61741 wmp0031

wit*<c:err. 'np. mówimy rodzice i szkoła znjmuią się wychowaniem), ale w działaniu wychowawców występuj różnego rodzaju warunki i bodźce. wywołujące stawanie się czegoś (np. gdy mówimy - wychowanie rodzinne polega m*. atmosferze miłości). dalej z czynnością wychowawczy łączy jakieś eel i stan osiągany, czyli wynik i wytwói tępo działania (stwierdzamy np. Indzie współcześnie często nie maj;) wy chowania), wreszcie żeby osiągnąć wynik zamierzony, czy przypadkowy nawet, trzeba- wywołać szereg zmian w wychowanku, co nazywamy procesem rozwojowym (mówimy np. w trakcie wychowania młodzież staje się jnailr/cisz i) \V_i«n sposób przy użyciu słowa „wychowanie” myślimy a; li' dziidarm..wychowny/cz.y.ni_, czylLjozynuósdąch wychowawców. T.___o warunkach, okolicznościach i htylteach. c/.yli

. .-In i:j;: ch wyr-ou;• u-.zyzh. <    •• wyniki:. c/\li wytworze wszystkich

działań • warunków oraz_4" -i zachodżĄCych zmianach, a więc o całkowitym procesie wychowawczego rozwoju ę?Aowieka. Wszystkie wymienione elementy składają się na wychowanie jako długotrwały ciąg ' zmian. zaclmdzacycli w procesie wszechstronnego rozwijania c/lowie-i ka, wezym biotą świadomy udział przez .swa działalność wychowawcy, '

; współdziałają przy tym różne okoliczności i warunki jako sytuacje • wychowawcze or.iz dążności SC.mego wychowanka do osiągnięcia coraz . większej pełni samodzielności umysłowej, moralnej i życiowej jako najdalszego wytworu wychowania.

2. OkrtHenie wychowania

Zc względu nhocia/.by na ■złożoność treści, zawartej w potocznej świadomości językowej, me ma dotychczas jednolitej klasycznej defini e;i wychowalna, która wymaga wskaźBnirTnajbliźszego rml/nju pojęciowego [genus mnintum) i różnicy gatunkowej (dijferentia sperifica) Właśnie wieloznaczność wyrazu „wychowanie'' uniemożliwia defini- • tywne powiążą ma tego pojęcia 7. rodzajem tylko czynności, czy tyłka • wytwór-, czy samego lozwoju. bądź leż sytuacyjnych warunków. » Di niego leż. slbr murowano masę pi opozycji definiujących, które zwykle s na pierwszy plan wysuw ają jakiśclcmcntcałości. Niepodobna wymienić \ wszystkich prób definiowania, ale ażeby zorientować się w ich gęstwinie, i możną jo podzrełfć na c/irry F.rupy zc względu na poznane elementy, \ występujące w zjawisku wychowania.

a)    Najstarsze definicje* podkreślają inko istotne dla wychowania przede wszystkim działanie wychowawców, wpływanie na wychowanków i urabianie ich. Tak np. T Wail/, niemiecki pedagog, w połowie XIX wieku określa, że „wychowanie jest planowym oddziaływaniem na jeszcze dające się kształcić wewnętrzne życie innych'^!\ Otto Widmami zaś rozwinął to określenie następująco: ..Wychowanie jest opiekun czym, regulującym i kształcącym oddziaływaniem ludzi doj-zalych ua rozwój dojrzewających, ażeby mogli mieć ud/iał tv dobrach, klórc są podslnwą życia społecznego”^-*. Natomiasl Kcrschcmleiuer ujmuje dział nuć wychowawcze /. punktu wiu/cnia kultury i jej przekazywania młodym pokoleniom, dlatego mówi królico. ..Świadome ur/eczywisl-nianie wai Cości w kimś jest wychowaniem innych”*. Pomimo widocznej różnicy celów, definicje wysuwające działanie wychowawców, dotyczą proldrnu) metody, jak działać, hy wychowywać, mają więc charakter prakseologiczny* i wiążą się z SOcjofogizmcm, to znaczy zc społecznym działaniem dorosłych.

b)    Przeciwstawna grupa definicji podkreśla nie celowe urabianie wychowanka pr/.cz wychowujące społeczeństwo, lec? swobodny wzrost dziecka, określając więc wychowanie jako proces „samorzutnego rozwoju w zakresie różnego rodzaju doświadczenia nabywanego przez wychowanka Tak właśnie I. Doughlon definiuje: „Wychowanie jest procesem rozwoju, któiy zachodzi w indywidualnej jednoslce jako lezullat jej działalności w środowisku i jej reakcji na to środowisko"⁷. Wcześniej określił podobnie J. łżcwcy ..Wychowanie jest procesem wrastaniu jednostki w społeczną świadomość gatunku”*. Według Baglcya zaś ..Wychowanie jest procesem zdobywania przez jednostkę

’ Th. Wail/.    ftjtlagogik. I8<?; cyt. n W. R r ■' U. hrzitf:<inf?’>*t.

Fjtryttoiinfatjte* Uandhush -Ai    . [-mp.-n:al/a 1896 I. ? 5 56.

*0. Willmnijn. Vic FutuiantfnnillMtgriflr -Jer    Kciłlj'-

(cii-Muru-hen 1912.

"O. Kcrschcnsleincr. Dusza u-yv/u>ti-<jv.,r ■ jM.nU kbUattrnia »>>■ Mr->CH«(U. /. mcm ). Warszaw* W⁷# *. 16

* 1’iatscolopia nnuka o działaniu i dobici n>l»>-ic. O /*<->!•« vin d/ia laniu wy/liewuw oiw pisze T. Kotarbiński, .5/YiriiYii>ic it4qd{7. niiityilutn-cj r*bnitentt/iczrtMa). Warszaw;* 196U’.

⁷ I. O o uf hi on. Moacrrt FttNu Ufatfian New York 19.(5. s. IW; «yi. /a K.. Suśnick*. li lulu i rrtr irjv>V*H'iimo. Watwiwa I?ć4 s. 21

' ). D c w c y. .1 iojr ptdufi^inise uctfn. Srkc.ln u tpofocztńtncr. ftł. /. aiijf.). •■"'ów (b.w.) v V

ł67