Zastosowanie tomografii komputerowej w diagnostyce chorób kobiecych
W ostatnich latach szerokie zastosowanie w diagnostyce obrazowej narządów rodnych znalazła tomografia komputerowa (CT, KT).
Jest to metoda diagnostyki obrazowej, która polega na rejestracji danych z wybranych poprzecznych warstw ciała przy wykorzystaniu promieni rentgenowskich.
Przekroje tomograficzne uzyskiwane są przez zeskanowanie „plastra” tkanki pod różnymi kątami za pomocą wąskiej wiązki promieni X, następnie cyfrową obróbkę współczynnika pochłaniania i wyświetlenie komputerowej rekonstrukcji setek i tysięcy bitów informacji w postaci obrazu w skali szarości na ekranie monitora. W przeciwieństwie do klasycznego rentgena nie naświetla się w niej w jednym rzucie całego badanego organu, lecz kolejno, w rozmaitych płaszczyznach, różne jego warstwy.
Najnowszą technologią w CT jest skanowanie spiralne. W tej technice ciągłe skanowanie CT jest wykonywane podczas ruchu pacjenta wewnątrz urządzenia. W poprzednich rozwiązaniach między zbieraniem danych z poszczególnych warstw konieczne były przerwy na zatrzymanie ruchu obrotowego lampy, przesunięcie pacjenta i ponowne wprawienie w ruch obrotowy lampy rentgenowskiej. Przy tomografii spiralnej przerwy te stają się zbędne, ponieważ dane z kolejnych warstw zbierane są w sposób ciągły. Umożliwia to znaczne skrócenie czasu badania pacjenta, redukując przy tym artefakty spowodowane ruchami oddechowymi. Lampa tomografu emituje dawki promieni rentgenowskich kilka razy większe niż w klasycznym badaniu radiologicznym, ale są one skierowane na dość wąskie, liczące od 5 mm do 1 cm warstwy ciała, dlatego w sumie napromieniowaniu ulega stosunkowo niewielki obszar.
Tomografia pozwala uwidocznić wiele szczegółów, których nie udaje się wykryć przy pomocy klasycznego badania rentgenowskiego czy ultrasonografii. Ponadto, czułość badania można zwiększyć podając dożylnie lub doustnie jodowy środek kontrastujący, co daje tak zwane wzmocnienie kontrastowe. Największą przewagą CT nad klasyczną i cyfrową radiografią jest doskonała rozdzielczość, szybkość i możliwość pokazania szczegółów anatomicznych w formie tomograficznej.
Niestety zastosowanie tomografii komputerowej ma pewne ograniczenia. Z uwagi na wykorzystywanie w tej metodzie promieniowania rentgenowskiego jest przeciwwskazana w ciąży. Niektórzy lekarze w ogóle odradzają wykonywanie CT młodym kobietom w drugiej połowie cyklu, kiedy nie ma pewności, czy nie doszło do zapłodnienia. Ponadto możliwość zastosowania w tomografii komputerowej wyłącznie jodowych środków kontrastowych sprawia, że badanie to jest przeciwwskazane u osób uczulonych na jod. Natomiast przeciwwskazaniem nie są metalowe protezy, czy rozruszniki serca.
Tomografia komputerowa umożliwia odróżnienie
zmian litych od torbielowatych,
ułatwia różnicowanie miejsca wyjścia guza, zwłaszcza w przypadku guzów wywodzących się z przestrzeni zaotrzewnowej,
umożliwia rozpoznawanie zmian złośliwych o średnicy już ok. 1 cm.
Doskonale obrazuje również układ nerwowy, zwłaszcza ośrodkowy,
Badanie to jest przydatne w celu ustalenia zaawansowania i kwalifikacji do zabiegu chirurgicznego
oraz przy ocenie wznowy choroby u chorych po przebytej radioterapii lub chemioterapii. -Skanowanie spiralne pozwala na na obrazowanie w płaszczyznach wieńcowej i strzałkowej oraz umożliwia wykrycie zaburzeń naczyniowych bez konieczności wykonywania arteriografii.
- W ginekologii tomografia komputerowa znajduje zastosowanie przede wszystkim w diagnostyce chorób onkologicznych oraz wszelkich niejasnych zmian w obrębie jamy brzusznej i miednicy mniejszej.
Pozwala na uzyskanie bardzo dobrych wyników u pacjentek, u których obraz w badaniu ultrasonograficznym jest niejednoznaczny, u osób otyłych, w przypadku wzdęcia jelit oraz po operacjach brzusznych.
Tomografia umożliwia także precyzyjną ocenę stopnia naciekania nowotworu oraz wykrycie obecności przerzutów w narządach miąższowych (wątrobie, płucach) i węzłach chłonnych. Nierzadko, dokładniej niż USG umożliwia ocenę rozległości zmian i dokładne ustalenie, które narządy są nacieczone. Pozwala to zaplanować rodzaj i zakres zabiegu operacyjnego oraz monitorować postępy leczenia po radio- i chemioterapii.
Przy zmianach guzowatych dotyczących jajnika, CT wskazane jest kiedy nie rozstrzygnięto, czy zmiany stwierdzone w badaniu ultrasonograficznym są łagodne czy złośliwe oraz do obrazowania kierunku naciekania nowotworu struktur anatomicznie przyległych i przerzutów drogą limfatyczną do węzłów chłonnych miednicy mniejszej i przestrzeni zaotrzewnowej, a także drogą naczyń do płuc i wątroby.
Tomografia komputerowa jest w tym przypadku bardziej przydatna od rezonansu magnetycznego, ponieważ w badaniu za pomocą MR trudniejsze jest różnicowanie guza jajnika ze zmianą w jelitach, ponadto dłuższy jest czas badania i wyższy jego koszt.
Tomografia komputerowa w ginekologii znajduje zastosowanie również w diagnostyce chorób endokrynologicznych. Badanie głowy stosowane jest w obrazowaniu przysadki mózgowej i nadnerczy. Tomografię komputerową wykonuje się również przy podejrzeniu obecności przerzutów nowotworowych w ośrodkowym układzie nerwowym.
W wybranych przypadkach CT służy do oceny rozległości stanu zapalnego narządów miednicy mniejszej, po uprzednim badaniu ultrasonograficznym. Wskazana jest zwłaszcza wtedy, gdy objawy kliniczne naśladują objawy zapalenia wyrostka robaczkowego.
Mimo tego, ze ciąża jest przeciwwskazaniem do wykonywania CT, w rzadkich sytuacjach, dla dobra matki i płodu, zaleca się to badanie. Tak jest na przykład w sytuacji nieprawidłowej budowy miednicy matki lub nieprawidłowego położenia główki płodu (ułożenie odgięciowe główki, położenie pośladkowe), w celu określenia, czy możliwy jest poród drogami natury. Tomografia wykonywana w projekcji strzałkowej i osiowej umożliwia bardzo dokładną ocenę miednicy i pomiar wielkości płodu, a jest przy tym mniej szkodliwa dla płodu i matki niż klasyczna pelwimetria.
Na koniec warto zaznaczyć, że tomografia komputerowa nie jest badaniem uniwersalnym, stosowanym we wszystkich chorobach kobiecych. Na przykład, jest zupełnie nieprzydatna w diagnostyce takich chorób, jak endometrioza czy gruczolistość macicy.
|
|