61948 P1120406 resize

°^lłób- -llTlymL Tr* czynniki'

i gj' obr«su stosił^wjL

ra 1951, a. 140. lino w s k I. Szic*

**ZłvO>.v- spo^

■PM P*nująct» |

•j^11,1 ^ ^^runam^ acta gi irl»il»i>m _am|H| h ułożeń

cofa stanowi jednak dU ar‘

* JafckoAci dostępnych im iródęł agadnlch społecznych w m^ by^ praycayną wysnuwania fałs*y, ieć zaobserwowany f_aw ilc^ść darów grobowych IT. G. Childe** podaje szereg przykładów, ijdowane przedmioty na innych itd.) nie występują we współczesnych i_m

_ _—^ Jtopaia należałoby się liczyć z czę.

w kulturze łużyckiej. Tym samym więc pozycja

grobowym niejednokrotnie i wypływające z nich zwyczaje rycka okr esach nie w tym samym i towarzyszącą jej aktualnej nadbudowie sta:

j grupy ^**ff^pr>irrł*^1 * spoi

członków związku z ob— majątki

nej

lanie 1_

__L    jakaś rola__

i od rola społec mej i pozycji

lub mniejszy. Można przypu-*o m. in. ilośó i jakość wyposa-łcści. to przynajmniej częścio-zznarłemu przez najbliższych ^u<=

.-ać to do całego obsaa bowiem gdzieniegdzie c*nen

^,™-^ł

x autorzy tam ^c3r

tartyaka, na których groby stanowią same tylko popielnice, lub też popielnice x reguły z jednym, dwoma lub trzema naczyniami (lab. I)

Następnym zagadnieniem jest ewolucja zwyczajów pogrzebowych i jej wpływ na wyposażenie grobów. Poglądy religijne, które głównie uzależniają te zwyczaje, są stosunkowo bardzo konserwatywne i ich rozwój jest wolniejszy od zmian, zachodzących w obrębie np. struktury społecznej czy majątkowej społeczeństwa. Powodować to może znaczne zakłócenia obrazu stosunków społecznych odbitych w cechach cmentarzyska**. Z drugiej jednak strony proces rozwoju obrządku pogrzebowego istniał, i w związku z tym należy dążyć do uchwycenia zmian, które z niego wynikają w obrazie wyposażenia grobów. Nie możemy więc traktować jednakowo cmentarzysk z różnych okresów trwania kultury łużyckiej, trzeba bowiem pamiętać, że zachodzące zmiany w wyposażeniu grobów w różnych fazach istnienia tej kultury mogą być odbiciem rozwoju stosunków społecznych, jak również i obrządku grzebalnego, a najprawdopodobniej zwykle obu razem. Obserwowane na wielu cmentarzyskach kultury łużyckiej, zwłaszcza grupy górnośląsko-małopolskiej, tarnobrzeskiej, irodkowopołskiej (tab. 1), minimalne zróżnicowanie grobów pod względem wyposażenia może być więc rezultatem panujących zwyczajów grzebalnych. które inspirowane jeszcze tradycjami wspólnoty rodowej z wcześniejszych faz jej istnienia mogą wcale albo tylko w małym stopniu odzwierciedlać panujące aktualnie stosunki społeczne.

Oprócz zwyczajów związanych z określonymi wierzeniami należy również nie wykluczać innych, które kształtowały wyposażenie grobu, a nie były w bezpośrednim związku ze zróżnicowaniem majątkowym czy społecznym. Dla przykładu posłużymy się cmentarzyskiem neolitycznym z wyspy Olenie na jeziorze Onega”. gdzie obserwujemy nieraz dosyć znaczne różnice w wyposażeniu, ale, jak uzasadnia autorka m. in. przykładami z materiałów etnograficznych, nie wiążą się one ze zróżnicowaniem majątkowym czy społecznym. Nie może bowiem o nim być mowy u tych łowców i rybaków o silnie rozwiniętej więzi rodowej. Są one natomiast wynikiem panujących różnych zwyczajów, głównie łowieckich. Równocześnie jednak mamy przykłady cmentarzysk z młodszych okresów chronologicznych, związanych ze społeczeństwami, w których obrębie należałoby się liczyć ze zróżnicowaniem majątkowym i społecznym, a tymczasem w grobach nie spotykamy wcale żadnego wyposażenia’"

Innym zagadnieniem jest regionalne zróżnicowanie kultury łużyckiej i jego związek ze stosunkami społecznymi oraz ich odbiciem w materia-

** A. B. B c p u iii t a m. K ncpecMOTpy ^opMUMKhiiUKUomccjiii cxc%$, „rcuwi**

L 29:1949, S- 31. 22.

" rypana, op- «*.. *- n.

*■ Brunn, op. cif., a. 26, 37.

3

Archeologia    t. VIII. s. I