Wykład 1

Zasady nazewnictwa związków chemicznych - nieorganicznych:

- nazwy substancji zmieniają się w czasie:

- rozwija się język w danym kraju

- rozwija się nauka w danym kraju

- rozwijają się powiązania nauki w danym kraju z nauką światową

- nazwy związków chemicznych dzieli się na:

-nazewnictwo potoczne, często używane w praktyce przemysłowej (woda, wapno, gips)

- nazewnictwo systematyczne, ono z kolei dzieli się bardzo różniące się między sobą, nazewnictwo związków nieorganicznych częściej spotykane w chemii budowlanej i nazewnictwo związków organicznych)

- nazewnictwo systematyczne oddaje skład pierwiastkowy i proporcje pierwiastków

W Polsce nazewnictwo obowiązuje od 1990roku.

Tablica układu okresowego pierwiastków (18 kolumn czyli grup, 7 tabel czyli okresy)

nazwy okresów tworzymy od nazwy pierwszego z grupy np.: litowce, berylowece, tlenowce, węglowce…

Oznaczenie liczny atomowej (Z) i masowej (A) atomu i pierwiastka:

A

X

Z

Np.:

Oznaczenie liczby atomów w cząsteczce - O₂

Oznaczenie liczby grupy atomów w cząsteczce - Ca(OH)₂ , Ca(NO₃)₂

Oznaczenie ładunku jonu: kationy Al.³⁺ Zn²⁺ , aniony S^2- SO₂^2-

Wzór chemiczny związków nieorganicznych zawsze rozpoczyna się od symbolu bardziej ekektrododatniego (kationu - w związkach jonowych). Nazwy systematyczne związków nieorganicznych rozpoczyna się od nazwy składnika bardziej elektroujemnego (anionu - w związkach jonowych)

Np. pisze się NaCl - lecz czyta się chlorek sodu

HCl - lecz czyta się chlorowodór

Nazewnictwo obowiązujące obecnie to nazewnictwo rzeczownikowo-rzerzowinikowe nie rzeczownikowo-przymiotnikowe. Mówi się chlorek sodu a nie chlorek sodowy.

Związki chemiczne dzielimy na:

-tlenki (metali i niemetali)

-wodorotlenki

-kwasy tlenowe

-kwasy beztlenowe

-sole

Symbole wybranych pierwiastków oraz ich wartościowość (stopnie utleniania) w bardziej popularnych związkach nieorganicznych.

H, Li, Na, K (+) wodór, lit, sód, potas

Ca, Mg, Be, Zn (2+) wapń, magnez, beryl, cynk

Al. (3+) glin

C, Si, Pb (2+,4+) węgiel, krzem, ołów

N (1+,2+,3+,5+,3-) azot

P (3+,5+,3-) fosfor

O (2-) tlen

S (4+, 6+, 2-) siarka

Cl, Br, I (1-, 1+,3+5+,7+) chlor, brom, jod

Cu (1+,2+) miedź

Fe (2+,3+) żelazo

Ag (1+) srebro

Cr (2+,3+,6+) chrom

Mn (2+,4+,6+,7+) mangam

Tlenki metali:

K₂⁺O^2- tlenek potasu

Ca²⁺O tlenek wpania

Al₂³⁺O₂ tlenek glinu

CuO tlenek miedzi (II)

Cu₂O tlenek miedzi (I)

Wodorotlenki:

KOH wodorotlenek potasu

Grupa OH ma wartościowość 1-

Ca(OH) ₂ wodorotlenek wapnia

Al.(OH)₃ wodorotlenek glinu

CuOH wodorotlenek miedzi (II)

Fe(OH) ₂ wodorotlenek żelaza (II)

Fe(OH)₃ wodorotlenek żelaza (III)

Tlenki niemetali:

CO tlenek węgla (nie jest bezwodnikiem kwasowym)

CO₂ dwutlenek węgla (bezwodnik kwasu węglowego H₂CO₃ )

N₂O tlenek dwuazotu

N₂O₃ trójtlenek dwuazotu ( bezwodnik kwasu azotowego (III) HNO₃)

SiO₂ dwutlenek krzemu (bezwodnik kwasu krzemowego H₂SiO₃)

SO₂ dwutlenek siarki (bezwodnik kwasu H ₂SO_{3 ,} po rozpuszczeniu w wodzie )

SO₃ trójtlenek siarki (bezwodnik kwasu H₂SO₄, po rozpuszczeniu w wodzie)

H₂CO_3, HNO₃ , H₂SiO_{3 ,} H ₂SO_3, H₂SO₄, - kwasy tlenowe

Kwas -owy reszta kwasowa -an np.: węglan, siarczan, krzemian

Kwas azotowy (V) HNO₃

Kwas fosforowy H₃PO₃

Kwasy beztlenowe:

HCl - kwas chlorowodorowy H⁺ + Cl^-

HBr - kwas bromowowodorowy

HI - kwas jodowowodorowy

H₂S - kas siarkowowodorowy

Kwas octowy CH₃COOH

CH₃ /COOH CH₃COO⁺ + H^-

po rozpuszczeniu w wodzie

Sole (związki jonowe)

NH₄⁺ jony amonu

jony metalu + reszta kwasowa sól

NH₄Cl - chlorek amonu

(NH₄)₂S - siarczek amonu

(NH₄)₂SO₄ - siarczan amonu

Reakcje otrzymywania soli:

- reakcja zobojętniania kwasu zasadą

węglan wapnia

CaCO₃

H₂CO₃ + Ca(OH)₂ CaCO₃ + 2H₂O

siarczan glinu

Al₂(SO₄)₃

3 H₂SO₄ + 2Al(OH)₃ Al₂(SO₄)₃ + 6H₂O

- reakcje kwasu z tlenkiem zasadowym (bezwodnikiem zasadowym)

H₂CO₃ + CaO CaCO₃ + H₂O

3 H₂SO₄ + Al₂O₃ Al₂(SO₄)₃ + 3H₂O

-reakcje zasady z tlenkiem kwasowym (bezwodnikiem kwasowym)

krzemian wapnia

CaO + SiO₂ CaSiO₃

- reakcje bezwodnika kwasowego z bezwodnikiem zasadowym

Ca(OH)₂ + SiO₂ CaSiO₃ + H₂O

- reakcje metali i niemetalu

Zn + S ZnS

- reakcja kwasu z metalem

Zn + H₂SO₄ ZnSO₄ + H₂

- reakcje wymiany sól -sól, sól-kwas, sól-zasada

FeCl₃ + 3NaOH Fe(OH)₃ + 3NaCL sól-zasada

(NH₄)₂S +HCl H₂S + 2NH₄Cl sól-kwas

NH₄Cl + AgNO₃ AgCl + NH₄NO₃

Wzory cząsteczkowe, sumaryczne np.: ZnSO₄ , H₂O

Wzory strukturalne np.:

Wzory jonowe np.: K⁺ O^2-

Wzory tlenowe np.: 3CaO , SiO₂

Wzory elektronowe np.:

---