64857 ingarden3

S*v

'3

jakie były jego przeżycia w czasie tworzenia, Jeżeli nawet ktoś nie utożsamia! dzielą literackiego z przeżyciami"jego autora i zaczynał swe badania od zaznajamiania sią z dziełem, to iednak czvm oredzei odwracał się od niego i starał się przedostać do „duszy autora”. Usiłował wżyć sie w jego psychike..apOsób odczuwania i myślenia, sa-dząc, żo na tel drodze jedynie można się dowiedzieć czegoś istotnego j trafnego o badanym dziele, zwłaszcza gdy zrozumienie tegoż nastręczało pewne trudności. Zbierał przeto najrozmaitsze wiadomości I o życiu autora w czasie tworzenia dzieła, czytał skrupulatnie wszyst-¹ kie jego listy, notatki a także ltoty jego znajomych, informował się u przyjaciół, kochanek itd.. z Innych płodów literackich dowiadywał

<

*

niezbędnie potrzebne do rozumienia słów, zdań, ich zespołOw iw,

Ale w takim razie trzeba stąd wysnuć odpowiednią konsekwencję TfeoR> i świadomie zabrać się z powrotem do poznawania 3amych 'dzieł literackich.

Oczywiście równie interesującą sprawą, jak same dzieła literackie, jest i ich autor, i jego

■wę, że badanie struktury psychicznej i przeżyć Jutora — to zadanie

(^poznawaniu dzieła literackiego

^cr~:

o to, jakie jest ono samo, jakie. posiada 'winspości, strukturę czy kompozycie itd.. lecz jak ie .pomyślał autor,

I sięo tzw. atmosferze duchowej i literackiej, .w której autor tworzył 1 swoje dzieło, ażeby na tych różnych drogach dojść do tępo, co działo jsię w duszy autora, i stad dowiedzieć sie czegoś o jego utworze.

Dziwne kręcenie się w kółko. Chciano zrozumieć dzieło przez poznanie przeżyć autora, ale żeby ie przeżycia zrozumieć — ba, żeby się o nich w ogóle dowiedzieć — odwoływano się z powrotem do innych dziel literackich. Ostatecznie komentowano jedne dzielą przez drugie, łudząc się pozorem docierania do przeżyć autora. Toteż na-\vet to komentowanie nie udawałoby się choćby w drobnej mierze i żadne z tych komentowanych i do komentowania używanych dzieł nie mogłoby być wcale zrozumiane, gdyby prawdziwy był pogląd, że zrozumieć tekst dzieła można tylko przez odwołanie się do przeżyć autora ozy innych ludzi. Je że I i dzielą tęjchoc w pewnej mie-rze rozumiano, to dlatego, że poznanie przeżyć autora wcale nie"jest

psych o l o g i 'i" i n d y w 1 d u a 1 n e j,~ a nie iriau ki o "111 e r a t u_r X~ z e.^:- Nic chodzi mi przy tym stwierdzeniu o trafne zaklasyfikowa

trafnych metod. Nie autora tvmt samymi ssodkarm poznawczymi

s

i JĄ

nie badań. Idzie mi o coś więcej, a w praktyce badawczej, wł a ś ci w

mianowicie o zastosowanie r y c h środków poznawczych badać . struktury psychicznej

■1^

/r>ofc' /jriyjąo&fnofcs

/ifft nocyftuc ^r    fy?

co dzieją literackie

‘ ftOidhrr A>a?n err. zyt d    Jy/zyydby

/ta(fó? o    ^'fittyud/i

ą/gć rrtji* 'Orfr/tj), /io/ruc '■ pj

i odwrotnie,'Kto o tym nie pamięta, ten używa — parafrazując powiedzenie Boya — do czyszczenia zębów szczoteczki do paznokci.

SAAłO

OZieŁo ureRjctae

Pftt€0Nl07£Ą

NO L

e/ęrnuj Uo rO>°

Pomijam tu innego rodzaju odbieganie od tematu w badaniach nad literaturą, które specjalnie u nas były związane z faktem, że literatura nasza spełniała przez przeszło sto lat różne funkcje społeczne i narodowe, bardzo idonioste, ale mimo to_ijąjyo:Ż£i.p.ochpdne.

Jakkolwiek było, j powrót ido samych dzl denęjj zaj mow ania sit wym przedmiotetn

lamii UtwaOcCnSm    __„

{/&taoa.4njtct .

Kilkakrotnie' tu wspomniana książka(Kridi^ hasło to wypowiada całkiem zdecydowanie i dlatego należy ją powitać z zadowoleniem.

i¹

Należy sobie tylko życzyć, żeby zarówno samo pojęcie dzieła literackiego, jak i określenie tzw. tynjetody intcgrąlnej. zostało przez Kridla bardziej szczegółowo opracowane. Nie wydaje się to możliwe bez szerszego uwzględnienia ogólnej teorii budowy dzieła literackiego, a zarazem bez zbadania sposobów jego poznawania. Także E. Kucharski opowiada się za tym hasłem.    \ ornat SAMO t/cu/o

§ -i.

Wy7,nnc7pnip dziedziny badania pewnej nauki opiera się zawsze mniej lub więcej świadomie, na pewnych ogólnych założeniach filozoficznych, które dotyczą istoty przedmiotu badań danej nauki.

0CA OL CP^eOrMO-TNJ JAKO t>DPCI&/VA etąść oahouu

TŁO PftffN hLZt'? |

fjł- ^ cJckto^c^m,

'    rur n*/tcy Sbp7wJsn,°<U-

Tak też jest i w naszym wypadku. Jest więc rzeozą .wskazaną za|o-' żenią te wyraźnie wymienić. Ze jednak uczyniłem to już w § 4 pierwszego rozdziału tej książki, więc tutaj ograniczę się do powołania się na podane tam twierdzenia fpor. str, 6—9)|~ Dostarczają ^—pOsiu<xJ one najniezbędniejszych wiadomości o ogólnej istotnej budowie dzieła litera okiego i dopiero te •twierdzenia'określa ją zakres dziedzi-ny indywiduów, które wedle podanego wyżej ośwladc ze-nla - ma j ą stanowić .przedmioty badania nauki o literaturze. Oczywiście takie wyznaczenie dziedziny badania nauki o literaturze nie wyklucza, iż nauka ta będzie miała za zadanie — prócz 'zbadania samych indywiduów należących do przydzielonej jej dziedziny — załatwienie yą* jeszcze innycłi spraw, które zaxyso\vują*się .na ile .wyznaczanej dziedziny indywiduów. Przeciwnie, przydzielenie jakiejś nauce pewnej dziedziny indywiduów ur7.esadza.--ze i przynajmniej niektóre pochodne sprawy i zagadnienia do niej należą. Jakie one są