzmianki o wyprawach łupieżczych podejmowanych do Tafstalontu czyli Hamc przez Szwedów (U. Salo, 1979, s. 129).

Terytorium plemienne Hame zostało opanowane przez Szwedów w wyniku kolejnych wypraw krzyżowych podejmowanych od XI w. Skuteczność tych wypraw czytelna jest w źródłach archeologicznych. W XII w. zanikają mianowicie cmentarzyska z tradycyjnymi pochówkami ciałopalnymi. Ich miejsce zajmują cmentarze chrześcijańskie, zaś wspólnoty osadnicze wchodzą w skład parafii kościelnych ze szwedzką administracją terenową (A.l. Saksa, 1985, s. 117). Takim sposobem Hamc kończą swój byt plemienny.

Wspólnoty osadnicze Finów zachodnich rozwijające się w dorzeczu Dźwiny, zwłaszcza w jej górnym i środkowym odcinku, najpewniej już w IX w. poddane zostały ograniczeniom terytorialnym przez nasuwające się od południa grupy osadników bałtyjskich i słowiańskich. Łączyło się to z jednej strony z porzucaniem siedzib przez Finów i przenoszeniem się ich na północ, z drugiej - z powstaniem wyspowej struktury osadnictwa różnojęzycznego. W Xw, w okresie wzmożonych walk o utrwalenie hegemonii politycznej i gospodarczej różnych grup etnicznych, Bałtów, Słowian i Skandynawów, autochtoniczna ludność fińska znalazła się na pozycji straconej głównie z braku umiejętności zorganizowania odpowiednich struktur obronnych. Naturalnie izolowane w puszczach grupy terytorialne nie wytworzyły dostatecznie silnych więzi wewnętrznych dla powołania w stosunkowo krótkim czasie nadrzędnej organizacji politycznej typu plemiennego o w^ryraźnie zarysowanych granicach terytorialnych. Powołanie organizacji politycznych typu plemiennego było możliwe tylko w rejonach, w których udział w handlu dalekosiężnym wymagał już od kilku pokoleń obecności grup zbrojnych z przywódcami i organizatorami życia gospodarczego. Następowało to zwłaszcza w warunkach totalnego zagrożenia. Znacznie łatwiejszą i krótszą drogę do politycznej konsolidacji mieli ci, którzy określone terytorium zawłaszczyli, nawet jeżeli w jego obrębie pozostały stosunkowo liczne grupy ludności autochtonicznej. Nic też dziwnego, że wcześniej na ziemiach zachodniofińskich powstawały organizacje po-lityczno-terytorialne Bałtów i Słowian niż Finów.

Najpewniej dopiero w X w. zorganizowane zostały zespoły terytorialne Bałtów Wschodnich znane pod nazwą Letgalów i Selów. Organizmy te ukształtowały się częściowo na dawnym terytorium zachodniofińskim, o czym informują zarówno źródła archeologiczne jak i toponimia (AB.Brejdak, 1977, s. 132-136).

Istnieją przesłanki źródłowe wskazujące, że terytorium plemienne bałtyjskich Selów, rozciągające się wzdłuż lewego brzegu Dźwiny, objęło także niezasiedlone w I tysiącleciu puszcze nad Dźwiną (L.V. Aleksiejev, 1959, s. 277). Do czasu włączenia środkowego biegu Dźwiny w system handlu dalekosiężnego, puszcze po obu stronach rzeki stanowiły szeroki