TWORZENIE PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO POPRZEZ UCHWAŁY ORGANÓW ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH
Prawo międzynarodowe czyli zespół norm regulujących stosunki między państwami oraz organizacjami międzynarodowymi i innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych mającymi zdolność do działania w stosunkach międzynarodowych ma kilka źródeł pochodzenia . Są to :
1. umowa międzynarodowa ;
2. zwyczaj ;
3. uchwały organów organizacji międzynarodowych, aczkolwiek charakter
prawny tych uchwał i same uchwały jako źródło prawa międzynarodowego
są przedmiotem żywych kontrowersji naukowych.
Ze względu na fakt , iż umowa międzynarodowa i zwyczaj nie wywołują dyskusji i sporów co do źródeł prawa międzynarodowego, prześledzę w niniejszym opracowaniu rozwój organizacji międzynarodowych i ich wpływ na współpracę i wzajemną egzystencję państw oraz, poprzez to, na rozwój prawa międzynarodowego, którego uchwały organów tych organizacji są jednym ze źródeł.
Na początku przedstawię ogólnie podział organizacji międzynarodowych oraz ich strukturę, ze zwróceniem uwagi na kompetencje ich organów , a następnie prześledzony zostanie proces stanowienia uchwał, w poszczególnych organizacjach i ich wpływ zarówno na funkcjonowanie samych organizacji, jak i państw je tworzących oraz wpływ tych uchwał na rozwój prawa międzynarodowego w ogólności.
Wielka liczba i żywa działalność organizacji międzynarodowych stanowi specyficzną cechę współczesnych stosunków międzynarodowych ze względu na rosnące współzależności międzynarodowe we wszystkich niemal dziedzinach życia , rozwojem środków komunikacji międzynarodowej i postępującymi procesami globalizacji gospodarki.
Przez organizacje międzynarodowe rozumiemy zrzeszenia bądź to państw, bądź też innych osób prawnych ( najczęściej krajowych związków niż stowarzyszeń ) lub osób fizycznych z różnych krajów, powołane do życia dla realizowania zadań określonych w ich statucie. Organizacje międzynarodowe można podzielić :
1. wg kryterium prawnopolitycznego na :
organizacje rządowe (Governmental Organizations - w skrócie GO ) - organizacje zrzeszające państwa - państwa reprezentowane są w organizacjach przez rządy lub pełnomocników rządowych , a podstawy prawne ich działalności określa prawo międzynarodowe, zaś powołanie ich do życia oraz przyjęcie statutu następuje w drodze zawarcia umowy międzynarodowej ;
organizacje pozarządowe (Non - Governmental Organizations - w skrócie NGO ) - organizacje zrzeszające inne osoby prawne lub osoby fizyczne, które ze względu na rodzaj członków można podzielić na :
- organizacje pozarządowe zrzeszające osoby fizyczne ;
- organizacje pozarządowe inne - federacje stowarzyszeń
działających w różnych krajach ;
- organizacje nie mieszczące się w żadnej z w/w kategorii jak np.
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża
2. wg kryterium terytorialnego zakresu działalności na :
organizacje uniwersalne - głównie należące do systemu ONZ ;
organizacje regionalne.
Organizacje rządowe
Organizacje rządowe są:
1. terenem na którym ścierają się różne koncepcje i interesy państw;
2. instrumentem za pomocą którego realizowane są cele polityki zagranicznej
poszczególnych państw i ugrupowań międzynarodowych ;
3. płaszczyzną dla zażegnania konfliktów różnego rodzaju oraz likwidowania ognisk
zapalnych grożących wybuchem wojen ;
4. kanałem kontaktów politycznych pomiędzy przedstawicielami różnych państw;
5. podmiotami prawa międzynarodowego bowiem :
- zawierają umowy o charakterze międzynarodowym ;
- występują jako strony przed sądami międzynarodowymi ;
- uczestniczą w konferencjach międzynarodowych ;
- utrzymują regularne stosunki z państwami wykazujące pewne
podobieństwa ze stosunkami dyplomatycznymi
6. ze względu na spełniane przez nie funkcje :
● regulacyjne - ustanawianie norm i wzorców o charakterze
moralnym, politycznym lub prawnym,
● kontrolne - konfrontowanie postępowania państw z ustalonymi
wzorcami i normami,
● operacyjne - świadczenie usług na podstawie własnych decyzji
przy użyciu zasobów ludzkich i materialnych znajdujących się w ich
dyspozycji,
lub też wg innego kryterium podziału :
● funkcje typu forum - organizowanie spotkań i dyskusji
● funkcje typu usługowego
ogólnie — organizacjami mającymi ogromny wpływ na kształt polityki poszczególnych państw, które celem uzyskania „zbiorowej legitymizacji `' i poparcia swojej polityki oraz
pozbawienia go swych przeciwników, dostosowują się do wypracowanych przez
organizację stanowisk , ustaleń lub propozycji i większości przyjmują je, lub dostosowują
swoje zachowania na arenie międzynarodowej do zapadłych uchwał, decyzji, rezolucji i
wytycznych .
Występują różne poglądy, prezentowane przez poszczególnych autorów, na faktyczny prawotwórczy charakter uchwał organów międzynarodowych organizacji rządowych. Spośród nich można wyodrębnić trzy grupy, skrajnie różnych, poglądów na temat prawnego charakteru uchwał organów organizacji międzynarodowych. I tak :
1. uchwały mają charakter prawnie wiążący i prawotwórczy i są odrębnym ,
nowym źródłem prawa - H. Kelsen, H. Waldock
2. działalność organizacji ma charakter prawotwórczy jednakże o charakterze
szczególnym jako źródło osobnej kategorii przepisów prawnych - Ph.
Cohier
uchwały odgrywają rolę niewiążących zaleceń i są etapem w tworzeniu
się norm międzynarodowego prawa zwyczajowego - R. Higgins
Spośród autorów wypowiadających się za prawnie wiążącym charakterem organów międzynarodowych, najwięcej zwolenników na pogląd traktowania ich jako prawo umowne czy też guasi - umowne, ze względu na założenie, iż organy uchwalające, na mocy kompetencji przyznawanych im w umowach międzynarodowych - a takim są statuty międzynarodowych organizacji rządowych - tworzą, na podstawie porozumienia państw, nowe formy prawne.
Uchwały są zatem specjalnym rodzajem uchwał międzynarodowych zawieranych przez państwa w drodze pośredniej, poprzez właśnie organy organizacji międzynarodowych.
Jako przykładowe poglądy można tu przytoczyć następujące stwierdzenia poszczególnych autorów na temat samych uchwał i ich charakteru :
są postanowienia regulaminów uchwalonych przez organy międzynarodowe
są „ normami umownymi `' - D. Anzilotti
- prawo parlamentarne organizacji międzynarodowych stanowi „część
prawa międzynarodowego o takich samych cechach jak prawo umowne `'-
Ph. Jessup
pojęcie umowy międzynarodowej obejmuje nie tylko tekst umowy , lecz
także rezultaty przekazanych kompetencji do ustalenia norm - W . Jenks
uchwały są „wtórnymi formami tworzenia prawa międzynarodowego `'
przy czym stale rośnie znaczenie tego „wtórnego prawa międzynarodowego `'
- Wengler
- w pewnej mierze można rozważać w charakterze źródeł prawa
międzynarodowego uchwały organów międzynarodowych i organizacji
międzynarodowych , jeśli uzyskały one międzynarodowe uznanie `' - K.
Korowin
Przeciwnicy tendencji do przyznawania uchwałom organizacji międzynarodowych , charakteru źródła prawa międzynarodowego podnoszą że:
1.moc prawna decyzji jakiejkolwiek organizacji międzynarodowej określana
jest przede wszystkim tym aktem , na podstawie którego istnieje i działa ta
organizacja i tak na przykład Zgromadzenie Ogólne podejmuje uchwały
wiążące państwa „ tylko w zastosowaniu do wąskich kręgów zagadnień ,
głównie w sprawach organizacyjnych i finansowych `'- zgodnie z Kartą
Narodów Zjednoczonych , zaś co do Rady Bezpieczeństwa to jej uchwały
zgodnie z art.. 25 są wiążące dla państw członkowskich i ze względu na
swój charakter są „postanowieniami wykonywanymi , nie mającymi na celu
tworzenia ogólnych norm postępowania `' - G. J. Tunkin
2. wartość uchwał Zgromadzenia Ogólnego zależy od głosowania i przyjęcia
uchwały - tylko przyjęte jednocześnie „ są przekonywującym dowodem
istnienia normy prawnej - S. H. Bailey.
Bezspornym faktem jest to, że organizacja międzynarodowa ma w określonych granicach kompetencję do stanowienia norm, zarówno w celu ustalenia swej struktury wewnętrznej i sposobu funkcjonowania, jak i norm prawnych skierowanych do państw członkowskich i zmierzających do wykonania zadań, dla których utworzono organizację. Ocena charakteru prawnego uchwał organizacji międzynarodowych zależy od treści danej uchwały bowiem :
1. wiele uchwał zawiera powtórzenie dosłownie - lub odmiennymi słowami -
norm prawa międzynarodowego obowiązującego, niezależnie od uchwały,
jako prawo umowne lub zwyczajowe.
Uchwały oznaczają potwierdzenie normy prawnej już uprzednio obowiązującej, a źródłem mocy obowiązującej jest, w tym przypadku, umowa lub zwyczaj , a potwierdzenie tej normy ma znaczenie moralne i polityczne podkreślające wagę normy oraz wyrażające wolę państw członkowskich do przestrzegania jej ;
2. uchwały organów organizacji międzynarodowych dotyczą spraw ściśle
wewnętrznych danej organizacji , umożliwiając jej właściwe funkcjonowanie,
jak np. przyjęcie regulaminów administracyjnych i finansowych - tzw. „ prawo
wewnętrzne `' - mają one charakter wiążący dla członków danej organizacji, a
za podstawę prawną mocy obowiązującej uważać należy umowę powołującą
do życia daną organizację, a gdy umowa nie zawiera przepisów
pozwalających na stwierdzenia takiej podstawy - prawo zwyczajowe ;
3. niektóre uchwały wykraczają poza treść obowiązującego prawa
międzynarodowego i nie należą do kategorii spraw wewnątrzorganizacyjnych
prawa może, a ich treść i zakres mogą być różne :
- mogą one wyjaśniać i konkretyzować obowiązujące normy prawne -
secundum lagen
- obejmować dziedziny nie objęte dotychczas normami prawa
międzynarodowego - praktor lagem.
- zawierać mogą treść kolidującą z obowiązującymi normami prawa
międzynarodowego i wtedy przyjąć , że podjęcie uchwały przez organ
organizacji międzynarodowej , w braku wyraźnego postanowienia
statutu w tym względzie , nie nadaje postanowieniom zawartym w
uchwale mocy obowiązującego prawa.
4.art.25 Karty Narodów Zjednoczonych - państwa członkowskie zobowiązały
się przyjmować i wykonywać decyzje Rady Bezpieczeństwa podjęte w ramach
przyznanych jej kompetencji w celu utrzymania międzynarodowego podziału i
bezpieczeństwa - przy czym te decyzje z reguły dotyczą zachowania się w
konkretnych sytuacjach , a nie ustalania norm prawnych .
Wg sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości :
H. Klaestad' a - skutki uchwał Zgromadzenia Ogólnego „ nie są prawnej natury w zwykłym tego słowa znaczeniu , lecz raczej mają charakter moralny lub polityczny ; nie oznacza to jednak by takie zalecenie pozostało bez rzeczywistego znaczenia i doniosłości i by rząd Unii Południowo- Afrykańskiej mógł po prostu nie zwracać na nie uwagi - spór dotyczący Armii Południowo- Zachodniej .
H . Lanterpacht'a - zalecenia Zgromadzenia Ogólnego jako akt prawny
głównego organu ONZ , który członkowie organizacji mają obowiązek
rozważyć z właściwym stopniem szacunku należnego uchwale
Zgromadzenia Ogólnego.
Znamienne jest, że nawet gdy podkreśla się brak pretendowania uchwał organizacji międzynarodowych do rangi źródeł prawa międzynarodowego na równi z umową międzynarodową i zwyczajem międzynarodowym i stanowieniami przez nie tylko zaleceń dla państw członkowskich ,to nie przekreśla się ich wielkiej wagi moralnej i politycznej , a także znaczenia dla rozwoju prawa narodowego, bowiem nie jest rzeczą możliwa obecnie tworzenie nowych norm prawnych pozostających w sprzeczności z wolą państw wyrażoną w uchwałach Zgromadzenia Ogólnego .
Uchwały Zgromadzenia Ogólnego wpływają w dużym stopniu zarówno na kształtowanie się opinii prawnej w świecie , jak i na stanowisko innych państw.
Bowiem „wola państw , które wyraża się w uznaniu przez nie zwyczajowych norm prawa międzynarodowego , jest wolą zdeterminowaną , siła okoliczności zmusza poszczególne państwa w większości przypadków do uważania za obowiązujące te normy , które zostały uznane przez przygniatającą większość państw , włączając w to państwa dwóch systemów a w tej liczbie wielkie mocarstwa , ale tej faktycznej sytuacji nie należy mieszać z prawną''-(G. J. Tunkin ).
Uchwały Zgromadzenia Ogólnego oddziaływują silnie na proces tworzenia prawa i jego kodyfikację, w szczególności uchwał proklamujących nowe zasady dla współczesnych stosunków międzynarodowych, chociaż „ nie mają jeszcze charakteru obligatoryjnego , ale mogą go mieć , jeśli uzyskają poparcie opinii publicznej `'(A. Alvarez )
Uchwały mogą wytworzyć określoną praktykę , a tym samym przyczynić się do wykształcenia norm prawa zwyczajowego.
Udział organizacji międzynarodowych w procesie tworzenia prawa międzynarodowego znajduje również wyraz w uchwałach ich organów ( zwłaszcza Zgromadzenia Ogólnego ONZ ) zatwierdzających projektowane teksty umów międzynarodowych , a także w uchwałach potwierdzających interpretujących i rozwijających obowiązujące normy prawa międzynarodowego.
Proces tworzenia nowego prawa prowadzi często od zasad proklamowanych w uchwałach Zgromadzenia Ogólnego do rozwinięcia tych zasad w konwencjach międzynarodowych . W ciągu ostatnich lat udział organizacji międzynarodowych w procesie tworzenia prawa międzynarodowego znacznie zwiększył się i stało to się za zgodą państw.
Niektóre statuty organizacji międzynarodowych wyraźnie upoważniają je do stanowienia i ogłoszenia regulaminów technicznych, uchwalonych większością głosów przez organy tych organizacji , jak to ma miejsce w statutach Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego ( art. 37 ) i Światowej Organizacji Zdrowie ( art. 21 ) .
Przy ich podejmowaniu może być zastosowana zasada contracting out, wyrażająca się w upoważnieniu państwa , które głosowało przeciwko projektowi uchwały , do oświadczenia wyłączającego stosownie tej uchwały przez dane państwo , lecz oświadczenie takie w praktyce są rzadko składane .Umożliwia to tworzenie zespołu norm zwłaszcza o charakterze technicznym i administracyjnym , bez narzucania państwom wbrew ich woli zobowiązań prawnych .
Organizacje pozarządowe
Funkcje spełniane przez pozarządowe organizacje międzynarodowe:
-działalność na rzecz promocji i ochrony praw człowieka
-wpływ na rozwój prawa międzynarodowego
-wpływ na rozwój współpracy naukowej
-działalność na rzecz pokoju
Uczestnictwo organizacji międzynarodowych w tworzeniu prawa międzynarodowego przejawia się w rozmaitym stopniu i ma różne postacie udziału organizacji międzynarodowej w tym procesie.
Normy prawa stanowione przez organizacje
Można wyodrębnić dwa zespoły form ( postaci ):
Organizacja nie działa samodzielnie , lecz wspólnie z innym podmiotem czy podmiotami prawa międzynarodowego , jego rezultatem jest nowa forma prawa - przy czym niekiedy rola organizacji międzynarodowej w tym procesie jest drugorzędna - ograniczająca się do prawnych prac przygotowawczych i organizacja nie uczestniczy w nadaniu danej regule mocy obowiązującej np.:
a) wykształcenie się prawa zwyczajowego na podstawie praktyki organizacji
międzynarodowej , którą za prawo przyjmuje zarówno sama organizacja ,
jak i państwa np. praktyka Rady Bezpieczeństwa w sprawie głosowania -
wstrzymanie się od głosu stałego członka , reprezentowanego na
posiadanie oznacza , iż członek ten sprzeciwia się uchwale - modyfikacje
przez normę zwyczajową litery art. 27§3 Karty Narodów Zjednoczonych
Organizacje międzynarodowe tworzą dzisiaj przy udziale państw , własne
„case law'' uzupełniające prawo traktatowe , zajmujące się organizacjami
międzynarodowymi
b) pomoc udzielana państwom przez organizacje przy zawieraniu traktu . np. pomoc w ułożeniu traktatu lub przygotowanie przez
organizację ostatecznego projektu. Na konferencjach przygotowywanych i
zwoływanych przez organizacje międzynarodowe państwa układają i
podpisują traktaty np. konferencje w sprawie prawa morskiego pod
auspicjami Narodów Zjednoczonych w Genewie gdzie podpisano cztery
konwencje kodyfikujące niemal w całości prawo morskie międzynarodowe,
przygotowanie tekstu traktatu ma miejsce w zarówno organizacjach
ogólnych (ONZ) wyspecjalizowanych jak i w regionalnych
Organizacje międzynarodowe posiadają z reguły zespół środków
osobowych i rzeczowych kompetentnych do układania i redagowania
tekstów prawodawczych np. konwencja w sprawie zapobiegania i karania
zbrodni ludobójstwa przygotowywana przez ONZ ; z organizacji
wyspecjalizowanych - przepisy opracowane przez Międzynarodową
Organizację Pracy , która ułożyła ponad 100 konwencji zajmujących się
najróżniejszymi aspektami stosunku pracy , a z organizacji regionalnych -
liczne umowy ułożone przez Radę Europejską w Strasburgu.
Ponadto należy zwrócić uwagę , że w statucie organizacji znajdują się
niekiedy przepisy pozwalające :
● wywarcie pewnej presji moralnej na państwo , które nie
przyjmuje traktatu ułożonego pod auspicjami organizacji
● zobowiązać państwa członkowskie do informowania organizacji
o krokach , jakie podjęły dla wprowadzenia w życie traktatów
ułożonych pod auspicjami organizacji
● zobowiązujące członków do złożenia wyjaśnień dlaczego nie
przyjmują konwencji ułożonej przez organizację
c) uchwalanie przez organizacje poprawek do traktatów , przy czym aby one
obowiązywały muszą być one jeszcze przyjęte przez państwa -
organizacje mają nadaną jej w statucie do tego kompetencje np.
poprawka uchwalona przez organizację i przedłożona państwom do
podjęcia może być przez nie aprobowana albo odrzucona in toto , a z
chwilą ich przyjęcia przez większość członków określaną w statucie stają
się obowiązujące dla mniejszości. Przykłady organizacji o tych
kompetencjach : ONZ, Międzynarodowa Organizacja Pracy , Liga Państw
Arabskich , Światowa Organizacja Zdrowia .
Są organizacje , w których nie obowiązuje powyższa reguła i zostały
przyjęte inne rozwiązania wpływające na prawną pozycję mniejszości
wobec zrewidowanego traktatu:
- Światowy Związek Pocztowy - akty każdego kongresu Pocztowego
uchylają akty kongresu poprzedniego bez względu na to, czy nowe
akty są ratyfikowane przez wszystkie państwa będące stronami w
poprzednich konwencjach pocztowych . Państwo nie ratyfikujące
nowych aktów po prostu tracą członkostwo w organizacji
- Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego z poprawkami
przyjęte przez Zgromadzenie Organizacji , którzy je ratyfikowali .
d) zawieranie przez organizacje traktatów z państwami lub innymi
organizacjami np. i tym samym - na wzór państw będących stronami w
umowie - powiększanie i rozwijanie pisanego prawa międzynarodowego.
Wyróżnić można:
- traktaty zawierane przez organizacje międzynarodowe z państwami
np. porozumienia co do siedzib organizacji
- umowy z państwami nie członkowskimi
- umowy w sprawie pomocy technicznej
- wzajemne porozumienie organizacji międzynarodowych np.
porozumienia ONZ , z tzw. Organizacjami wyspecjalizowanymi czy
innych organizacji między sobą .
podejmowanie uchwał , w których organizacja deklaratywnie ustala treść
lub moc obowiązującą konkretnej normy prawa międzynarodowego( w
szczególności norm zwyczajowych) lub stwierdzanie , że a taka norma
obowiązuje w prawie międzynarodowym , przy czym uchwały te nie wiążą
państw mogą mieć formę :
— uchwały organizacji mogą ograniczyć się do tego , że sformułują ,
powtórzą, pewne reguły prawa zwyczajowego np. projekty deklaracji o
uprawnieniach i obowiązkach państw dołączane do uchwał
Zgromadzenia Narodowego ONZ
— rezolucje , których organ uchwalający ustala jaka jest treść norm
zwyczajowych wynikających z zasad ogólnych np. deklaracja praw
człowieka z 1948 r. proklamowana jako wzór , ideał dla państw czy też
rezolucja dotycząca uprawnienia ludów i narodów do samostanowienia
z 1952 r. gdzie sformułowane są zalecenia pod adresem państw
członkowskich ONZ , które należy traktować jako pomagające
zdefiniować uprawnienia do samostanowienia i płynące stąd obowiązki
państw drugich
— uchwały , których organizacja potwierdza lub wyjaśnia prawo w
przypadkach kiedy wydawać się może niejasne lub wątpliwe np.
uchwała Zgromadzenia Ogólnego ONZ potwierdzająca zasady
norymberskie czy też uchwała określająca ludobójstwo jako
przestępstwo międzynarodowe
Forma uchwały nie wiążącej a więc nie będącej aktem prawotwórczym
ma tę zaletę iż pozwala włączyć do rezolucji pewną ilość materiału o
charakterze deklaratywnym czy wyjaśniającym na co nie ma miejsca w
akcie nakładającym zobowiązania dla państwa .
2. Działania , które są stanowieniem przez organizację norm prawno-
międzynarodowych wśród których można wyróżnić :
— tworzenie przez organizację jej tzw. Prawa wewnętrznego tj. prawa ,
którego przedmiotem jest struktura , funkcjonowanie i sprawy
proceduralne samej organizacji - reguluje ono zachowanie się organów
czy osób występujących w imieniu lub z ramienia organizacji i jest
źródłem uprawnień i obowiązków uczestniczących w działaniach organów
państw
— tworzenie przez organizację norm prawnych , których przedmiotem jest
zachowanie się państw i które z reguły zastępuje prawo traktatowe
wyjątkowo zaś nawet prawo wewnątrzpaństwowe ( Wspólnoty
Europejskie )
Prawo to, będąc częścią prawa międzynarodowego obowiązuje również państwa .
Norma prawno-międzynarodowa nie jest tutaj wynikiem współdziałania organizacji
z państwem lecz pochodzi już od samej organizacji i państwa mogą niekiedy
odegrać jedynie rolę negatywną - przez sprzeciw czy zastrzeżenie mogą sprawić ,
że norma ustawiana przez organizację nie będzie się do nich stosować .
Na prawo wewnętrzne organizacji międzynarodowej składają się normy stanowione przez organizację, które zajmują się jej strukturą , rozwijają ogólne swe zasady ( ujęte w statucie ) dotyczące funkcjonowania jej organów i wykonywania zadań łożonych na organizację lub ustalają procedurę jaka obowiązuje w ławie organizacji.
Reguluje wewnętrzne sprawy organizacji , a kompetencje do jego stanowienia organizacji wynika ze statutowego upoważnienia do tego i tak :
— organizacje międzynarodowe powszechne - up. art. 21,30,72 § 1 Karty Narodów
Zjednoczonych - głównie organy ONZ mają przyznaną kompetencje do uchwalenia
regulaminów wewnętrznych;
— organizacje wyspecjalizowane - art.5 sekcja 2 pkt.7 statutu Międzynarodowego
Banku dla odbudowy i Rozwoju,
— organizacje regionalne , art.142,151,153, i in. traktatu o Europejskiej Wspólnocie
Gospodarczej;
a tam gdzie statut expressis verbis nie daje kompetencji prawotwórczej w dziedzinie jej wewnętrznego funkcjonowania , można domniemywać , że organizacja ma tę kompetencje ( doctrine of implied powers )
Jest to jedyny przypadek , kiedy wolno domniemywać , że organizacja władna jest stanowić normy prawne.
Przyjmując treść kryterium podziału, rozróżnić możemy w prawie wewnętrznym organizacji międzynarodowych następujące kategorie przepisów :
regulaminy i przepisy proceduralne,
przepisy budżetowe i finansowe,
przepisy dotyczące personelu organizacji,
przepisy regulujące inne sprawy administracyjne organizacji,
przepisy wykonawcze w stosunku do konkretnych funkcji spełnianych przez organizację na podstawie jej statutu,
przepisy dotyczące powstania i funkcjonowania nowych organów.
Wymogi aktu prawodawczego
Rozpatrując kwestię prawa tworzonego samodzielnie przez organizację międzynarodową, regulującego bezpośrednio zachowanie się państw , ustalić wpierw trzeba wymogi jakim musi odpowiadać akt prawodawczy organizacji międzynarodowej , żeby nie spośród wszystkich aktów wydzielić te , które są źródłem prawa .
I tak :
1. aby organizacja międzynarodowa władna była stanowić prawo dla państw musi mieć
do tego upoważnienie sformułowane w swym statucie lub innym traktacie zawartym
przez państwa członkowskie kompetencji prawodawczej w stosunku do państw nie da
się domniemywać. Podstawą prawną jest zawsze norma traktatowa.
2. akt organizacji międzynarodowej aby być aktem prawodawczym musi być aktem
bieżącym. Akty formułujące zalecenia ,życzenia , propozycje czy sugestie nie są
źródłem prawa chociaż sama nazwa aktu nie może jeszcze decydować o jego
zakwalifikowaniu. Akty wiążące ale zindywidualizowane , skierowane do konkretnego ,
imiennie oznaczanego adresata , nie będą aktami prawodawczymi.
3. treścią aktu prawodawczego organizacji międzynarodowej muszą być ogólne (
abstrakcyjne sformułowania ) normy regulujące zachowanie się nieograniczonej ilości
adresatów w nieograniczonej ilości przypadków - np. uchwały Rady Bezpieczeństwa
oparte na rozdziale VII Karty Narodów Zjednoczonych obowiązują wszystkich członków
ONZ , ale nie są aktami normodawczymi lecz decyzjami o charakterze wykonawczym.
Stanowienie norm prawnych przez organizacje międzynarodowe
Ze stanowieniem norm prawnych dla państw przez organizację międzynarodową mamy do czynienia wówczas , gdy organizacje działa na podstawie nie budzącego wątpliwości upoważnienia sformułowanego w traktacie i tworzy normy ogólne i obowiązujące.
Pojęciem stanowienia norm dla państw obejmujemy również przypadki , kiedy adresat normy ma uprawnienie oświadczyć ,że sprzeciwia się uchwale prawodawczej i w konsekwencji uchwała go nie wiąże , oraz przypadki w których adresat normy zgłasza do niej pewne zastrzeżenia i norma wiąże go tylko w granicach wyznaczonych przez zastrzeżenia. Przepis prawny bowiem ma swe źródło w decyzji organizacji, nie zaś w indywidualnej i samodzielnej decyzji państwa , a aktem prawodawczym organizacji jest każdy jej akt , z którego wynikają normy prawnomiędzynarodowe .
Akty prawodawcze organizacji międzynarodowych
Podział aktów prawodawczych organizacji międzynarodowych:
I. według kryterium jakim jest sposób ich uchwalania
1. akty przyjmowane jednomyślnie przez organ złożony z przedstawicieli wszystkich
państw należących do organizacji - bliskie technice traktatowej - np. Centralna
Komisja Żeglugi na Renie
2. akty uchwalone większością głosów - uchwały prawotwórcze bezwzględnie wiążące
mniejszość :
akty uchwalone jednomyślnie ale przez organ nie złożony z delegatów państw , lecz osób niezależnych od rządów - Wysoka Władza Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.
akty uchwalane jednomyślnie w organach w których nie zasiadają przedstawiciele państw członkowskich - nie ma przykładowej organizacji
Międzynarodowy proces prawotwórczy porzuca zasadę , iż każdy związany
jest tylko na podstawie zgody.
II. według kryterium pomocniczego jakim jest zakres podmiotowy mocy obowiązującej aktu:
1. akty , który mocy państwa członkowskie nie zgadzające się na normy ustanawiane
przez organizacje , może nie poddać się ich mocy obowiązującej bądź ich moc
ograniczyć - system contracting - out
akty , w których ważna uchwała normotwórcza bezwzględnie wiąże przegłosowane państwo mimo jego sprzeciwu czy dezaprobaty - akty Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali , Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej . Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej oraz prawodawstwo organizacji międzynarodowych obliczone na tworzenie prawa wewnętrznego organizacji
III. według kryterium treści
akty , których treścią nie jest rewizja traktatu , lecz ustanowienie norm nowych i
innych niż traktatowe
akty , których treścią jest rewizja traktatu i które w rezultacie dają nowe normy
traktatowe.
Przykłady procesów prawotwórczych wg wymienionych kryteriów i w
poszczególnych organizacjach międzynarodowych
I. Uchwały jednomyślne — przykłady organizacji gdzie stanowienie norm należy do organu , w którym reprezentowane są wszystkie państwa członkowskie
Organ uchwala akt prawodawczy jednomyślnie.
1. Centralna Komisja Żeglugi na Renie :
- składa się z przedstawicieli państw nadreńskich
- uchwały komisji zapadają większością głosów jednakże wiążą jedynie państwa
wyrażające swą zgodę
- podstawą prawną kompetencji normodawczej komisji jest art. 45 konwencji
mannheimskiej i art. . 356 traktatu wersalskiego
- obowiązują między innymi następujące akty uchwalone przez Komisję:
a). Regulamin policyjny dla żeglugi na Renie.
b). Przepisy w sprawie przystani na Renie.
c). Regulamin w sprawie inspekcji statków i tratew na Renie.
d). Regulamin w sprawie odprawy celnej statków na Renie.
e). Konwencja w sprawie licencji marynarskich .
f). Regulamin w sprawie wydawania licencji marynarskich.
g). Regulamin w sprawie przewozu na Renie substancji łatwopalnych
nie będących substancjami wybuchowymi.
h). Regulamin w sprawie przewozu na Renie substancji żrących i trujących.
i). Regulamin w sprawie przewozu płynów palnych na drogach żeglugi
śródlądowej.
2. Europejska Wspólnota Węgla i Stali :
- organem Wspólnoty jest specjalna Rada Ministrów złożona z przedstawicieli
wszystkich państw członkowskich
- decyzje Rady w zależności od sprawy i konkretnego przepisu traktatu zapadają
jednomyślnie i większością kwalifikowaną lub większością zwykłą
- rzadko działa jako organ prawodawczy bowiem kompetencje do stanowienia norm
prawnych przysługuje przede wszystkim Wysokiej Władzy - będącemu organowi
Wspólnoty
- traktat jednak często wymaga jednomyślnej zgody Rady zanim Wysoka Władza
wyda akt prawodawczy
- przykład działalności Rady -przepisy celne wskazane w art. 72 traktatu z dnia
18.04.1951 r. zawartego w Paryżu , który jest podstawą działania Wspólnoty
3. Europejska Wspólnota Gospodarcza
- organem Wspólnoty jest Rada Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej składająca
się z przedstawicieli państw członkowskich ( art. 146 ust. 1 traktatu z 25.03.1957 r.
z Rzymu )
- uchwały Rady zapadają większością ( art. 148 ust. 1 ) jednak w licznych
przypadkach jak :
a). wspólna taryfa opłat celnych,
b). wspólna polityka rolna,
c). kryteria obiektywne pozwalające ustalić system cen minimalnych na
produkty rolne i określać te ceny,
d). ubezpieczenia społeczne pracowników,
e). zniesienie ograniczeń dotyczących osiedlania się obywateli jednego
państwa członkowskiego na terytorium drugiego państwa członkowskiego
f). wzajemne uznawanie dyplomów , świadectw i innych dokumentów
g). rozszerzenie dobrodziejstw płynących z Tytułu III , rozdział 3 (Usługi )
traktatu również na obywateli,
h). znoszenie ograniczeń krępujących wolny obrót usług między członkami
Wspólnoty,
i). koordynacja polityki dewizowej członków Wspólnoty w zakresie ruchu
kapitałów między nimi a państwami trzecimi,
j). sprawy transportowe wskazane w art. 75,
k). realizacja ogólnych zasad sformułowanych w art. 85 i 86 Traktatu ,
dotyczących swobody konkurencji miedzy przedsiębiorstwami,
l). kwestie tyczące się subsydiów państwowych w związku z wolną
konkurencja,
m). harmonizacja prawa poszczególnych państw członkowskich dotyczącego
podatków pośrednich,
n). ujednolicenie prawa państw członkowskich w dziedzinach mających
znaczenie dla powstania i funkcjonowania wspólnego rynku , jak również
dla istniejących warunków wolnej konkurencji,
o). sprawy koniunktury jako przedmiot wspólnego interesu państw
członkowskich,
p). harmonizacja systemów subsydiowania przez państwa członkowskie
eksportu do państw trzecich,
r). równość zarobków mężczyzn i kobiet,
s). stosunki i współpraca z krajami i obszarami zamorskimi po wygaśnięciu
konwencji regulującej ten problem;
- wymagana jest jednomyślność
- prawo stanowione ujęte jest w formę:
a) rozporządzeń - mają znaczenie ogólne , obowiązuje we wszystkich swych
częściach i znajduje bezpośrednie zastosowanie w każdym państwie
członkowskim - ich wykonywanie zależy od akcji organów
zainteresowanych państw
b). decyzje - obowiązują wskazanych przez nich adresatów we wszystkich
swych częściach
c). wytyczne- wiążą każde państwo co do skutku jaki mają osiągnąć
pozostawiając formę i środki ich realizacji we właściwości instancji danego
państwa .
( występują jeszcze zalecenia i opinie - nie mają charakteru wiążącego i nie
są aktami normotwórczymi )
- akty normodawcze Rady - ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot
Europejskich ( Journal Officie des Comumundutes Europeenes )
- wchodzą w życie :
a) w dniu przez siebie oznaczonym lub,
b) dwudziestego dnia po ogłoszeniu
Niezależnie od kompetencji normodawczej nadanej Radzie przez Traktat w sprawach j.w , na podstawie art. 235 Rada korzysta z generalnej właściwości do wydawania również aktów prawodawczych tj. jednomyślnie wydaje przepisy w ilekroć akcja Wspólnoty wydaje się konieczna.
4. Europejska Wspólnota Energii Atomowej :
- organem jest Rada Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej składająca się z
przedstawicieli Wszystkich państw członkowskich
- podejmuje uchwały większością głosów z zasady jednakże w pewnych przypadkach
traktat założycielki Wspólnoty z 25.03.1957 r. z Rzymu wymaga jednomyślności w
następujących przypadkach:
a) ustalenie cen na produkty objęte tytułem II , rozdział VI Traktatu
( art. 69 ust. 1 )
b) poprawki do przepisów z Zaopatrywaniu - Tytuł II rozdział III art. 52-76 na
podstawie art. .76
c) przedterminowe wprowadzenie w życie opłat celnych na podstawie art. 95
- prawo stanowione ma formę :
a) rozporządzeń
b) decyzji
c) wytycznych
- tworzone zalecenia i opinie Rady nie są aktami normotwórczymi;
- akty normodawcze ogłaszane są w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich
- na podstawie art. 203 zawierającego generalne upoważnienie do wydawania
przepisów Rada działa jednomyślnie ilekroć akcja Wspólnoty wydaje się konieczna , aby
zrealizować jeden z jej celów , a niniejszy Traktat nie przewidywał do tego kompetencji
5. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu
- główny organ - Rada Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu składająca się z
reprezentantów wszystkich państw członkowskich
- decyzje dochodzą do skutku na podstawie uchwał jednomyślnych , chyba że konwencja
przewiduje wyjątki , i wiążą one wszystkich członków - nawet jeżeli delegaci niektórych
państw wstrzymali się od głosu
- na kompetencje normotwórcze w następujących sprawach :
a) przyspieszenie terminu redukcji albo usunięcia ceł importowych w stosunku
do dat ustalonych w art. 3 §2 konwencji
b) kwoty importowe
c) kroki uznane za celowe w związku z przeglądem ograniczeń dotyczących
wolnej konwencji
d) tworzenie i prowadzenie przedsiębiorstw
e) stopniowe likwidowanie eksportu ,subsydiowanego, dokonywanego ze
szkodą dla innych państw członkowskich
6. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) powstała na mocy konwencji
z 1960 .12.14 z przekształcenia Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej ,
której decyzje prawotwórcze takie jak :
a) Kodeks Liberalizacji Handlu z 20.07.1951 r. - między członkami Organizacji
zawierający szczegółowe przepisy materialne jak i proceduralne oraz
będący podstawą do powstania osobnego organu czuwającego nad
swobodnym rozwojem handlu między państwami członkowskimi (Comitee
de Direction des Echanges ) oraz komitetów technicznych
b) decyzje prawotwórcze w przedmiotach :
-pomocy technicznej
-targów międzynarodowych
-handlu zagranicznego
w wyniku rezolucji w sprawie handlu z 23.07.1960 r. oraz prac Komitetu Przygotowawczego ,który wskazał wcześniej :
- akty , których moc obowiązującą utrzymuje się bez jakichkolwiek zmian
normatywnych a wprowadza się poprawki - natury formalnej
- akty , które będą obowiązywać , ale z poprawkami merytorycznymi
- akty , których komitet postanowił nie utrzymywać , ale jednocześnie postanowił aby
nadal obowiązywały pewne zasady i reguły sformułowane w aktach
- akty , co do których komitet doszedł do wniosku , iż ich moc wiążąca nie powinna
być przedłużana
i porozumienia w sprawie zastosowania art. 145 konwencji, zostały utrzymane w mocy i
wyrażono zgodę na ich dalsze obowiązywanie :
- organem - Rada Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju złożony z wszystkich
członków;
- akty prawotwórcze Organizacji noszą nazwę decyzji uchwalanych przez Radę za zgodą
wszystkich członków , chyba że Organizacja jednomyślnie ad casum ustali , iż
przyjmuje się inny tryb głosowania - wstrzymanie się od głosowania nie jest
równoznaczne ze sprzeciwem
- decyzje dochodzą do skutku pomimo wstrzymania się od głosu - nie są stosowane
wobec wstrzymującego się państwa
- członek Organizacji nie jest związany decyzja zanim , nie zostały spełnione warunki
podyktowane przez jego prawo wewnętrzne w szczególności prawo konstytucyjne -
bowiem prawo to wymaga może ratyfikacji zgody ciała ustawodawczego , promulgacji itp.
II. Działalność prawodawcza niektórych organizacji międzynarodowych upoważnionych
do uchwalenia aktów prawodawczych większością głosów - system contracting out -
państwo członkowskie przy przyjęciu aktu prawodawczego większością głosów przez
organizację - może złożyć sprzeciw i nie być aktem związana lub sformułować
zastrzeżenia i tym samym wyznaczyć granice , w jakich akt będzie wiązać państwo :
1. Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ICAO ) :
- organem wyposażanym w kompetencje prawodawcze jest Rada , która jest stałym
organem organizacji - wybory członków odbywają się co 3 lata
- czynności obowiązkowe Rady zgodnie z art. 54 konwencji z 07.12.1944 r. z
Chicago :
a) przyjmowanie zgodnie z postanowieniami rozdziału VI konwencji
międzynarodowych norm i zalecanych metod postępowania , które
oznacza jako załączniki i powiadamia Państwa umawiające się
b) uchwalanie w/w większością dwóch trzecich głosów , przedkładanie
uchwalanego tekstu wszystkim członkom organizacji , który po upływie
3 miesięcy po przedłożeniu lub dłuższym okresie, wyznaczonym przez
Radę, wchodzi w życie
- uchwały Rady noszą nazwę:
a).międzynarodowych norm ( international standards )
b).zalecanych metod postępowania ( recomended practices and procedures )
- niezobowiązujące dla członków Organizacji
- art.37 Konwencji wylicza materie w jakich Rada Władna jest uchwalić załączniki do
konwencji i są wszelkie zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa , regularności oraz
sprawności żeglugi powietrznej. Przyjęto m.in. następujące załączniki:
Załącznik 1 — Licencje personelu
Załącznik 2 — Przepisy lotnicze (rules of the air )
Załącznik 3 — System sygnalizacyjny meteorologiczny ( obecnie załącznik
ten nosi nazwę : Meteorologia )
Załącznik 4 — Plany lotnicze
Załącznik 5 — Jednostki używane w komunikacji powietrze - ziemia
Załącznik 6 — Funkcjonowanie statków powietrznych w międzynarodowym
handlowym przewozie powietrznym
Załącznik 7 — Znaki przynależności państwowej i znaki rejestracyjne
statków powietrznych
Załącznik 8 — Zdatność statków powietrznych do lotu
Załącznik 9 — Ułatwienia
Załącznik 10 — Telekomunikacja lotnicza
Załącznik 11 — Służby ruchu powietrznego
Załącznik 12 — Poszukiwania i ratunek
Załącznik 13 — Badanie wypadków lotniczych
Załącznik 14 — Lotniska
Załącznik 15 — Służby informacji lotniczej
- procedura uchwalania załączników przedstawia się następująco:
a). stadium pierwsze - prace w wydziałach (DIVISIONS ) , które są organami
Komisji Regulacji Powietrznej - wykonywanie pierwszych konkretnych i
szczegółowych prac nad ułożeniem załącznika. Wydział przedstawia swoje
uwagi, zalecenia Komisji Żeglugi Powietrznej
b). stadium drugie - prace w Komisji Żeglugi Powietrznej - składającej się z
rzeczoznawców powołanych przez Radę Organizacji z listy kandydatów
sporządzonej przez członków - które rozpatruje zmiany załączników
konwencji i zaleca Radzie ich przyjęcie , zbiera informacje i wiadomości
potrzebne do układania nowych załączników , bada projekt pod względem
merytorycznym oraz zastanawia się nad szansami pozyskania aprobaty
wśród członków Organizacji
c). stadium trzecie - prace w Radzie Organizacji -uchwalanie załączników i
zmian do nich większością 2/3 głosów na zwołanym w tym celu posiedzeniu
Rada przedkłada załącznik lub poprawkę każdemu członkowi , który w
okresie 3 miesięcy lub dłuższym wyznaczonym przez Radę może zgłosić swój
sprzeciw wobec przyjęcia załącznika lub poprawki
Jeżeli większość, wyrażonymi głosami, sprzeciwia się uchwalonemu tekstowi przez Radę, nie wchodzi on w życie . Przy sprzeciwie mniej niż połowy, wchodzi w życie i uchwała Rady przyjmująca załącznik ma skutek prawodawczy dopiero dzięki milczącym zatwierdzeniom przez większość członków Organizacji .
Załącznik uchwalony ważnie przez Radę i zatwierdzony przez większość członków w trybie przewidywanym w art. 90 konwencji wiążą wszystkie państwa członkowskie jeżeli jego treścią są „międzynarodowe normy `'
Art.38 konwencji uprawnia członków by podać do wiadomości Organizacji pod jakim względem nie zgadzają się z poprawką lub załącznikiem i nie mają oni obowiązku stosować się do przepisów przyjętych przez Radę , w szczególności dostosowania swojego prawa wewnętrznego do prawa wprowadzanego przez Radę . Państwo może odrzucić załączniki in toto , wyrazić dezaprobatę w stosunku do niektórych przepisów załącznika przy jednoznacznym poddaniu się pozostałym .
Dla sprzeciwu czy zastrzeżeń wobec poprawek (zmian ) do obowiązujących już załączników art. 38 konwencji wyznacza 60-dniowy termin .
System contracting - out jest połączeniem koncepcji kontraktualnej z tworzeniem prawa w drodze aktu stanowienia , który jest przeciwieństwem do contracting - in gdzie państwo zawierając traktat lub przystępując do niego jest nim związane i tym samym bierze udział jako podmiot w międzynarodowym procesie prawodawczym
Przepisy ustanowione przez Radę Organizacji w znacznym stopniu przyczyniły się do bezpieczeństwa regularności i sprawności międzynarodowej żeglugi powietrznej
2. Światowa Organizacja Zdrowia
- organem jest Światowe Zgromadzenie Zdrowia , w którym reprezentowani są wszyscy
członkowie Organizacji - deliberuje, ustala politykę organizacji oraz wykonuje funkcje
przyznane mu w art. 18 konstytucji z 22.07.1946 r. z Nowego Jorku
- ma kompetencje prawodawcze ( art. 21 ) do :
a). ustanawiania sanitarnych i kwarantannowych wymagań oraz innych
środków, mających na celu zapobieganie międzynarodowemu
rozpowszechnianiu się chorób
b). ustalania mianownictwa odnośnie do chorób , przyczyn śmierci oraz
czynników służby zdrowia
c). standardów odnośnie do czystości diagnostycznych dla użytku
międzynarodowego
d). standardów odnośnie do bezpieczeństwa , czystości i mocy produktów
biologicznych i podobnych , znajdujących się w handlu międzynarodowym
e). ogłaszania i oznaczania produktów biologicznych , farmaceutycznych i
podobnych , znajdujących się w handlu międzynarodowym
- uchwały zapadają większością głosów obecnych i głosujących jednakże Zgromadzenie
może postanowić , że stanowienie prawa wymaga większości kwalifikowanej 2/3 głosów.
- przykłady aktów prawodawczych
a). Regulamin nr 1 - mianownictwo odnośnie chorób i przyczyn śmierci łącznie ze
zbieraniem i ogłaszaniem danych statystycznych
b). Regulamin nr 2 - Międzynarodowy Regulamin Sanitarny - zajmuje się
kwarantanną oraz innymi środkami mającymi zapobiec rozpowszechnianiu się
chorób
Jest on jedynym z najważniejszych źródeł międzynarodowego prawa sanitarnego.
Zastosował on , zmienił , uporządkował prawo ujęte w konwencjach i dał jednolite
unormowanie w skali światowej co do zagadnień kwarantanny i wymogów
sanitarnych jakim winien odpowiadać wszelki przewóz.
- prawo stanowione przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia nie wiąże tych członków
Organizacji , którzy zawiadamiają Dyrektora Generalnego o odrzuceniu lub o
zastrzeżeniach w terminie podanym w zawiadomieniu - system contracting - out.
Termin ustala osobno każdy regulamin dla Regulaminu nr 1 wynosił 12 miesięcy od dnia
notyfikacji , dla Regulaminu nr 2 - 9 miesięcy , z tym że mógł ulec przedłużeniu do 18
miesięcy dla obszarów zamorskich lub odległych.
Jeżeli zastrzeżenia zostaną zgłoszone po terminie , państwo uważane jest za związane
aktem bez zastrzeżeń.
Państwa winny czynić zastrzeżenia na piśmie i składać je Organizacji ( zgłaszanie zastrzeżeń do protokołu posiedzenia nie jest dopuszczane) winny je modyfikować wolno i czekać na przyjęcie przez Zgromadzenie .
O dopuszczalności zastrzeżenia decyduje Zgromadzenie , które bada meritum zastrzeżenia i może :
- może sprzeciwić się zastrzeżeniom ponieważ naruszono w sposób istotny
charakter i cel regulaminu - wówczas członek Organizacji nie jest regulaminem
związany i nie korzysta z jego dobrodziejstw
- władza jest nie przyjąć jakiegokolwiek zastrzeżenia
- zgodzić się na zastrzeżenie uczynione przez członka, jednakże uzależnić przy tym
swą zgodą od tego, czy członek w zakresie objętym przez wynikające i
traktatowego prawa sanitarnego uchylonego przez regulamin
3. Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO )
- organem wyposażanym w kompetencje prawodawcze jest Światowy Kongres
Meteorologiczny , w którym reprezentowani są wszyscy członkowie a w sprawach nie
cierpiących zwłoki również Komitet Wykonawczy Organizacji
- Kongres przyjmuje techniczne przepisy ( regulamin) dotyczące metod i zasad
postępowania w dziedzinie meteorologii - decyzje prawotwórcze zapadają większością
2/3 głosów delegacji głosujących - które podzielono na dwie kategorie:
a). przepisy , które noszą miano „ standardowych metod i zasad meteorologicznych”
-wiążą one państwa członkowskie aczkolwiek państwa te mają możność
poczynić zastrzeżenia zgodnie z art. 8 konwencji
b). zalecane metody meteorologiczne `' - pożądane, ale nie obowiązkowe, działania
- przyjęto regulaminy podzielone na tomy :
TOM I -przepisy ogólne :
meteorologiczne stacje obserwacyjne
meteorologiczna obserwacja na powierzchni
meteorologiczna obserwacja w górnych rejonach powietrza
meteorologiczny system sygnalizacyjny
telekomunikacja meteorologiczna
metody synoptyczne i prognostyczne
metody klimatologiczne , bibliografia i publikacje
służba meteorologiczna dla żeglugi
służba meteorologiczna dla rolnictwa
TOM II - przepisy dotyczące służby meteorologicznej dla międzynarodowej żeglugi
powietrznej
- konwencja zezwala , aby członkowie nie podporządkowali się pewnym przepisom
regulaminów - pod warunkiem zawiadomienia (zastrzeżenia ) o tym sekretarza
generalnego organizacji z podaniem powodów zajęcia takiego stanowiska oraz
określeniem , czy jest to na okres czasowy czy definitywnie
- nie jest dopuszczalne w Światowej Organizacji Meteorologicznej aby państwa odrzucały
w całości ważne uchwalony regulamin - via facti przyjął się system contracting - out
III. Uchwały zapadające większością głosów i bezwzględnie bieżące :
1.Eurpoejska Wspólnota Węgla i Stali :
- organ mający kompetencje prawodawcze - Wysoka Władza - złożony z osób
mianowanych przez rządy państw członkowskich - ale nie przedstawicieli państw
- forma stanowienia prawa :
● decyzje,
● zalecenia - ale do pewnego stopnia - obowiązują co do celów , które
pozostawiając adresatom dobór środków do ich osiągnięcia - tak więc aktem
normodawczym będzie tylko część zalecenia wiążąco wyznaczające adresatom
cel jaki mają osiągnąć.
- decyzje jak i zalecenia zapadają większością głosów winny one zawierać uzasadnienie
i powoływać się na opinie , jeżeli władza obowiązana była ich zasięgnąć przed
uchwaleniem aktu, a w wielu przypadkach Traktat nakłada obowiązek
uzyskania opinii, w szczególności ze strony Specjalnej Rady Ministrów
- każda decyzja podaje :
● motywy,
● podstawę prawną;
a dzieli się na artykuły , w ostatnim podając datę podjęcia decyzji oraz datę nabrania
mocy i ewentualnie jej utraty;
- decyzje ogłaszane są w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich;
- sprawy , w których Wysoka Władza ma kompetencje wydawać akty normodawcze:
● modernizacja, planowanie długoterminowe produkcji oraz zdolności produkcyjnej w
przemyśle węglowym i stalowym,
● opodatkowanie produkcji węgla i stali,
● udział w tworzeniu bądź samodzielne tworzenie „instytucji `' względnie „urządzeń `'
finansowych , o których mowa w art. . 53,
● sprawy inwestycji i pomocy finansowej,
● interwencja w sprawach cen i polityki handlowej państw członkowskich,
● wprowadzanie systemu ograniczeń ilościowych produkcji w warunkach
określonych w art. 58 § 1,
● określanie praktyk nakazanych przez art. 60 w zakresie ustalania cen
● ustalanie cen na podstawie art. 61 , jeżeli czynność tę da się uznać za mającą
charakter aktu normodawczego , nie zaś administracyjnego;
- na podstawie art.95 ust. 1 Wysoka Władza korzysta z generalnej właściwości do
wydawania aktów normodawczych - za zgodą specjalnej Rady Ministrów , po
zasięgnięciu opinii Komitetu Doradczego , jeśli zachodzi przypadek przewidziany w
traktacie , zaś akt jest niezbędny do osiągnięcia celów Wspólnoty.
2. Europejska Wspólnota Gospodarcza :
- organy mające kompetencje prawodawcze :
► Rada Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej , które większości głosów zwykłą lub
kwalifikowaną uchwala akty prawodawcze w następujących sprawach :
● zakaz dyskryminacji opartej na przynależności państwowej,
● rytm obniżania opłat celnych podczas trzeciego etapu okresu przejściowego
● ”problemy szczególne `' pozostające w związku z zastosowaniem art. 14 §
1-4 regulujących obniżkę opłat celnych,
● poczynając od trzeciego etapu okresu przejściowego - wspólna taryfa opłat
celnych,
● trudności techniczne związane z zastosowaniem art. 19 i 20 , czyli z
ustaleniem wspólnej taryfy opłat celnych,
● poprawki i zmiany , których wymaga wewnętrzna harmonizacja wspólnej
taryfy celnej,
● zmiany we wspólnej taryfie opłat celnych i zawieszanie jej mocy
obowiązującej po upływie okresu przejściowego,
● po zakończeniu drugiego etapu okresu przejściowego wspólna polityka
rolna,
● kryteria obiektywne pozwalające ustalić system cen minimalnych na
produkty rolne i określać te ceny większością zwykłą po upływie trzech lat
od nabrania mocy przez Traktat,
● środki pozwalające stopniowo realizować swobodny ruch pracowników,
● wykonanie , poczynając od drugiego etapu okresu przejściowego , ogólnego
programu w sprawie zniesienia ograniczeń dotyczących osiedlania się
obywateli jednego państw członkowskiego,
● wyłączenie pewnych czynności zawodowych spod regulacji Tytułu,
● po zakończeniu drugiego etapu okresu przejściowego - koordynowanie
przepisów obowiązujących w poszczególnych państwach członkowskich w
sprawie pozycji cudzoziemców,
● wzajemne uznawanie dyplomów , świadectw i innych dokumentów,
● sprawy transportowe wskazane w art. 75,
● zniesienie dyskryminacji w zakresie opłat i warunków przewozu stosowanej
z uwagi na kraj pochodzenia lub przeznaczenia przedmiotów przewożonych,
● realizacja ogólnych zasad sformułowanych w art.85 i 86 dotyczących
swobody konkurencji między przedsiębiorstwami,
● ujednolicenie prawa państw członkowskich celem usunięcia rozbieżności
naruszających warunki wolnej konkurencji,
● realizacja kroków podjętych przez Radę w dziedzinie koniunktury,
● realizacja przepisów Traktatu dotyczących Europejskiego Funduszu
Społecznego,
● zasady kształcenia zawodowego;
- Komisja - członkowie mianowani przez rządy państw członkowskich na podstawie
wzajemnego porozumienia - są od rządów niezależne i działają w interesie ogólnym
wspólnoty :
- prawo stanowione przez komisję może być ujęte formą :
● rozporządzenia ( reglement , Verordnung),
● decyzji,
● wytycznej;
- uchwały zapadają większością głosów;
- przypadki wydawania przez komisję aktów normodawczych :
● sprawy związane z utworzeniem unii celnej,
● przepisy wykonawcze w sprawach dumpingu;
- przygotowuje akty prawodawcze Rady , wydaje akty i zalecenia, ale nie mają one
charakteru wiążącego.
3.Europejska Wspólnota Energii Atomowej :
- organy mające kompetencje prawodawcze :
► Rada Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej , która uchwala akty
prawodawcze większością głosów zwykłą lub kwalifikowaną w następujących
sprawach :
● ochrona tajemnicy informacji , których ujawnienie mogłoby zaszkodzić
interesom obrony państwa członkowskiego albo kilku spośród nich
● zasady dotyczące ochrony zdrowia ludności i pracowników przed jonizującym
promieniowaniem
● sprawy inwestycji objęte art. 41 ust. 1
● wspólna taryfa zgodnie z art. 94 pkt b
● realizacja zasady , przewidującej zniesienie ograniczeń opartych na przynależności państwowej i krępujących dostęp obywateli innych państw członkowskich do wyspecjalizowanych stanowisk w dziedzinie atomowej
● sprawy umów ubezpieczeniowych obejmujących ryzyko w sprawach
atomowych
► Komisja Wspólnoty Energii Atomowej - składa się z osób mianowanych przez
rządy państw członkowskich - osoby te są od tych rządów niezależne i działają w
ogólnym interesie Wspólnoty :
-uchwały zapadają zwykłą większością głosów
- forma prawa stanowionego przez Komisję :
● rozporządzenia ,
● decyzje ,
● wytyczne ;
- sprawy w których Komisja wydaje akty prawotwórcze - przepisy regulujące
postępowanie w sprawie wymiany wyników prac badawczych,
- wytyczne w sprawie radioaktywności powietrza , wody i ziemi,
- przepisy realizujące art. 78 Traktatu,
- wydaje rozporządzenie wykonawcze w stosunku do aktów Rady
- przepisy umożliwiające kontrolę nad zużytymi lub uzyskanymi surowcami
służącymi do produkcji energii atomowej.
4.Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju.
Rola banku i podstawy działania :
- udziela państwom pożyczek
- celem realizacji zadań zostały osobno wydane regulaminy - przepisy zajmujące się
pożyczkami (LOAN REGULATIONS ) :
● udzielanym członkom ;
● państwom nie będącym członkami ( tzw . guaranteed loans )
- regulaminów nie da się jednak uważać za prawo , ale normy regulaminowe
obowiązują państwa w oparciu o zawieraną umowę pożyczki - czyli w wyniku zgody
państwa na nie - z chwilą podpisania i chęci zawarcia na ich podstawie umowy
bowiem umowy powtarzają bądź inkorporują treść owych regulaminów
IV. Rewizja traktatów przez Organizacje Międzynarodowe , których wynikiem ze skutkiem
wiążącym dla państw są nowe normy traktatowe.
Następujące organizacje międzynarodowe władne są wprowadzić poprawki do traktatów :
1. Rada Międzynarodowego Biura Wychowania w Genewie - utworzona na
podstawie statutu z 25.07.1929 r. może rewidować statut większością 2/3 głosów
2. Konferencja Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wyżywienia i Rolnictwa jest
władna poprawić konstytucję Organizacji z 16.10.1945 r. ale poprawki są możliwe
tylko w materiach dotyczących struktury i funkcjonowania organizacji i gdy ma
pociągają nowych zobowiązań dla państw członkowskich.
3. Ogólna konferencja Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania , Nauki i
Kultury - uprawnienie do wprowadzania poprawek do Konstytucji Organizacji z
16.07.1945 r. , które winny być przyjęte przez 2/3 członków .
4. Rada Unii Zachodnioeuropejskiej władna była skreślić lub zmienić treść listy typów
uzbrojenia, których nie będą produkować Niemcy.
5. Statut Rady Europejskiej z 05.050.1949 r. zezwala Komitetowi Ministrów i
Zgromadzenie Doradcze dokonywały poprawek dotyczących organizacji , składu i
funkcjonowania Rady zwykłą większością głosów przy uchwałach Zgromadzenia , a
2/3 głosów przez Komitet ,. Poprawka winna uzyskać osobno aprobatę każdego z
dwóch organów..
6. Europejska Wspólnota Węgla i Stali - poprawki są wynikiem wspólnego
uzgodnienia na specjalnej konferencji państw członkowskich i obowiązują gdy
zostaną ratyfikowana przez wszystkich członków. W drodze wyjątku Parlament
Europejski może uchwalić poprawki regulujące wykonanie przez Wysoką władzę jej
Kompetencji, a potrzeba poprawek wynikła z :
- poważnej zmiany warunków gospodarczych lub technicznych mających
bezpośredni wpływ na Wspólny rynek węgla i stali
- nieprzewidzianych trudności stosowania Traktatu
Uchwalane są większością 3/4 głosów obejmujących 2/3 członków Parlamentu.
Inicjatywa należy do Wysokiej Władzy i Rady , które przedstawiają projekt poprawek
( Rada uchwala je większością 5/6 głosów )
7. Europejska Wspólnota Gospodarcza - ma uprawnione do rewidowania Traktatu z
25.03.1977 r. tworzącego Wspólnotą Konferencja pastw członkowskich . Nabierają
mocy poprawki gdy zostaną ratyfikowane przez wszystkie państwa członkowskie .
Rada na podstawie art.3398 może też zmieniać przepisy o postępowaniu
przewidziane w art.33.
8. Europejska Wspólnota Energii Atomowej - organy mogą rewidować traktat z
25.03.1957 - tylko w stosunku do konkretnych przepisów :
- w drodze uchwał jednomyślnych - normy (art. 52-76 ) ujęte w tytule II ,
rozdział VI - zaopatrzenie,
- kwalifikowaną większością głosów załącznik I do traktatu i załącznik V ,
- zwykłą większością głosów.
9. Rada Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu - władna jest rewidować art.
5 do 13,14 konwencji z 04.01.1960 r. ze Sztokholmu jednomyślnie.
Redagowanie aktu prawodawczego
Układanie normy prawnej w kompletnym organie organizacji międzynarodowej przypomina zarówno .................. prowadzące do zawarcia traktatu , jak i prace ..................organów prawodawczych
W organie złożonym z przedstawicieli państw procedurę , której taki organ przestrzega przypomina negocjacje traktatów - delegacji państw biorą pod uwagę wzajemne interesy i dążą do jak najszerszego poparcia i aprobaty dla aktu .
Tryb postępowania przy układaniu aktu wykazuje podobieństwa do procesu prawodawczego wewnątrz państwa , a gdy normę prawną stanowi organ ............................. na zasadzie niezależności od państw członkowskich , technika przypomina bardziej procedurę stanowioną przez wewnątrzpaństwowe organy normodawcze niż procedurę , której trzymają się dyplomaci prowadzący .................... nad przyszłym traktatem
Są organizacje gdzie tekst prawodawczy, zanim stanie się prawem, jest badany i opracowywany przez różne organy , poczynające od jednostki ............................. najwyżej ( np. od rzeczowo kompetentnej komórki w sekretariacie organizacji ) i kończąc na wyższym czy najwyższym organie organizacji wyposażonym w kompetencje prawodawczą np. MOLC
Statuty czasami też przewidują , że organ prawodawczy zanim będzie stanowić prawo winien działać na wniosek innego organu albo zasięgnąć jego opinii . Gdy konsultowanie innego organu jest obligatoryjne , wówczas brak konsultacji ma wpływ na ważność aktu prawodawczego - np. Wspólnoty Europejskie.
Przyjęcie tekstu jako ostatecznego ( przegłosowanego ) odbywa się w różnych organizacjach z mniejszą lub większą dozą formalizmu np. w byłej Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej występował brak formalizmu, bowiem wielokrotnie nie przeprowadzano głosowania , a przewodniczący posiedzenia orientując się, że projekt spotka się z jednomyślnym przyjęciem zapytywał, czy delegacje zgłaszają sprzeciw. Jeżeli nie proszono o głos następowało przyjęcie tekstu , co odnotowywano w protokole.
Nie podpisywano też i nie autentyfikowano tekstu w inny sposób.
W innych organizacjach z reguły odbywa się głosowanie, a tekst przyjęty jest podpisywany
Zagadnienie ratyfikacji
Obowiązuje zasada , że akty prawodawcze organizacji nie wymagają ratyfikacji, aby obowiązywały państwa - adresatów normy , bowiem moc obowiązująca, prawa stanowionego przez organizację, ma swe źródło w decyzji prawodawczej kompetentnego organu, nie zaś w zgodzie państw wyrażonej w dokumencie ratyfikacyjnym.
Państwo członkowskie jednak, jeżeli uważa to za konieczne i potrzebne (np. z uwagi na swe prawo wewnętrzne ), może zawsze ratyfikować uchwałę normotwórczą organizacji, przy czym ratyfikacja nie ma wpływu na moc wiążącą prawa stanowionego przez organizację wobec państwa ratyfikującego .
Jeżeli uruchomiono procedurę , ale do ratyfikacji nie dochodzi ( np. sprzeciw parlamentu ) i w konsekwencji akt prawodawczy organizacji nie znajduje zastosowania w państwie, wówczas państwo ponosi odpowiedzialność za to, że nie przestrzega ciążących na nim obowiązków międzynarodowych, wynikających z danej uchwały i nie ma podstawy do tego, aby twierdzić, że wobec braku ratyfikacji uchwała nie obowiązuje państwa.
W szczególności system contracting - out nie jest tym samym co ratyfikacje, bowiem dopuszczając zastrzeżenia, pozwala także państwu oświadczyć, iż nie będzie ono w ogóle związane aktem prawodawczym uchwalonym przez organizację i by państwo tym samym uchyliło się spod mocy wiążącej prawa stanowionego przez organizację.
W tym systemie państwo ma zobowiązania nie dlatego ,że złożyło odpowiednie oświadczenie woli” - jak w traktacie, lecz dlatego, że zachowało się biernie i nie skorzystało z możliwości by się zwolnić spod regulacji ujętej w akcie organizacji .
Kontrola organów wewnątrzpaństwowych
W systemie contracting - out - organy państwa już po uchwale decydują , jak ustosunkować się do prawa stanowionego przez organizację. Organem ingerującym nie jest tutaj parlament - z uwagi na przedmiot i rangę przepisów objętych tym systemem.
W pozostałych organizacjach ingerencja organów prawodawczych była sporadyczna i do wyjątków należą sytuacje , w których uchwały organizacji międzynarodowych przedkładano parlamentom poszczególnych państw np. w Organizacji Współpracy i Rozwoju Gospodarczego jest miejsce na kontrolę spowodowaną przez organy wewnętrzne poszczególnych państw członkowskich nad jej działalnością prawodawczą -
art . 6 & 3 konwencji tworzącej OW i RG.
Generalnie - jeżeli chodzi o międzynarodową moc wiążącą aktu organizacji, to akt obowiązuje państwo bez względu na stanowisko parlamentu czy innego państwowego organu, chyba, że jego moc podlega takim organizacjom - j.w
Rejestracja
Akty prawodawcze organizacji międzynarodowych nie są rejestrowane w sekretariacie Organizacji Narodów Zjednoczonych jako traktaty międzynarodowe lub na równi z traktatami .
Jedynym wyjątkiem są jak dotąd regulaminy Światowej Organizacji Zdrowia , które zostały zarejestrowane w sekretariacie ONZ i ogłoszone w Urzędowym Zbiorze traktatów wydanym przez Sekretariat.
Zastrzeżenia
Mogą je czynić państwa , gdy zezwala na to statut organizacji i inny traktat regulujący kompetencje organizacji lub sam akt prawodawczy , jednakże uprawnienie do czynienia zastrzeżeń nie jest regułą .
W systemie contracting - out sprawę zastrzeżeń uregulowano odmiennie , stwarzając w dwóch organizacjach skuteczne hamulce dla państw pragnących korzystać z uprawnienia do zgłoszenia ich :
- w Światowej Organizacji Meteorologicznej - swoboda zastrzeżeń bez
konsekwencji
- w MOLC - swoboda zastrzeżeń , ale wszelkie zastrzeżenia powodują
odpowiednie wpisy na świadectwach i licencjach , a wpis sprawia
ograniczenia w braniu udziału statków powietrznych i ich personelu w
żegludze powietrznej
- w ŚOZ - swoboda zastrzeżeń , ale o ich dopuszczalności decydować
będzie wyłącznie Światowe Zgromadzenie Zdrowia - czyli czynnik
niezależny od państwa i musi się ono podporządkować jego decyzji tzn. albo
cofnąć zastrzeżenie - gdy nie cofa, regulamin go ani nie obowiązuje ani nie
daje mu uprawnień - jest aktem , który nie dotyczy danego państwa.
Można ustalić dwie wspólne reguły składania zastrzeżeń :
- dla ich zgłoszenia obowiązuje termin prekluzyjny
- winny być zgłaszane w osobnym dokumencie (piśmie ) przesłanym
organizacji
Ważność aktu prawodawczego
Należy ją badać w świetle przepisów nadających organizacji kompetencje prawodawcze.
Znajdują się one w traktacie powołującym do życia organizację ( w jej statucie ), bądź w traktacie uzupełniającym.
Wyłącznie te przepisy, nie zaś normy powszechnego prawa międzynarodowego, rozstrzygają o ważności konkretnej uchwały normotwórczej podjętej przez organizację międzynarodową .
Akt prawotwórczy przyjęty przez organizację bez podstawy prawnej jest aktem nieważnym.
Aktem nieważnym jest także akt prawodawczy , który wprawdzie pod względem merytorycznym zgodny jest z traktatem , ale wydany został z naruszeniem przepisów proceduralnych regulujących stanowienie prawa przez organizację, np. w przypadku :
- braku quorum w organie głosującym,
- przyjęcie uchwały ilością głosów mniejszą niż wymagana przez traktat,
- pominięcie jednego lub więcej obligatoryjnych stadiów proceduralnych.
Traktaty powołujące do Życia Wspólnoty Europejskie określają powody gdzie państwa i adresaci norm mogą kwestionować legalność - ważność aktów prawodawczych Wspólnot.
O ważności orzeka Sąd Wspólnot i jego decyzja przesądza , czy akt nadal obowiązuje czy też zostaje zniesiony mocą orzeczenia sądowego np.
Europejska Wspólnota Węgla i Stali :
- państwa członkowskie lub Specjalna Rada Ministrów mogą domagać się od sądu
aby anulował decyzję lub zalecenie Wysokiej władzy z powodu:
• braku kompetencji
• naruszenia istotnych przepisów proceduralnych
• naruszenia traktatu lub jakiejkolwiek normy prawnej wykonawczej w
stosunku do traktatu
• nadużycia władzy
- przedsiębiorstwa lub ich stowarzyszenia mogą żądać anulowania aktów
prawodawczych Wspólnej Władzy za „nadużycia władzy `'
- Sąd władny jest na żądanie państwa członkowskiego lub Wysokiej Władzy
anulować akt prawodawczy Specjalnej Rady Ministrów z powodu :
• braku kompetencji
• naruszenia istotnych przepisów proceduralnych
- wyjątkowo Sąd władny jest uzupełnić (poprawić) decyzją Wysokiej Władzy , jeżeli
meritum sprawy tego .................. Sąd ma tę kompetencje , gdy powód odwołuje
się do Sądu en_pleine juvidiction
- ilekroć Sąd bada , czy pracodawca międzynarodowy stanowiąc prawo , nie
nadużył władzy przyznanej mu w traktacie wnika on głęboko w proces legislacyjny i
w takim przypadku kontrola Sądu nad organem normodawczym jest daleko idąca.
- w pozostałych organizacja międzynarodowych droga sądowa dla badania
ważności aktów prawodawczy ma ograniczenie :
• jeżeli organizacja stanowiąca prawo jest organizacją
wyspecjalizowaną w rozumieniu art. 57 i 63 Karty Narodów
Zjednoczonych i uzyskała upoważnienie określone w art. 96 § 1
Karty, kwestia ważności może być przedmiotem wyroku Sądu
Międzynarodowego w Hadze ;
• tam gdzie akt organizacji staje się częścią wewnętrznego porządku
prawnego w państwie, ważność tego aktu będzie rozpatrywana przez
sąd wewnątrzpaństwowy.
- problemem ważności aktów prawodawczych w przypadku wady w sytuacji prawnej
bądź działaniu przedstawiciela państwa w organie stanowiącym prawo :
• przedstawiciel państwa zasiada i głosuje bez ważnych pełnomocnictw
to: uchwała prawodawcza zapadła w organie jest nieważna , jeżeli
głos danego państwa konieczny był , aby ją przyjąć ( np. przy
jednomyślności ), gdy głos ten nie decydował o dojściu uchwały do
skutku - akt jest ważny ;
• przedstawiciel państwa wyposażony w ważne pełnomocnictwa rzuca
głos w sposób sprzeczny z instrukcjami otrzymanymi od swego rządu
- uchwała jest ważna i działanie jest bez znaczenia nawet wówczas
gdy dany głos właśnie decydował o przyjęciu aktu ;
• przedstawiciel państwa głosował za aktem prawodawczym
nakładającym na państwo zobowiązanie sprzeczne merytorycznie z
jego konstytucją bądź niezgodne z procedurą ustaloną w konstytucji -
głos ważny i jego sprzeczność nie ma wpływu na moc wiążącą.
Obowiązywanie aktów prawodawczych po zlikwidowaniu organizacji
Jeżeli w miejsce likwidowanej nie wstępuje nowa organizacja tzn. nie ma organizacji , która by miała identyczne lub podobne cele i realizowane identyczne lub podobne zadania, wówczas prawo ustanowione przez organizacje przestaje obowiązywać podobnie jak jej statut.
Byłe państwa członkowskie mogą postanowić , że wszystkie lub niektóre przepisy , stanowione przez organizacje zachowują moc wiążącą.
Jeżeli państwa likwidując jedną tworzą organizację nową, to jest miejsce na to, by prawo stworzone przez organizację zlikwidowaną utrzymać nadal w mocy jako prawo stanowione.
Do tego potrzebna jest albo norma figurująca w umowie zawartej przez państwa zakładające nową organizację , albo też decyzja samej organizacji, przy czym nowa organizacja musi mieć do tego upoważnienie nadane jej w statucie, bądź innym traktacie.
„Wymóg ciągłości życia międzynarodowego `' nakazuje by utrzymać w mocy jak największą część prawa ustanowionego dla państw przez zlikwidowaną organizację .
Obowiązywanie aktów prawodawczych wobec członków nowych albo państw występujących z organizacji .
Akty prawodawcze organizacji międzynarodowej obowiązujące w chwili , gdy państwo staje się jej członkiem , wiążą to państwo , bowiem są one częścią prawa organizacji i obok statutu organizacji i związanych ze statutem innych przepisów traktatowych. Wyznaczają upoważnienia i obowiązki państw członkowskich , a państwo prosząc o przyjęcie z góry zgadza się na skuteczność wobec siebie prawa ustanowionego przez organizację .
W systemie contracting - out , w braku odmiennej regulacji w statucie organizacji lub w samym akcie prawodawczym, nowy członek ma uprawnienie, by zgłosić sprzeciw lub zastrzeżenie wobec przepisów uchwalonych przez organizacją w czasookresie normalnie przewidzianym do tego celu . Bieg terminu - od chwili gdy państwo nabyło członkostwo, np. art. 109 § 2 Międzynarodowego Regulaminu Sanitarnego przewiduje, że nowi członkowie w ciągu trzech miesięcy mogą odrzucić Regulamin bądź zgłosić do niego zastrzeżenia .
Państwa , które przestają być członkami organizacji, także przestają być adresatami prawa ustanowionego przez organizacje. Wyjątkowo akt prawodawczy może przewidywać , iż nie członkowie ( w tym także byli członkowie ) mogą być podmiotami prawa tworzonego przez organizację.
Prawo stanowione dla państw przez organizacje międzynarodowe jest prawem międzynarodowym, stosunek więc aktów prawodawczych organizacji do prawa wewnętrznego państw członkowskich jest analogiczny jak stosunek międzynarodowego prawa zwyczajowego lub traktatowego do prawa wewnętrznego. W wewnętrznym porządku prawnym państwa, akty prawodawcze organizacji międzynarodowych trzeba asymilować z traktatem, z mocy którego akty te zostały wydane .
Odmienne rozwiązania przyjęto dla aktów organizacji innych niż Wspólnoty Europejskie , inne dla aktów Wspólnot.
Prawo stanowione przez organizacje inne niż trzy Wspólnoty nie obowiązuje automatyczne jako część składowa wewnętrznego porządku prawnego w państwie członkowskim - musi się stać przedmiotem zabiegów podobnych jak międzynarodowe normy zwyczajowe czy traktatowe, aby zaczęło obowiązywać . Wymaga akcji prawotwórczej ze strony samego państwa. Sposób ogłoszenia w państwie aktu prawodawczego organizacji międzynarodowej jest sprawą pozostawioną do swobodnej decyzji państwa .
Prawo stanowione zaś przez Wspólnoty Europejskie obowiązuje od razu na terytorium poszczególnych państw członkowskich i reguluje wprost sprawy gospodarki i energii pojawiające się w życiu wewnętrznym tych państw . Nie musi być transformowane w prawo wewnętrzne lub być przedmiotem odesłania w ustawach czy w rozporządzeniach .
I tak, np. : Europejska Wspólnota Węgla i Stali - decyzje i zalecenia wiążą zainteresowanego z chwilą zawiadomienia, w innych przypadkach wchodzą w życie z chwilą ogłoszenia - art. 15 ust 2 i 3 traktatu . Akty Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w terminie przez siebie oznaczonym albo 20-go dnia od chwili ogłoszenia ( art. . 191 ust 1 )
Akty prawodawcze Wspólnot obowiązują państwa w całej rozciągłości nie wymagają wewnętrznych przepisów wykonawczych .
Konflikt między aktami prawodawczymi organizacji międzynarodowych a prawem
wewnętrznym
Dla aktów prawodawczych organizacji międzynarodowych innych niż Wspólnoty Europejskie rozwiązują go te same zasady, które w danym państwie regulują konflikty między normą wewnętrzną a normą międzynarodową .
Prawo stanowione przez Wspólnoty ma bezwzględny prymat nad prawem wewnętrznym państw członkowskich , nie wyłączając prawa konstytucyjnego .
Kompetencje prawodawcze organizacji innych niż Wspólnoty Europejskie nie powodują jak dotąd trudności w stanie prawa konstytucyjnego państw członkowskich, zaś konstytucje państw będących członkami Wspólnot Europejskich przewidują, iż pewne kompetencje wynikające z suwerennej władzy państwa mogą się znaleźć w ręku organizacji międzynarodowej.
Mówi się więc, że Wspólnoty Europejskie są organizacjami ponadpaństwowymi bowiem stanowią one nie tylko prawo dla państw, ale prawo to reguluje od razu stosunki wewnątrz państwa i wiążą bezpośrednie osoby prawne i fizyczne w państwie nie zależnie od jakiejkolwiek akcji wewnętrznej państw. Wykonuje więc część zadań i kompetencji państw członkowskich - czego dobitnym przykładem jest rozwój Wspólnot Europejskich, ich rozrost w postaci przyjmowania nowych państw, które chcą być w strukturach Wspólnot, muszą dostosować, i dostosowują, dobrowolnie swoje wewnętrzne prawo do uregulowań europejskich.
Podsumowanie
Akty prawodawcze organizacji międzynarodowych są nowym i odrębnym źródłem prawa międzynarodowego. Norma , którą stanowi organizacja międzynarodowa jest normą nową , przechodzącą z odrębnego źródła , aczkolwiek swą podstawą ważności w statucie organizacji czy innej umowie międzynarodowej. Normy stanowione przez organizację bezpośrednio dla państw realizują zadania postawione przez organizację.
Cechy charakterystyczne aktów prawodawczych organizacji międzynarodowych :
- brak podpisów pod tekstem,
- brak ratyfikacji,
- brak rejestracji,
- wykładnia dokonywana przez organizację,
- niemożność przeszkadzania przez państwa sprzeciwiające się , by tekst nabrał
mocy dla pozostałych państw,
- państwa głosujące za przyjęciem aktu prawodawczego przez organizację nie
zaciągają zobowiązania umownego, lecz biorą udział w wydaniu aktu przez
organizację.
Prawo stanowione przez organizacje dla państw jest prawem międzynarodowym , bowiem nie ma ustawodawcy międzynarodowego , a jego rolę grają od czasu do czasu oznaczone w traktatach organy międzynarodowe , ilekroć w zakresie przyznanym im przez traktaty wykonują funkcję prawodawczą wobec państw . Zmieniają się stosunki polityczne i gospodarcze na arenie międzynarodowej , zmieniają się więc i prawa dające wyraz tym stosunkom , więc dzisiaj normy stanowione dla państw przez organizacje międzynarodowe są także prawem międzynarodowym , aczkolwiek nie mają charakteru traktatowego albo zwyczajowego.
Pomimo faktów , iż :
- zakres podmiotowy i przedmiotowy kompetencji prawodawczej wykonywanej przez
organizacje jest ograniczony
- organizacje nie miały i nadal nie mają bezpośredniej władzy prawodawczej wobec
państw
stanowienie prawa dla państw przez organizacje międzynarodowe jest faktem dokonanym w dzisiejszym życiu międzynarodowym bowiem proces stanowienia upraszcza się i udoskonala m. in. poprzez :
- przełamanie w organizacjach zasady decyzji jednomyślnych,
- zniesienie upoważnienia do veta dla każdego członka,
- wyposażenie organizacji międzynarodowych w kompetencje pozwalające stosować
przymus wobec państw,
- zezwalanie osobom fizycznym , by skarżyły się na państwa przed międzynarodowymi
instancjami
- rozciągnięcie działania i ingerencji organizacji na sprawy i dziedziny , które jeszcze
niedawno stanowiły wyłączną domenę państwa
- szybką akcję jaką zapewniają organy organizacji międzynarodowych w przeciwieństwie
do długiej drogi traktatowej
- wprowadzenie systemu contracting - out
- kompleksowe rozwiązywanie problemu przez organizacje korzystające ze stałej
współpracy ekspertów i biegłych oraz opinii i sugestii państw członkowskich i nie tylko.
W okresie rozpoczynającym się po drugiej wojnie światowej obserwować można szybki wzrost liczby tych organizacji międzynarodowych , które na różne sposoby i w rozmaitym stopniu przyczyniają się do tworzenia prawa międzynarodowego.
Uczestnictwo organizacji międzynarodowych w międzynarodowym procesie prawotwórczym może przybrać postać dwojaką :
- pierwszą postać udziału organizacji międzynarodowej w międzynarodowym
procesie prawotwórczym charakteryzuje to, że organizacja nie działa samodzielnie,
lecz wspólnie z innym podmiotem albo podmiotami prawa międzynarodowego, co
powoduje :
● wykształcanie się prawa zwyczajowego na podstawie praktyki organizacji
międzynarodowej ,
● pomoc udzielana państwom przez organizację przy zawieraniu traktatów ,
● uchwalanie przez organizację poprawek do traktatów (aby mogły
obowiązywać, muszą być przyjęte przez państwa ) ,
● zawieranie przez organizację traktatów z państwami lub innymi organizacjami
● podejmowanie uchwał , w których organizacja deklaratywnie ustala treść lub
moc obowiązującą konkretnej normy prawa międzynarodowego;
-drugą postać udziału organizacji międzynarodowej w międzynarodowym procesie
prawotwórczym charakteryzuje to , że organizacja sama tworzy prawo w drodze
aktu stanowienia . Należą tu :
● tworzenie prawa wewnętrznego organizacji,
● tworzenie prawa dla państw.
Pomimo faktu, iż uchwały organizacji międzynarodowych nie są wymieniane wśród źródeł prawa międzynarodowego, wyliczonych w art. 38 statutu Sądu Międzynarodowego w Hadze, jednak Sąd miał już okazję badać i stosować akty będące źródłem prawa wewnętrznego organizacji, a stałym zjawiskiem jest stosowanie prawa stanowionego przez Wspólnoty w orzeczeniu Sądu Wspólnot Europejskich, co dobitnie świadczy o tym, że są aktami prawa obowiązującego
Źródła :
1. „ Prawo międzynarodowe publiczne” - J. Symonides, R. Bierzanek ;
2. „ Uchwały prawotwórcze organów organizacji międzynarodowych” - K. Skubiszewski;
3. Wielka Encyklopedia PWN;
4. Internet .