83169 IMGV30 21

1

watf w Nietocie intencji twórczych¹⁷. Nu tym tez rozgraniczeniu oparł swój opis Nie to ty Michał Głowiński'¹⁸.

Podobnie pisano, że Witkacy „nic mógł", .niepotrafił"nap-gać powieści podporządkowanej jednej, k0tt6fikiventńej jHjfiipe. ktywic narracyjnej⁴⁹. Nowatorstwo kompozycji jego powieści

chybia celu, a próba przezwyciężenia stereotypów powieści \iasycinej nKoóczyla się niepowodzeniem (W. 4). Rozumując w ten sposób, wytykano Witkacemu, ze nie zrealizował w powieści swych założeń teoretycznych lub — przekornie udowadniano pisarzowi — ze wbrew teoretycznym deklaracjom, jego powieści są dziełami sztuki (W: 1).

O powieści Romana Jaworskiego pisano: „Na razie Wese> hrabiego Orgaza nie jest ani powieścią, ani spowiedzią. Są 1 raczej teoretyczne i oderwane prolegomena do czegoś, co b« dzie dopiero napisane” (J: 1 >-

Antycypując moje dalsze rozważania: ważne przede wszystkim jest to, że wątpliwości (i normy) ujawnione w odczytaniach „powieści-worka” (powieść czy pamiętnik?, zapis procesu twórczego czy skończone dzieło?) staną się także problemami odbioru powieści lat trzydziestych, m in. Gombrowicza i Schulza.

Zakończenie

Tak opisan

i-worka", poza

„powieści-worka” ujawniają zatem te cechy poetyki powieści.

prezentacją historycznego „stanu rzeczy", wskazują na te powieściowe reguły, które w świadomości literackiej tworzyły zakrzepłe złoża obligatoryjnych norm gatunkowych. Świadomość konwencji literackich pojawia się bowiem wówczas, gdy określone reguły budowy gatunku umieszczane są w sferze potencjalności (w relacjach <6 absentia z innymi rozwiązaniami), a nie w sferze powinności <tj. aksjomatów gatunku). Powyższa rekonstrukcja służyła więc zarysowaniu obszaru takich norm powieściowych, które w świadomości literackiej dwudziestolecia były wyrazistymi punktami dęli mi -tacji gatunkowej, określały bowiem granicę między poszczególnymi gatunkami wypowiedzi literackich oraz literaturą a nic-literaturą. Przede wszystkim jednak były wykładnikami tych reguł budowy utworu, których konwencjonalności większość krytyków sobie nie uświadamiała. Świadectwa lektury

umiał' (W: 14.