58246 img028

200    • czgSC i •

ści). Stanowią one zespól zdolności, wiedzy i umiejętności. Należy tu wyraźnie podkreślić, że uzdolnienia twórcze w przeciwieństwie do zdolności potencjalnych, są wynikiem zarówno dojrzewania, jak i spontanicznego uczenia się oraz wychowania i kształcenia (Popek, 1996; Urban, 1982; Jcllcn i Urban, 1986; Renzulli, 1986; Uszyńska-Jarmoc, a, w druku). Zdolności rzeczywiste (uzdolnienia) są więc w pewnym stopniu wyznaczane przez środowisko, które określa dokąd i w jakim zakresie dziecko może rozwijać swą twórczość (Healy, 1994a).

Drugi wymiar twórczości (rys. 8), rozpatrywanej w szerokim zakresie, jest przydatny nauczycielowi z tego względu, iż wyznacza kierunki działań edukacyjnych, pozwalając określić perspektywiczne cele edukacji kreatywnej. Twórczość ujmowana jest tu szeroko, jako styl życia. Rozpatrywana w tym wymiarze odnosi się zwykle do aktywności człowieka, posiadającego już wiele doświadczeń związanych z uprawianiem twórczej aktywności.

W modelu II - ujmującym twórczość jako styl życia za pierwszoplanowe przyjęto wewnętrzne w.iyunki twórczości, do których zaliczyć trzeba w zależności od wieku jednostki oraz okresu gromadzenia i bogactwa doświadczeń wynikających z aktywności twórczej: zdolności, uzdolnienia czy już rozwiniętą osobowość twórczą jednostki. W tym modelu warunki zewnętrzne odgrywają już nie tak znaczącą rolę z uwagi na to, iż jedną z cech osobowości twórczej człowieka jest nonkonformizm (Popek. 1990). Jednostka o ukształtowanej już osobowości twórczej, według tego modelu, jest sama zdolna do kreowania sytuacji twórczych. Wobec tego warunki zewnętrzne są istotne, ale nie są konieczne do podejmowania przez nią aktywności twórczej. Zakłada się, że pomimo niesprzyjających warunków zewnętrznych jednostka może być twórcza.

Analizując przedstawiony model można stwierdzić, iż prezentuje się w nim egalitarne podejście do twórczości, przyjmując założenie, że każdy człowiek może być twórczy, choć nie każdy w takim samym stopniu (Nęc-ka, 2001). Twórczość traktuje się więc tu jako cechę ciągłą oraz indywidualną, czyli cechę osoby, pojmowaną w sensie kreatywności. Twórczość tak rozumianą można ujmować zarówno w sensie proccsualnym, której wyniki można traktować jako zewnętrzne (dzieła twórcze istniejące materialnie lub symbolicznie) ale również wewnętrzne (rozwój uzdolnień, postaw i osobowości twórczej). Twórczość opisywaną jako styl życia można rozpatrywać również w sensie procesualnym. Ten rodzaj twórczości nie musi prowadzić do znaczących, doniosłych zmian w święcie zewnętrz-