85560 SNB13955

198

Nie stanowią one bynajmniej jakiegoś szczególnego wyjątku. W wielu „i nietrudno znaleźć takie i im podobne „zadania”. Pomijając tu szereg kwestii^ wynikają z lego przykładu, należy przede wszystkim stwierdzić, że nie są zadaniami we właściwym znaczeniu tego terminu. Zadania to — zgodnie i logły^ rzeczy — kategoria działania, czynności wykonanych, wykonywanych lub przev/i dywanych do wykonania. W tym znaczeniu są zawsze odpowiedzią na pytania, co zrobiliśmy, robimy, będziemy robić dla osiągnięcia wybranych celów, zgodnie Z przyjętymi założeniami. Oczywiste jest zatem, że przytoczone „zadania" rozmijają się najwyraźniej z tą interpretacją. Są one raczej ogólnikowymi deklaracjami intencji, z którymi nie wiadomo, co czynić i czy w ogóle coś można uczynić. Zauważmy przy tym, iż nie chodzi tu tylko o niespełnianie wymogów teorii planowania, ale zwłaszcza o konsekwencje praktyczne, gdyż każdy plan pracy jest i powinien być narzędziem działalności zorganizowanej. Jeśli więc w planie są jedynie — jak w podanym przykładzie — deklarowane wartości, to wówczas nie wiadomo „co robić”, a gdy są tam zawarte tylko zadania nierzadko dobrane dowolnie — to wtedy z kolei nie wiemy „po co mamy to robić . Zatem te podstawowe niedostatki sprawiają, że po prostu przestaje on już być planem.

Nawiązując do scharakteryzowanych wyżej celów i założeń można odrębnoki i relacje między tymi kategoriami i zadaniami przedstawić w następującym skrócie.

CE1E .____-f- ZAŁOŻENIA <-----— ZADANIA

wartości właściwe    normy bedące wartościami    czynności będące wartościami

i pośredniczące    pośredniczącymi i inatru-    instrumentalnymi

mentalnymi

-->- sprzężenia pierwotne

i—-— sprzężenia zwrotne

Ryc. 35. Podstawowa triada w strukturze planu

Realizacja planowanych zadań wymaga wykorzystania odpowiednich do tego środków. Środki realizacji stanowią w planie kategorię niejednorodną, złożoną i stąd nadawane jest jej często różne znaczenie, zależnie od tego, jaki składnik tej całości ma się na uwadze. W jej strukturze można wyróżnić cztery wyodrębniające się składniki, które mogą być ujmowane w planie i rozpatrywane odrębnie, to jest:

—    środki materialne, takie jak żywność, mieszkanie, wyposażenie, pieniądze,

—    względnie stale, ogólnozakładowe elementy organizacji,

—    sposoby, metody wcielenia w życie przyjętych założeń i realizacji planowanych zadań,

— tormy wychowania, czyli formy realizacji zadań wychowawczych.

_{z nich} nazywany jest często warunkami materialnymi, które równie ^F‘ dociąż w znacznej mierze niesłusznie — są obiektywizowane i wtedy a&⁰"

^a<s . _{ź do CZ}ynienia z „obiektywnymi warunkami”, jakoby niezależnymi od °*dauiów-wychowawców. Wszelako wiekowe doświadczenie wynikające z roz-- praktyki opiekuńczo-wychowawczej wskazuje, jak wiele w tym zakresie

pjćty właśnie od tych podmiotow, tak w sensie pozytywnym, jak i negatywnym. ifoM one wpływać na racjonalizację wykorzystywania danych im środków ńaterialnych i uzyskiwać znaczne ich rezerwy, inspirować i organizować wielo-aonną produktywną aktywność samoobsługową, uzupełniając lub wzbogacając je. Tak więc środki materialne — oczywiście w państwowych placówkach —jakkolwiek są dane opiekunom zawodowym, to jednak w relacji do celów, założeń i zadań są czymś znacznie więcej niż tylko niezbędnymi dobrami do eksploatacji. Są i powinny być także przedmiotami do racjonalizacji i wzbogacania przez nich.

Jest oczywiste, że wiele elementów organizacji o charakterze zmiennym i bardziej szczegółowym mieści się w strukturach metod i form realizacji założeń i zadań. Równocześnie w środkach realizacji wyodrębniają się nadto względnie staje, kluczowe i szeroko zakresowe elementy organizacji życia i działalności w placówce. Należą do nich przede wszystkim:

—    struktura organizacyjna ogólnozakładowego zespołu wychowanków,

—    struktura organizacyjna zespołu wychowawców i innych pracowników,

—    porządek dnia, tygodnia itd.,

—    organizacja samoobsługi w skali całej placówki,

—    podział i struktura pomieszczeń, zwłaszcza mieszkalnych.

Nie ulega wątpliwości, że wcielanie w życie przyjętych założeń i realizacja przewidywanych zadań wymagają odpowiedniego modelowania tych elementów organizacji.

Złożona działalność opiekuńczo-wychowawcza implikuje konieczność stosowania odpowiednio dwóch rodzajów form i metod realizacyjnych, niezależnie od zachodzących między opieką a wychowaniem wielorakich zależności i powiązań¹⁵. Formy i metody wychowania ściśle pojętego są dostatecznie opisane w powszechnie dostępnej literaturze pedagogicznej¹⁶. Wypada tu tylko stwierdzić, że uwzględnianie ich w planowaniu pracy opiekuńczo-wychowawczej jest niezbędne i pożądane. Nie można bowiem planować tego rodzaju działalności bez przewidywania, poprzez jakie formy aktywności wychowanków i sposoby skłaniania do niej zamierzamy to uczynić.

¹⁵ Palrz rozdz. 10. „Opieka a wychowanie".

i< Por zwłaszcza H. Muszyński, Zarys leorii wychowania, s. 268—343 oraz K. Konarzewski.

O wychowaniu w szkole. [W:J Sztuka nauczania, pod red. K. Kruszewskiego, Warszawa 1992. s. 326—344.