79344 IMGC30

18 Cele edukacji

Cele heterogenne stanowią punkt wyjścia do przekształcania ich w cele podmiotowe, które wiążą się bezpośrednio z wartościami będącymi odpowiedziami na zaspokojenie potrzeb edukacyjnych uczniów, z tym co uczniowie uznają za wartości, zacenionymi przez nich ideami, postawami czy wzorcami, pożądanymi stanami, postawami, „możliwymi bądź prawdopodobnymi do osiągnięcia lub innymi aspiracjami wyrażonymi w języku uczniów, wywołującymi i podtrzymującymi ich aktywność emocjonalną, intelektualną i (lub) psychomotoryczną"¹. Uzewnętrznia się je bowiem w sytuacji wartośdotwórczej, z pełnym zaangażowaniem samych uczniów. Toteż cele te są „uczniowskimi", a więc upodmiotowiają ich.

R. Arends nazywa tego typu cele uczniowskimi; mają one znaczące miejsce w tzw. planowaniu alternatywnym, tzn. niekoniecznie z góry przewidzianym w toku edukacyjnym.

Uczeń dochodzi do tych celów dwoma drogami:

■— z własnej inicjatywy (uzewnętrzniając w ten sposób potrzeby poznawcze, emocjonalne w formie celów),

—-■ oferowania ze strony nauczyciela.

Ze strony nauczyciela muszą być spełnione niezbędne warunki do tego, aby uczeń miał stworzoną szansę dochodzenia do podmiotowych celów: przede wszystkim sam musi chcieć, aby tak było, a także musi stworzyć klimat zapewniający uczniom uzewnętrznienie ich potrzeb.

Te podmiotowe cele nie biorą się z niczego. Tkwią one w treściach kształcenia realizowanych na dobrze dobranym materiale nauczania.

Wł. Puślecki w swojej koncepcji kształcenia wyzwalającego stosuje cele spersonalizowane operacyjnie i do ich osiągnięcia proponuje trzy strategie: O, D, E.

Strategia O —■ polega na odpowiednim przekształceniu hete-rogennych celów w podmiotowe i oferowanie ich uczniom.

Strategia D dwupodmiotowe ustalenia (nauczyciel i uczeń).

1

Puślecki Wł., Kształcenie wyzwalające..., op. cit., s. 95.