76357 Skan47

24    //. Praca dyplomowa. Uwagi ogólne

4. Wewnętrzne i zewnętrzne możliwości działania

Niemały wpływ na ostateczny rezultat mają warunki, w jakich powstaje praca dyplomowa. Oczywiście liczą się: wiedza, zdolności, ambicje studenta. Ważne są też warunki, w jakich przebiega praca seminaryjna, metody i wymagania promotora, pomoc i mobilizacja ze strony kolegów. Jednak sam proces tworzenia pracy ma miejsce z dala od sal seminaryjnych, wymaga koncentracji i spełnienia określonych warunków, które T. Kotarbiński dzielił na zewnętrzne i wewnętrzne możliwości działania²⁴*.

Te ostatnie wiążą się z wolą działania, motywacją i akceptacją,

emocjonalnym stosunkiem do wszystkich czynności związanych z przygotowywaniem pracy. Chodzi o to, aby nie tylko rozumieć konieczność napisania pracy dyplomowej, ale także czerpać z tego satysfakcję (radość), pochodzącą z odkrywania rzeczy nowych i wartościowych. Takie działanie ma wiele wspólnego z pracą twórczą i towarzyszą temu zawsze pozytywne przeżycia emocjonalne. Niekiedy nawet odkrycie niewielkiej różnicy w poglądach innych autorów w jakiejś kwestii może silnie motywować do dalszego i większego wysiłku badawczego.

Warto w tym miejscu podkreślić, że pracy nie pisze się wyłącznie dla siebie. Jeden z egzemplarzy trafia bowiem, po zakończeniu procedur promocyjnych, do archiwum uczelni, a drugi przechowywany jest zwykle w katedrze, w której powstała praca. Bywa, że przez lata oglądana jest przez innych studentów, niekiedy czytana, a może nawet cytowana i krytycznie oceniana. Prace te poznawać mogą także inni pracownicy szkoły, nie tylko promotor i recenzent, który czasami może reprezentować inną dziedzinę czy specjalność naukową.

Przygotowując pracę dyplomową, należy dołożyć wszelkich starań. Jeden z autorów radzi, aby potraktować swoją pracę jako swoisty majstersztyk (dzieło mistrzowsko wykonane), w którym równie ważne są szlachetność materiału (źródła i literatura), kunszt wykonania oraz wizualny efekt końcowy^{1 2}.

Dla osiągnięcia takiego celu ważne są też tak zwane zewnętrzne możliwości działania, czyli to wszystko, co jest poza autorem i co sprawia, że pisanie jest możliwe i owocne²². Chodzi o zewnętrzne warunki pracy umysłowej, o aspekt organizacyjny, a nie psychologiczny pracy dyplomanta. Czasem nazywa się to warsztatem pisarza, ale to słowo zarezerwujemy raczej dla określenia typowych w pewnej dziedzinie wiedzy zasad pracy naukowej, łączących się z metodami i sposobami rozwiązywania probłemów naukowych (badawczych), które mogą niekiedy mieć dość indywidualny charakter.

Teraz interesuje nas wyłącznie materialny kształt warunków pracy lub inaczej — warsztat pracy studenta w znaczeniu dosłownym, związany z pomieszczeniem i stołem lub biurkiem, przy którym odbywać się będzie tworzenie pracy dyplomowej. Nie pisząc wiele na ten temat²³, zwróćmy uwagę, że dla efektów pracy są ważne tak różne elementy, jak wystrój i atmosfera pomieszczenia, w którym pracujemy, oświetlenie i cisza w miejscu pracy, dbałość o higienę pracy umysłowej (przerwy w pracy, wypoczynek, możliwość zmiany pozycji przy pracy).

W specjalistycznej literaturze nie pomija się też kwestii dotyczących właściwej organizacji miejsca pracy, a więc biurka, tj. tego, co i gdzie powinno się tam znajdować. Istotne okazuje się odpowiednie porządkowanie notatek, przechowywanie kopert, skoroszytów itp. ułatwiające korzystanie z nich. Zwykle sprawy tego rodzaju traktowane są jako dość oczywiste czy banalne, ale z pewnością niejedna praca dyplomowa zyskałaby wiele, gdyby jej autor także o nich pamiętał.

5. Stadia tworzenia pracy dyplomowej

Przed jakimikolwiek uwagami na temat etapów przygotowywania pracy dyplomowej trzeba wyraźnie powiedzieć, że cechą charakterystyczną całego tego procesu jest studiowanie literatury i źródeł z równoczesnym robieniem notatek. „Czytać i pisać, pisać i czytać” — to zasada ^{3 4}

1

   Ten fragment naszego opracowania został przygotowany na podstawie W.P. Zaczyńskiego: Poradnik autom prac seminaryjnych, dyplomowych i magisterskich, Warszaw a 1995, s. 9 i n.

2

   K. Woźniak: O pisaniu.... s. 10.

3

” W.P. Zaczyński: Poradnik..., s. 10.

4

Tutaj zob. np. uwagi J. Rudniańskiego: Uczelnia i ty. Technika pracy umysłowej, Warszawa 1987, s. 165 i n.