25311 Skan48

26 //. Praca dyplomowa. Uwagi ogólne

często uważana za najważniejszą radę dla studentów. Zauważmy, że w każdej fazie tworzenia pracy dyplomowej ma się kontakt z jakąś literaturą i dlatego trzeba mieć zawsze pod ręką pióro i kilka kartek papieru. Pisanie pracy promocyjnej jest w pewnym sensie sztuką robienia notatek, wypisów, konspektów, szkiców itp.

Zwracamy na to uwagę już na wstępie, aby podkreślić, że ciągły proces obcowania z literaturą i źródłami składają się na kolejne etapy i związane z nimi cele, które zrealizować ma dyplomant. One to decydują o zróżnicowanym charakterze kontaktu z literaturą. Inaczej wygląda on na etapie prac przygotowawczych, przez które rozumie się zwykle określenie tematu, ustalenie problematyki i przygotowanie planu rozprawy, a inaczej — na etapie jego realizacji. Tak bowiem najogólniej można widzieć cały proces pisania pracy dyplomowej, chociaż bardzo często przedstawia się go w formie bardziej uszczegółowionej.

Na przykład M. Kuziak i S. Rzepczyński, pisząc o etapach każdej aktywności pisarskiej, podkreślają, że obejmuje ona:

1)    wstępne przemyślenia nad zagadnieniami istotnymi dla tematu pracy,

2)    sporządzenie wykazu „rzeczy do zrobienia” (etap zbierania informacji i konsultacji),

3)    sporządzenie planu pracy,

4)    prace redakcyjne, czyli pisemną realizację planu,

5)    weryfikację (sprawdzenie poprawności i akceptacja wyników),

6)    ewentualną weryfikację przez inne osoby,

7)    ostateczną akceptację gotowego tekstu²⁴.

Inni autorzy, opisując etapy pracy naukowo-badawczej, wyróżniają następujące etapy:

a)    zdefiniowanie problemów i celów,

b)    zbieranie materiałów,

c)    ich analizowanie i przetwarzanie,

d)    wyciąganie wniosków,

e)    ich weryfikowanie²⁵.

²⁴    M. Kuziak, S. Rzepczyński: Jak pisać, Bielsko-Biała br., s. 309.

²⁵    G. Gambarelli, Z. Łucki: Jak przygotować..., s. 37.

Z kolei J. Majchrzak i T. Mendel w procesie pisania pracy promocyjnej wyróżniają trzy fazy:

1)    diagnozy (formułowania problemów, definiowania tematu pracy, ustalania planu pracy i ram czasowych),

2)    poszukiwań (ustalania możliwości realizacji tematu m.in. na podstawie dostępnej literatury),

3)    realizacji (wyboru koncepcji i pisania poszczególnych części pracy)²⁵.

Podobne spojrzenie charakterystyczne jest dla wielu autorów i często stanowi podstawę systematyki ich wykładu na temat metodyki pisania prac dyplomowych. W jednym rozdziale przedstawia się dość dokładnie całość prac przygotowawczych, w następnym sposoby szukania i korzystania z literatury, a w trzecim rozdziale — zasady pisarstwa naukowego.

Niezbędnym warunkiem przygotowania pracy dyplomowej w terminie jest nakreślenie sobie harmonogramu działań, tak aby korespondował on z wymaganiami promotora. Te ostatnie na ogół sprowadzają się do wyznaczenia semestralnych celów dla całej grupy seminaryjnej. Na seminarium licencjackim, trwającym na ogół półtora roku, w pierwszym semestrze zwykle wystarcza czasu tylko na objaśnienie metodologicznych i technicznych wymagań promotora, przedyskutowanie tematów prac i wstępne zapoznanie się z literaturą. Zajęcia drugiego semestru powinny zaczynać się od ustalenia planu pracy, a kończyć przedstawieniem przynajmniej jednego jej rozdziału. Podczas ostatniego semestru uczestnicy seminarium piszą następne rozdziały oraz dokonują różnych zabiegów redakcyjnych koniecznych dla zapewnienia pracy wymaganej formy.

Ogólne założenia rzeczowego i czasowego planu pracy mogą być w różny sposób modyfikowane, a przede wszystkim indywidualnie uszczegóławiane przez każdego dyplomanta. Rozdział rozdziałowi nie jest równy, różne też są koncepcje pracy i predylekcje studentów.

Oczywiście więcej czasu potrzebne jest na napisanie pracy magisterskiej i dlatego faza realizacji koncepcji trwa tutaj zwykle pełne dwa semestry. Można przyjąć, że w pierwszym roku studenci prezentują swoje założenia badawcze, a w drugim — wyniki ujęte w formie fragmentów

^M J. Majchrzak, T. Mendel: Metodyka..., s. 12-15.