Wstep:
Rezonans napi wystpuje w gazi szeregowej RLC, gdzie przy pewnej czstotliwoci, zwanej czstotliwoci rezonansow f0 nastpuje zrównowa-enie si moduów napi na cewce i kondensatorze. Poniewa napicia te maj przeciwne znaki nie ma spadku napicia na sumie tych elementów. Mona traktowa je jako zwyky przewód. Rezonans napi zapisa mona przy pomocy zalenoci :
;
gdzie =2f
A zatem napicie w gazi wylicza si nastpujco:
U=UR+UL+UC=UR=I•R
Czyli aby rezonans zaszed reaktancje pojemnociowa i indukcyjna gazi musz by sobie równe.
Czstotliwo przy której zachodzi zjawisko rezonansu zaley tylko od indukcyjnoci gazi L i pojemnoci gazi C, a w ogóle nie zaley od rezys-tancji R.
I.1. Ukad pomiarowy do badania rezonansu napi.
W obwodach rezonansowych wykorzystuje si te pojcie dobroci. Dobro kondensatora wynosi:
, za dobro cewki
Poniewa w stanie rezonansu reaktancje s sobie równe XC=XL , to i dobrocie obu tych elementów i caego ukadu s sobie równe. Mnoc licznik i mianownik dobroci przez modu prdu I otrzymamy kolejne wzory na dobro :
Tak wic dobro jest to stosunek moduu napicia na jednym z elementów reaktancyjnych w stanie rezonansu do moduu napicia doprowadzonego.
Graficznie dobro mona wyznaczy dwojako. Pierwszy sposób wynika bezporednio z powyszego równania. Aby znale dobro naley wykreli UL/U (f0/f) i (lub) UC/U (f0/f) i odczyta warto tego stosunku dla czstotliwoci rezonansowej. Bdzie to dobro ukadu. Drugi sposób wymaga mudnych przeksztace, dlatego ograniczymy si tylko do jego opisania. Korzystamy tu z wasnoci, e
przy czym f1, f2 s to czstotliwoci, przy których stosunek I/I0 wynosi odwrotno pierwiastka z dwóch czyli okoo 0,707.
Korzystajc z wartoci teoretycznych wyliczymy poszczególne wielkoci w obwodzie :
Dane zebrane podczas wiczenia wskazay na czstotliwo f = 460 Hz jako czstotliwo rezonansow. Dobro w tym wypadku równa jest :
Dla R = 330
Q = 0,263.
Dla R = 100
Q = 0,866.
Dla R = 30
Q = 2,888.
Dobro odczytana z wykresów wynosi :
na wykresie napicia wzgldnego Q"0,2
na wykresie prdu wzgldnego Q"0,91
UG = 1,7V = const
C = 4F = const
L = 30mH = const
III. Wnioski:
Zjawisko rezonansu napi w gazi szeregowej polega na tym, e przy okrelonej czstotliwoci
, zwanej czstotliwoci rezonansow napicia na cewce oraz napicia na kondensatorze s równe co do moduu , a przeciwne co do znaku , wobec czego ich suma wektorowa jest zerem. Rezonans napi wyraamy za pomoc zalenoci
.
Natomiast rezonans prdów w gazi równolegej polega na tym , e przy okrelonej czstotliwoci zwanej rezonansow prd pyncy przez kondensator oraz prd pyncy przez cewk s równe co do moduu , a przeciwne co do znaku , wobec czego ich suma wektorowa jest równa zeru. Rezonans prdów wyraamy zatem za pomoc zalenoci:
.
W stanie rezonansu napi dobro cewki jest równa dobroci kondensatora , oznaczamy j liter Q i nazywamy dobroci obwodu szeregowego R,L,C w stanie rezonansu. Wobec tego dobro jest to stosunek moduu naoicia na jednym z elementów reaktancyjnych w stanie rezonansu do moduu napicia doprowadzonego:
.
W stanie rezonansu prdowego dobrocinazywamy pomnoony przez czynnik
stosunek energii ukadu do energii traconej w cigu okresu w elemencie rezystancyjnym.
Tabela pomiarowa
|
R=330 |
R=100 |
R=30 |
||||||||||||
|
f |
I |
U |
U |
U |
f |
I |
U |
U |
U |
f |
I |
U |
U |
U |
l.p. |
Hz |
mA |
V |
V |
V |
Hz |
mA |
V |
V |
V |
Hz |
mA |
V |
V |
V |
1 |
100 |
3,4 |
0.08 |
1,2 |
1,2 |
100 |
4,6 |
0,1 |
1,75 |
1,62 |
100 |
4,8 |
0,11 |
1,83 |
1,7 |
2 |
200 |
4,6 |
0,2 |
0.85 |
0,68 |
200 |
9,2 |
0,4 |
1,75 |
1,35 |
200 |
11,3 |
0,5 |
2,15 |
1,65 |
3 |
300 |
4,8 |
0.31 |
0,6 |
0,3 |
300 |
13,6 |
0,88 |
1,72 |
0,85 |
300 |
23,8 |
1,55 |
3 |
1,45 |
4 |
400 |
5,1 |
0,44 |
0,49 |
0,06 |
400 |
15,4 |
1,32 |
1,45 |
0,17 |
400 |
41 |
3,45 |
3,9 |
0,5 |
5 |
450 |
5,1 |
0,49 |
0,43 |
0,07 |
450 |
15,3 |
1,5 |
1,3 |
0,21 |
450 |
40,4 |
3,85 |
3,45 |
0,55 |
6 |
500 |
5,1 |
0,51 |
0,39 |
0,16 |
500 |
15,1 |
1,6 |
1,15 |
0,48 |
500 |
34,5 |
3,68 |
2,65 |
1,06 |
7 |
550 |
5,0 |
0,52 |
0,35 |
0,245 |
550 |
14,4 |
1,7 |
1 |
0,7 |
550 |
27,7 |
3,25 |
1,9 |
1,34 |
8 |
600 |
4,9 |
0,65 |
0,32 |
0,325 |
600 |
13,4 |
1,72 |
0,85 |
0,87 |
600 |
22,4 |
2,9 |
1,4 |
1,5 |
9 |
700 |
4,9 |
0,74 |
0,27 |
0,47 |
700 |
12 |
1,8 |
0,65 |
1,15 |
700 |
16,3 |
2,45 |
0,9 |
1,6 |
10 |
800 |
4.8 |
0,83 |
0,23 |
0,6 |
800 |
10,4 |
1,8 |
0,5 |
1,3 |
800 |
13 |
2,25 |
0,62 |
1,6 |
11 |
900 |
4,5 |
0,87 |
0,19 |
0,67 |
900 |
9,2 |
1,8 |
0,39 |
1,4 |
900 |
10,8 |
2,15 |
0,46 |
1,62 |
12 |
1000 |
4,4 |
0,95 |
0,16 |
0,78 |
1000 |
8,1 |
1,75 |
0,31 |
1,45 |
1000 |
9,4 |
2,05 |
0,35 |
1,65 |
13 |
1100 |
4,3 |
1,05 |
0,15 |
0,87 |
1100 |
7,5 |
1,8 |
0,26 |
1,5 |
1100 |
8,3 |
2 |
0,28 |
1,65 |
14 |
1200 |
4,2 |
1,08 |
0,13 |
0,95 |
1200 |
6,7 |
1,75 |
0,21 |
1,5 |
1200 |
7,3 |
1,9 |
0,23 |
1,65 |
Wykresy dla rezystancji ( 330 , 100 , 30 )