65332 Obraz (1443)

14 Podstawy teoretyczno metodyczno mutlt/y ekonomicznej

Jej przedmiotem jest ocena działalności podmiotów gospodarczych na podstawie danych charakteryzujących stany i wyniki gospodarcze w postaci wartościowej lub ilościowej, w formie prostego lub zagregowanego pomiaru, za pomocą zespołu metod bieżąco prezentowanych i uznanych w teorii analizy ekonomicznej.

Analiza ekonomiczna może być rozpatrywana jako funkcja zarządzania (która łączy się z funkcją planowania i kontroli) oraz jako instrument zarządzania (system informacji ekonomicznej łączący informacje dyspozycyjne i ewidencyjne).

Rozpatrując analizę ekonomiczną w tych aspektach, można ją ściśle wiązać z controllingiem, który może być definiowany jako system wzajemnie powiązanych przedsięwzięć, zasad, metod i technik służących wewnętrznemu systemowi sterowania i kontroli, zorientowanemu na osiągnięcie planowanego celu.

Charakter przedmiotu oraz zakresu analizy ekonomicznej jest niejednolity i zależny od:

•    podmiotu, który sporządza analizę;

•    celu przeprowadzanych badań;

•    stanu prawnego badanej jednostki;

•    obowiązujących zasad rachunkowości.

Analizę ekonomiczną można podzielić na analizę techniczno-ekonomiczną i analizę finansową. Przedmiotem analizy techniczno-ekonomicznej są poszczególne odcinki działalności gospodarczej przedsiębiorstwa oraz efekty zastosowania czynników produkcji. Obejmuje ona w szczególności analizę produkcji —jej ilości, asortymentu i jakości oraz organizację produkcji i metody wytwarzania, wyposażenie techniczne, gospodarkę materiałową, zatrudnienie, wydajność pracy, analizę zbytu. Analizę techniczno-ekonomiczną można zatem traktować jako pogłębienie lub uzupełnienie analizy finansowej.

Treścią analizy finansowej jest ocena wielkości ekonomicznych w wyrażeniu pieniężnym. Koncentruje się ona na wstępnej i rozwiniętej analizie bilansu, rachunku zysków i strat, źródłach i kierunkach przychodów i rozchodów, analizie wyniku finansowego i jego determinantów oraz analizie sytuacji finansowej badanej jednostki gospodarczej. Analizą finansową i jej wynikami jest zainteresowane nie tylko kierownictwo firmy, lecz również inwestorzy, kontrahenci i klienci firmy, banki kooperujące, firmy ubezpieczeniowe i władze skarbowe. Jej wyniki determinują wycenę rynkową akcji przedsiębiorstw znajdujących się w obrocie. Do jej zadań należy również analiza otoczenia przedsiębiorstwa.

Podstawowe składowe przedmiotu analizy ekonomicznej to:

•    stan ekonomiczny;

•    wyniki ekonomiczne;

•    organizacja i metody gospodarowania.

Stan ekonomiczny ujmuje statycznie przedmiot analizy ekonomicznej, gdyż określa go na dzień bilansowy. Charakteryzuje on wyposażenie przedsiębiorstwa w majątek (aktywa) trwały i obrotowy oraz źródła pokrycia tego majątku w podziale

\5

I .lotu, (irmlnuoi i klusylikiit |.i imnll/y okoiiunilc/nrj

_)l() i 111 • 11.11 v' własne i obce. Wiąże sie to z sytuacją finansową przedsiębiorstwa, jego ,|₍,|noNciti płatnicza i kredytowa, efektywnym lokowaniem wolnych środków nu bitych, w tym zagospodarowaniem osiągniętych nadwyżek finansowych. Wyniki ekonomiczne stanowią dynamiczny element przedmiotu analizy ekonomi, /nc|. określają efekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Sa one ,, lniane w odniesieniu do pewnego okresu obrotowego. Analizie podlega wynik

H, mii owy netto całokształtu działalności oraz wyniki cząstkowe uzyskane w po-, '»,'ólnych jej rodzajach, jak również czynniki kształtujące wynik finansowy

j,,/cdsiębiorstwa.

Analiza stanu ekonomicznego i wyników ekonomicznych przedsiębiorstwa 1,1.1 się na statycznych i dynamicznych wskaźnikach ekonomicznych o zróżnicowanej pojemności, czyli polu recepcji i decyzji.

Z kolei organizacja i metody gospodarowania determinują zarówno stan, jak , _v, yniki ekonomiczne podmiotu gospodarczego. Problematyka ta obejmuje przede w.zyslkim sposób powiązania komórek organizacyjnych i zakres ich zadań, Hiptnizaeję pracy ludzi i wyposażenia majątkowego, organizację poszczególnych l, i działania podmiotu gospodarczego (zbyt, logistyka), ocenę efektywności di.rżanych przedsięwzięć inwestycyjnych, motywację pracowników i kadry menedżerskiej, nadzór korporacyjny. Są to zatem metody oddziałujące na stopień wykorzystania angażowanych czynników produkcji.

Padania mogą dotyczyć przeszłości, teraźniejszości i przyszłości przedsiębiorstwa.

I. 1.2. Klasyfikacja analizy ekonomicznej

Analiza ekonomiczna może podlegać różnym klasyfikacjom, zostało to przedstawione na rysunku 1.1.

Ze względu na przyjęty okres można ją podzielić na:

•    analizę retrospektywną (ex post)-,

•    analizę bieżącą (operatywną);

•    analizę prospektywną (ex antę).

Analiza ex post, nazywana także retrospektywną, należy do najlepiej opracowanych i najczęściej stosowanych rodzajów analizy ekonomicznej. Może być przeprowadzana na wszystkich szczeblach zarządzania przedsiębiorstwem. Stanowi ona podstawę weryfikacji decyzji, które były podjęte w przeszłości, oraz jest punktem odniesienia działań bieżących i przyszłych.

Analiza operatywna ma na celu przygotowanie informacji analitycznych o zjawiskach i procesach gospodarczych i ich wynikach w relatywnie krótkich odcinkach czasu, jak zmiana, dzień, dekada. Analizę tę prowadzi się przede wszystkim w tych ogniwach przedsiębiorstwa, w których prawidłowy przebieg procesów ma znaczenie z punktu widzenia ostatecznych wyników podmiotu gospodarczego.