Teoria F. Nightingale - model koncentryczny, środowiskowy (1860 r.)

1. 
   założenia:

• pielęgnowanie pozostaje w ścisłym związku z tym co się dzieje w środowisku fizycznym otaczającym człowieka

• zdrowie człowieka uzależnione jest od środowiska

• pielęgnowanie odnosi się do zdrowia, a samo zdrowie jest ściśle powiązane ze środowiskiem

• zadaniem osoby pielęgnującej jest zadbanie o środowisko pacjenta

b) kanony pielęgniarstwa

wentylacja i ogrzewanie - wskazanie na czystość powietrza

• w pomieszczeniach zamkniętych - wietrzenie pomieszczeń, utrzymanie
odpowiedniej wilgoci

• na terenach otwartych (zanieczyszczenia) - wilgoć, dym, gazy, pyły

zdrowie domu, mieszkania, szpitala

• dobre oświetlenie

• właściwe usuwanie nieczystości

• korzystanie z czystej, nieskażonej wody

• właściwe rozwiązania architektoniczne (szczególnie budynki szpitalne) S

światło - potrzebne dla zdrowia fizycznego i psychicznego

hałas - czynnik bardzo stresujący

• głośne rozmowy

• muzyka

• sposób poruszania się (hałas gdy ktoś idzie)

różnorodność - świadome wprowadzanie w życiu chorego różnych zmian, np.

• spacer, posadzenie przy oknie

• małe elementy dekoracyjne (np. kwiatek)

• czytanie chorym

• zachęcenie do aktywności (pisanie, prace ręczne, samodzielne czytanie)

łóżko i jego wyposażenie

• czystość bielizny pościelowej i potrzeba jej zmiany

• prawidłowe przesłanie łóżka

• dodatkowe akcesoria (materac, poduszka, akcesoria przeciwodleżynowe)
czystość pokoju i ścian

• porządkowanie Sali chorych

• odświeżanie ścian (malowanie)

• sposób porządkowania - bez wzbierania kurzu
czystość osobista

• forma skóry

• konieczność systematycznego mycia się

• częste mycie rak przez osoby leczące i pielęgnujące

żywienie

• zachowanie diety zgodnie z tym, co zaleca lekarz

podawanie posiłków

• wprowadzanie urozmaiceń do diety

• regularność podawanych posiłków

• nie przerywanie posiłku choremu

„głupie” budzenie nadziei i doradzanie

• czynniki psycho - społeczne w komunikacji z pacjentem

• wsłuchiwanie się w słowa chorego

• przekazywanie rad umacniających chorego (bez złudzeń)

obserwacja - zbieranie konkretnych, rzeczowych i precyzyjnych informacji co do potrzeb pacjentów i ich sytuacji

zarządzanie - obejmowanie uwagą pacjenta i tych elementów środowiska, które mają największy wpływ na samego pacjenta i na jego sytuacje zdrowotną.

Model H. Peplau - relacji międzyludzkich (1952 r.)

a) metoda najczęstsza u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi (psychiatria) niż u

pacjentów z zaburzeniami somatycznymi

b) model został oparty na teorii stresu; zawsze w relacji między pielęgniarką a

pacjentem wykorzystuje się pewną energię, która w sposób pozytywny ma wpływ na prawidłowy rozwój tych relacji, a w sposób negatywny rodzi stres u pacjenta i prowadzi do pewnego regresu w relacjach z terapeutą

c) cele modelu:

• dążenie do uzyskania samodzielności przez pacjenta

• umiejętna ocena, analiza danej sytuacji

d) 4 fazy relacji zachodzących między pielęgniarką a pacjentem w całym procesie
pielęgnowania:

I faza - orientacji

II faza - identyfikacji

• faza - eksploatacji

• faza - rozwiązania

e) pielęgniarka przyjmuje różne role, w różnych fazach:

• rola obcokrajowca - przyjęcie pacjenta takim, jakim on jest

• rola informatora - udzielanie odpowiedzi na stawiane przez pacjenta pytania

• rola nauczyciela - dokładne zbieranie informacji o pacjencie i jego sytuacji → budowanie całej relacji terapeutycznej

• rola przywódcy - zachęcanie chorego do aktywnego uczestnictwa w procesie pielęgnowania

• rola zastępcy - pacjent postrzega pielęgniarkę jako zupełnie kogoś innego, pielęgniarka pomaga mu w znalezieniu różnic między nią a ta osobą za którą on ją uważa

• rola doradcy (konsultanta) - pielęgniarka pomaga pacjentowi w zrozumieniu sytuacji w jakiej się znajduje, w zapamiętaniu co się z nim dzieje i ma pomóc w wyciąganiu wniosków

6. pielęgniarka w procesie kształtowania pielęgnowania terapeutycznego zapewnia pacjentowi taką pomoc, jaka jest mu potrzebna do dynamicznego rozwoju osobowości

7. metoda SOAPIER

S - subiektywne informacje

0 - obiektywne informacje (obserwacja pielęgniarska)

A - ocena stanu i sytuacji pacjenta z wykorzystaniem informacji uzyskanych z obu

źródeł

P - plan opieki pielęgnacyjnej

1 - realizacja planu

E - ocena skuteczności działań

R - ponowna ocena stanu oraz sytuacji pacjenta i ponowne rozpoczęcie procesu

pielęgnowania (jeśli to potrzebne)

Model Callisty Roy - adaptacyjny

1. model może być wykorzystany w opiece nad pacjentem przewlekle chorym

2. człowiek jest systemem adaptacyjnym, pozostającym w interakcji ze środowiskiem, które oddziałuje na jednostkę poprzez bodźce

pod wpływem zadziałania bodźców, człowiek uruchamia mechanizmy obronne przez system regulacyjny i poznawczy - wynikiem uruchomienia tych mechanizmów są określone zachowania, które mogą być adaptacyjne lub nieefektywne

3. rola pielęgniarki - pomaganie człowiekowi w osiągnięciu stanu adaptacji poprzez oddziaływanie na określone bodźce lub pomoc w wytwarzaniu reakcji adaptacyjnej

4. zdrowie - stan oraz proces bycia i stawanie się osobą zintegrowaną w 4 wymiarach:

• fizjologicznym

• w koncepcji siebie

• pełnionych ról

• współzależności

e) etapy procesu pielęgnowania

• zbieranie danych (obiektywnych i subiektywnych) o zachowaniach będących
wynikiem uruchomienia mechanizmów obronnych związanych z czterema
zakresami adaptacji > Roy zwraca szczególną uwagę na umiejętna obserwację, gromadzenia danych

• gromadzenie danych o działających bodźcach (zew. i wew.), które wywołały

określone zachowania - rozpoznanie szczególnie efektywnych reakcji na bodźce i takie, które sprzyjały reakcji na bodźce oraz rozpoznanie czynników wpływających na te reakcje, np. kulturowe, rodzinne, związane z etapem rozwojowym, związane z procesami poznawczymi

• diagnoza pielęgniarka - wynik analizy zebranych danych, polegających na

rozpoznaniu poziomu adaptacji jednostki

ujmowanie diagnozy pielęgniarskiej przez Roy to np.: o określenie rodzaju działających bodźców (np. ból w klatce piersiowej z braku nieutlenowanego mięśnia) o reakcja w zakresie jednego lub kilku zakresów w adaptacji (np. niemożność wypełnienia roli pracownika z powodu ograniczenia aktywności fizycznej)

• ustalenie celów procesu pielęgnowania - określenie pożądanych zachowań, które

pozwolą człowiekowi na osiągnięcie możliwie pełnej adaptacji oraz określenia czasu ich osiągnięcia

• interwencje pielęgniarskie - odpowiednie oddziaływanie na bodźce, na ich

potęgowanie lub eliminowanie, minimalizowanie ich działania, utrzymywaniu lub zmianie w zależności od ich rodzaju i wpływu jaki wywierają na człowieka > realizacja planu powinna prowadzić do podniesienia zdolności jednostki do radzenia sobie z bodźcami niepożądanymi oraz osiągnięcia stanu adaptacji

• ocena końcowa - porównanie osiągniętych przez człowieka zachowań z założonym

poziomem adaptacji i na dokonaniu ewentualnych modyfikacji wcześniejszych etapów w procesie pielęgnowania

1

---