I. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów i wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
1. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów i wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów - podatek VAT
Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) to wywóz towarów z Polski do innego kraju unijnego w wykonaniu czynności opodatkowanych, w określonych ustawowo warunkach. Firma polska nie jest obciążona podatkiem VAT (0%), a przysługuje jej jeszcze prawo odliczenia VAT od zakupów służących WDT. Obciążonym podatkiem VAT z tytułu WDT jest nabywca unijny, dla którego transakcja jest wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów (WNT) w jego kraju ze stawką krajową. Polski dostawca - podatnik VAT UE podlega opodatkowaniu z tytułu WDT według stawki 0%, pod warunkiem, że w szczególności:
1. dokona dostawy na rzecz unijnego podatnika VAT UE tj. posługującego się ważnym numerem identyfikacyjnym dla transakcji wewnąrzwspólnotowych oraz
2. posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary zostały wywiezione z Polski na terytorium innego państwa unijnego.
Przykład 1. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów bez potwierdzenia dokonania dostawy
Polski dostawca dostarczył towar nabywcy ze Wspólnoty (z Francji), ale nie otrzymał jeszcze jednego z dokumentów potwierdzających WDT. Czy może zastosować stawkę 0% do tej transakcji, czy też musi naliczyć VAT ze stawką krajową? Jak wykazać taką transakcję w informacji podsumowującej?
Z art. 42 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) tj. uovat wynika, że dokumentacja polskiego dostawcy dla celów dowodowych w sytuacji, gdy odbioru towaru dokonuje nabywca unijny lub przewoźnik w jego imieniu, powinna zawierać w zasadzie: 1. dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora), 2. kopię faktury dostawy, 3. specyfikację poszczególnych sztuk ładunku oraz 4. dokument potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium swojego kraju. Otóż art. 42 ust. 12 ustawy o VAT wprowadza fikcję prawną, że czynność spełniająca definicję WDT, ale nieudokumentowana w odpowiedni sposób jest transakcją krajową. Wykazanie WDT w ewidencji VAT jako transakcji krajowej oraz obowiązek naliczenia i uiszczenia od niej określonej kwoty podatku powoduje, że jest ona również ujmowana jako transakcja krajowa w deklaracji VAT-7. Kwartalna informacja podsumowująca jest deklaracją, która przedstawia polskim władzom skarbowym zbiorcze dane dotyczące towarowych transakcji wewnątrzwspólnotowych dokonywanych przez poszczególnych podatników. Dane w niej wykazane powinny być zatem kompilacją danych wykazywanych deklaracjach VAT-7 składanych za trzy miesiące danego kwartału. Zatem wykazanie tej transakcji w informacji podsumowującej jako WDT spowodowałoby rozbieżności między deklaracją VAT-7 a informacją podsumowującą. Dlatego WDT bez potwierdzenia dokonania dostawy powinna być wykazywana jako transakcja krajowa zarówno w ewidencji VAT, w deklaracji VAT, jak i w informacji podsumowującej.
Przykład 2. Opóźnienia dostawców unijnych w wystawianiu faktur VAT UE przy WNT
Dostawcy polskiej firmy z innych krajów Unii spóźniają się z wysyłaniem faktur za dostarczane towary. Polska firma często otrzymuje towar, a fakturę dopiero po dwóch miesiącach. Zdarza się też, że faktura jest wystawiana w miesiącu dostawy, lecz wysyłana z opóźnieniem. Czy to oznacza obowiązek skorygowania deklaracji VAT?
Obowiązek podatkowy z tytułu WNT powstaje z chwilą wystawienia faktury przez dostawcę z Unii, nie później jednak niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy. Jeżeli więc nabywca polski nie otrzyma żadnej faktury z Unii, to musi rozpoznać swój obowiązek podatkowy do 15 dnia miesiąca następnego po otrzymaniu towarów. Jeżeli jednak po złożeniu deklaracji VAT za miesiąc następny dostanie fakturę od dostawcy, a:
- dostawca wystawił fakturę w miesiącu dostawy, to wówczas powinien wystawić korektę deklaracji VAT (za miesiąc dostawy i następny); korekcie podlega nie tylko miesiąc, w którym powinno być zadeklarowane WNT, ale także kurs, jaki powinien być zastosowany do przeliczenia kwoty faktury i obliczenia należnego VAT;
- dostawca wystawił fakturę w miesiącu następnym po miesiącu dostawy, ale przed 15 dniem tego miesiąca, to należy skorygować tylko deklarację VAT za ten właśnie miesiąc. Korekta jest konieczna wyłącznie ze względu na zmianę kursu złotego, jaki należy przyjąć do przeliczenia wartości faktury i obliczenia VAT,
- dostawca wystawił fakturę w miesiącu następnym po miesiącu dostawy, ale po 15 dniu tego miesiąca, to wtedy żadna korekta deklaracji VAT nie jest potrzebna, gdyż obowiązek podatkowy został prawidłowo rozpoznany.
W przypadku niewystawienia przez nabywcę faktury w terminie, w którym był zobowiązany jest do jej wystawienia, kwoty wyrażone w walucie obcej winien przeliczyć na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień powstania obowiązku podatkowego. Również w tym przypadku, gdy obowiązek podatkowy powstanie w dniu, w którym kurs taki nie jest ogłaszany, stosuje się kurs ostatnio ogłoszony.
2. Ewidencja księgowa WDT i WNT
Ponieważ przy WDT nie występuje dokument celny SAD, dlatego firma polska przelicza na złote kwoty wykazywane na fakturze a wyrażone w walucie obcej. Wyceny należności od nabywcy unijnego przy WDT powinna dokonać zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości, tj. według aktualnego kursu średniego dla danej waluty określonego przez NBP z dnia wystawienia faktury. Szczegółowe zasady określające sposób przeliczania faktur na złote w walutach obcych przy wszelkim obrocie zagranicznym określone są w par. 37 rozporządzenia ministra finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 97, poz. 970 z późn. zm.).
Przykład. 1. Wycena faktur w walutach obcych - Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Dostawca polski - podatnik VAT UE, sprzedał towar firmie z Francji czyli podatnikowi VAT UE o wartości 10 000 euro, i wystawił fakturę VAT z tytułu WDT, zaś średni kurs euro z dnia wystawienia faktury wyniósł 4,4 zł/euro. Polski dostawca sprzedał towar w ramach WDT w sobotę, 2 września 2006 roku i w tym samym dniu wystawił fakturę VAT UE z tytułu WDT ze stawka 0% VAT.
Ponieważ NBP nie wylicza i nie ogłasza kursów walut w sobotę i w niedzielę, dlatego dostawca zastosował ostatni notowany kurs, tj. kurs z piątku, 1 września 2006 r., który wynosił 4,4 zł/euro. Po przeliczeniu na złote wartość należności wyniesie: 10 000 euro × 4,4 zł/euro = 44 000,00 zł. Stawka VAT przy WDT wynosi 0%.
Dekret: Wystawienie faktury VAT UE: 44 000 zł - Wn konto 200 „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami” (analityka 200XX, gdzie XX oznacza imienną kartotekę nabywcy unijnego w euro); Ma 731 „Przychody ze sprzedaży towarów”.
Zasady przeliczania kwot w walutach obcych wykazywanych na fakturze z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów czy eksportu towarów stosuje się odpowiednio do przeliczania kwot wykazywanych na fakturze wystawionej przez podatnika podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, jeżeli dokumentują one czynności, które u podatnika stanowią: wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, dostawę towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, lub import usług.
Przykład. 3. Wycena faktur w walutach obcych - Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.
Nabywca polski - podatnik VAT UE zakupił towar od dostawcy unijnego - podatnika VAT UE o wartości 10 000 euro, a transakcja ta została potwierdzona fakturą wystawioną przez dostawcę.
Przy WNT, podobnie jak przy WDT dokument celny SAD również nie występuje. Dlatego przy WNT polski nabywca dokonuje wyceny zobowiązania wobec dostawcy unijnego na dzień wystawienia faktury przez dostawcę unijnego według kursu średniego NBP ustalonego dla danej waluty zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Kurs średni NBP z dnia wystawienia faktury przez dostawcę unijnego wyniósł 4,7 zł/euro. Zobowiązanie wobec dostawcy unijnego: 10 000 euro × 4,7 zł/euro = 47 000 zł.
Dekret: Otrzymanie faktury VAT UE: 47 000 zł - Wn konto 303 „Rozliczenie zakupu towarów handlowych”, Ma konto 200 „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami” (analityka 200XX, gdzie XX oznacza imienną kartotekę dostawcy unijnego w euro). Ponadto nabywca polski powinien naliczyć podatek należny VAT z tytułu WNT.
Wycena faktur w walutach obcych - „eksport usług”
Polska firma przy świadczeniu usług za granicę (dawny eksport usług) stosuje do ich wyceny średni kurs NBP dla danej waluty obcej z dnia przeprowadzenia operacji zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości.
II. Import towarów
1. Import towarów - podatek VAT
Przykład.1. Import towarów spoza Unii (z Ukrainy) z eksportem poza Unię (USA)
Przedsiębiorca jest podatnikiem VAT. Nigdy nie sprzedawał towarów za granicę. Obecnie może sprzedać kilka partii towaru importowanego uprzednio z Ukrainy, który zostanie sprowadzony do jego magazynu, a następnie wysłany do nabywców w Stanach Zjednoczonych i Francji. Jak ma dokonać rozliczeń VAT od tych czynności? Czy i na podstawie jakich dokumentów może odliczyć VAT naliczony przy zakupach? Czy i kiedy zapłaci VAT od sprzedaży do USA i Francji? W jaki sposób powinien udokumentować transakcję sprzedaży? W jaki sposób ma przeliczyć waluty w celu ich ujęcia w deklaracji VAT? Czy sytuacja zmieni się, kiedy będzie towar wysyłał do odbiorcy bezpośrednio z Ukrainy?
Polski importer towarów spoza Unii objęty jest obowiązkiem podatkowym z tytułu podatku VAT, o ile towar przez niego importowany nie jest zwolniony zgodnie z rozdziałem 3 w ramach Działu VIII Ustawy o VAT. Obowiązek podatkowy powstaje co do zasady, z chwilą objęcia towarów procedurą dopuszczenia do obrotu, a zatem z chwilą dokonania odprawy celnej w Polsce. Importem towarów jest przywóz towarów przez polskiego podatnika z terytorium państwa niewchodzącego w skład Wspólnoty do Polski, zgodnie z art. 2 pkt 7 uovat. Podatnikami VAT z tytułu importu towarów są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:
1. na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, również gdy na podstawie przepisów celnych importowany towar jest zwolniony od cła albo cło na towar zostało zawieszone, w części lub w całości, albo zastosowano preferencyjną, obniżoną lub zerową stawkę celną,
2. uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną, w tym również osoby, na które, zgodnie z odrębnymi przepisami, zostały przeniesione prawa i obowiązki związane z tymi procedurami.
Polski podatnik VAT - nabywca towarów z Ukrainy zobowiązany jest w Polsce do rozliczenia podatku VAT z tytułu importu towarów ze stawką właściwą dla danego typu towarów. Podatnik wystawia fakturę, na której powinien napisać „Podatek rozlicza nabywca”. Z kolei jako sprzedawca opodatkowuje w Polsce eksport towarów na rzecz nabywcy amerykańskiego ze stawką 0%. Natomiast dostawa do Francji jest WDT ze stawką 0% VAT. Wysyłka towaru bezpośrednio z Ukrainy do USA odbywa się poza polskim obszarem celnym oraz poza Unią, dlatego podlega rozliczeniu jako eksport towarów według prawa ukraińskiego. W Polsce ze względu na zasadę terytorialności, taka operacja nie jest objęta podatkiem VAT.
Jeśli towary są kupowane na Ukrainie, a następnie importowane do Polski, to w Polsce następuje odprawa celna. Po niej towar staje się towarem unijnym, ponieważ zostaje w ten sposób dopuszczony do obrotu na terenie Unii. Jeśli towar następnie wyjeżdża do któregoś z krajów spoza Wspólnoty, np. Stanów Zjednoczonych, to jest to eksport towarów, a w Polsce następuje następna odprawa celna z tytułu wywozu.
Jeśli natomiast towar wywożony jest po uprzednim imporcie z Ukrainy do Francji lub innego kraju unijnego, to polski sprzedawca dokonuje WDT, do której, po spełnieniu przez niego wszelkich warunków formalnych z art. 22 uovat powinien zastosować 0% stawkę VAT.
Przy imporcie polski nabywca dokonuje przeliczenia waluty ukraińskiej na złote po kursie z dnia wystawienia faktury przez firmę ukraińską, pod warunkiem że faktura jest wystawiona w odpowiednim terminie. Przy eksporcie do USA polski sprzedawca, jeśli wystawił fakturę przed opuszczeniem Polski i przesłał ją z towarem, to powinien przeliczyć walutę amerykańską po średnim kursie NBP z dnia wystawienia faktury odbiorcy z USA. Przy WDT do Francji polski sprzedawca, jeśli wystawił fakturę przed opuszczeniem Polski i przesłał ją z towarem, to powinien przeliczyć euro po średnim kursie NBP z dnia wystawienia faktury nabywcy z Francji.
Przykład 2. Import towarów z Hongkongu przez Niemcy
Polski podatnik kupuje towary w Indiach, a te dostarczane są do portu w Niemczech. Czy jest to import towarów?
W/w czynność jest importem towarów, który firma polska może rozliczyć na trzy różne sposoby.
1szy sposób - Import do Polski. VAT od importu towarów płacony jest w Polsce albowiem tu nastąpiło dopuszczenie towarów do obrotu. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku gdy towary zostaną objęte na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego procedurą: składu celnego, tranzytu, odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od należności celnych przywozowych, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń i towary te przestaną podlegać tym procedurom na terytorium Polski, uważa się, że ich import będzie dokonany na terytorium Polski.
Jeżeli w Polsce została dokonana odprawa celna oraz tutaj nastąpi dopuszczenie towaru do obrotu, dlatego towar importowany z Hongkongu, a objęty w Niemczech którąś z procedur celnych zakończoną w Polsce, będzie opodatkowany 22% VAT od importu.
2gi sposób -VAT od importu rozliczany w Niemczech. Inaczej będzie w przypadku, gdy towar zostanie dopuszczony do obrotu na terenie Niemiec tj. kraju, w którym nastąpiło przekroczenie granicy Wspólnoty. Nabywca polski zapłaci cło w Niemczech oraz zarejestruje się i zapłaci VAT od importu według 16% niemieckiej stawki podatkowej. Natomiast po przemieszczeniu towaru z Niemiec do Polski rozliczy również VAT z tytułu WNT. WNT jest bowiem również przemieszczenie towarów przez podatnika podatku od wartości dodanej (lub na jego rzecz), należących do tego podatnika, z terytorium innego państwa członkowskiego niż Polska do Polski, jeżeli towary te zostały przez tego podatnika na terytorium tego innego państwa członkowskiego w ramach prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa wytworzone, wydobyte, nabyte, w tym również w ramach WNT, albo zaimportowane, i mają służyć czynnościom wykonywanym przez niego jako podatnika na terytorium Polski zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o VAT.
W efekcie przedsiębiorca będzie zobowiązany do zapłaty podatku VAT na terenie Niemiec oraz do rozliczenia w Polsce WNT, które jest dla niego neutralne podatkowo (VAT należny z tytułu WNT jest jednocześnie w tym samym miesiącu podatkiem naliczonym).
Polski przedsiębiorca nie odliczy VAT od importu zapłaconego w Niemczech, gdyż nie jest on podatkiem naliczonym w rozumieniu ustawy o VAT. Aby go odzyskać, musi zwrócić się o jego zwrot do odpowiedniego niemieckiego urzędu skarbowego
3ci sposób - Zwolnienie z VAT w Niemczech. W przypadku dopuszczenia towaru z Hongkongu do obrotu w Niemczech dochodzi do dwukrotnego opodatkowania przywozu towarów raz jako import a następnie jako WNT. Aby temu zapobiec, art. 28C (D) VI dyrektywy nakazuje państwom członkowskim, tutaj Niemcom, zwolnienie z VAT od importu tych towarów, które są wysyłane lub przewożone spoza Unii do Niemiec jako innego niż Polska państwa unijnego czyli państwa przeznaczenia towarów, pod warunkiem, aby dostawa towarów dokonywana przez importera polskiego objęta była zwolnieniem z tytułu WDT (w Polsce 0% stawką). Otóż przepis § 5 ust. 1 pkt 3 niemieckiej ustawy z dnia 9.06.1999 r. o podatku od wartości dodanej (BGBl I S. 1271 z późn. zm.) zwalnia od VAT import towarów, które bezpośrednio po ich imporcie będą przedmiotem WDT dokonanej przez podatnika z tytułu ich uprzedniego importu. Firma polska musi przy tym udowodnić, że spełnia warunki ustawy niemieckiej dotyczące WDT. Firma polska nie musi więc płacić VAT od importu towarów w Niemczech, a potem od jego przemieszczenia do Polski, jeśli tylko spełni warunki wynikające z niemieckiej ustawy o VAT, aby potraktować przemieszczenie towarów z Niemiec do Polski jako WDT (która jest w Niemczech zwolniona od podatku). Rozliczenie WNT w Polsce jest dla niego również neutralne i nie powoduje konieczności zapłaty VAT.
Wybór metod podatkowych. Trzecie rozwiązanie jest najkorzystniejsze podatkowo, ponieważ nigdzie nie powoduje konieczności zapłaty VAT. Jeśli jednak przedsiębiorca zdecyduje się zapłacić podatek z tytułu importu towarów ( pierwsze rozwiązanie), to warto rozliczyć go w Polsce. Pomimo że zapłaci polski 22 % VAT, a nie 16 % VAT niemiecki, to jednocześnie może go odliczyć od VAT należnego już w miesiącu otrzymania dokumentów celnych. O ile firma polska nie prowadzi permanentnej działalność gospodarczej w Niemczech lub innym kraju członkowskim jako tamtejszy podatnik podatku od wartości dodanej i nie ma możliwości odliczenia tego podatku w składanych tam deklaracjach VAT, to zapłata VAT od importu w Niemczech jako innym kraju Unii, chociaż często według niższej stawki VAT, powoduje zamrożenie VAT na wiele miesięcy.
III. Eksport towarów poza Unię
Przykład 1. Eksport pośredni na warunkach „EXW - Miejsce w Polsce".
Firma polska sprzedaje towar firmie niemieckiej, a ta sprzedaje ten towar firmie ukraińskiej. Towar jest wysyłany bezpośrednio z Polski do Ukrainy. Firma niemiecka sprzedaje towar firmie ukraińskiej na warunkach „EXW - Miejsce w Polsce". Spedycję zleca i opłaca firma ukraińska. Odprawa celna jest dokonywana w Polsce, firma niemiecka widnieje jako eksporter towarów na dokumentach SAD. W imieniu firmy niemieckiej dokonywane jest zgłoszenie celne do wywozu. Czy dla firmy polskiej jest to dostawa krajowa ze stawką właściwą w kraju, czy jest to eksport pośredni ze stawką O%?- pyta czytelnik.
Jest to eksport towarów. Uznanie transakcji za eksport towarów uzależnione jest od łącznego spełnienia warunków określonych w art. 2 pkt 8 VAT:
1. pomiędzy podmiotami musi nastąpić przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, tzn. musi zostać wykonana czynność dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1-4 VAT;
2. towary będące przedmiotem dostawy muszą zostać wywiezione z kraju poza terytorium Wspólnoty bądź przez dostawcę, bądź przez nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju, a również przez podmioty działające na ich rzecz;
3. wywóz towarów musi zostać potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych.
Po 1.05.04 r. rozróżniamy eksport bezpośredni - realizowany przez dostawcę lub na jego rzecz oraz eksport pośredni - realizowany przez nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz. Podział ten jest istotny ze względu na warunki umożliwiające zastosowanie stawki 0%. W przypadku eksportu pośredniego stawka VAT również wyniesie 0% (art. 41 ust. 11 VAT), lecz jej zastosowanie uzależnione jest od:
1. posiadania przez podatnika kopii dokumentu (wystawionego na nabywcę), w którym urząd celny wyjścia potwierdził wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty, oraz
2. wynikania z dokumentu potwierdzenia tożsamości towaru będącego przedmiotem dostawy i wywozu.
W przeciwieństwie do eksportu bezpośredniego możliwość zastosowania stawki 0% przy eksporcie pośrednim ograniczona jest do okresu rozliczeniowego, w którym podatnik dokonał dostawy towarów. Jeśli firma polska nie otrzyma kopii potwierdzenia karty 3 DSAD od firmy niemieckiej dokonującej odprawy przed złożeniem deklaracji VAT za ten okres, to traktuje dostawę jako krajową. Gdy już otrzyma kopię potwierdzenia, dokona korekty VAT należnego w rozliczeniu za ten okres, w którym to nastąpiło. Eksporter winien więc w umowie z kontrahentem niemieckim zapewnić sobie niezwłoczne przekazywanie kopii dokumentów wywozowych. Jest to eksport pośredni, gdyż jest to potwierdzony przez polski urząd celny jako urząd wyjścia wywóz towarów z terytorium Polski poza Wspólnotę w wykonaniu dostawy towarów, gdyż wywozu dokonuje firma niemiecka jako nabywca mający siedzibę poza terytorium kraju (niekoniecznie musi być to państwo spoza Unii) lub wywóz dokonywany jest w jego imieniu, zgodnie z art. 2 pkt 8 ustawy o VAT. Eksporter polski przed złożeniem deklaracji VAT za okres dokonania dostawy, musi mieć kopię karty 3 SAD potwierdzoną przez urząd celny wyjścia o wywozie towaru poza Unię, zgodnie z art. 41 ust. 11 uovat. Formuła EXW (Ex Works, czyli z zakładu - oznaczone miejsce) oznacza, że sprzedawca polski ma obowiązek tylko postawić towar w swoim magazynie do dyspozycji nabywcy niemieckiego bez ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z transportem, ubezpieczeniem towaru oraz innych. Firma niemiecka nie musi rejestrować się w Polsce dla celów VAT.
Przykład 2. Eksport pośredni po zmianie warunków dostawy z EXW na DDU.
Czy zmiana warunków dostawy z „EXW Miejsce w Polsce” na np. „DDU Miejsce na Ukrainie" wpływa na obowiązek rejestracji firmy niemieckiej?
Nie, nadal jest to eksport pośredni, a firma niemiecka nadal nie musi rejestrować się w Polsce, albowiem formuła DDU (Delivered Duty Unpaid, czyli dostarczone, cło nieopłacone - oznaczone miejsce przeznaczenia) oznacza, że sprzedawca polski spełnia swój obowiązek, stawiając towar do dyspozycji nabywcy niemieckiemu w oznaczonym miejscu przeznaczenia w kraju importera. Różnice dotyczą sposobu dostarczenia towaru i ryzyka, natomiast nic nie zmienia się w relacji dostawca polski - nabywca niemiecki. W dalszym ciągu mamy do czynienia z wywozem z terytorium Polski poza terytorium Wspólnoty dokonanym „przez nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub w jego imieniu".
Przykład 3. Eksport pośredni - Gdy towar wywozi nabywca pozaunijny
Jak to się zmienia, jeśli zamiast firmy unijnej (niemieckiej) występuje firma spoza Unii, np. firma amerykańska? Czy też może kupić towar z VAT 0 % od polskiego producenta i zlecić odprawę polskiej agencji celnej, aby wykonać eksport pośredni?
Dla polskiego dostawcy jest to eksport pośredni i z tego tytułu przysługuje mu prawo do stawki 0%. Nie ma wątpliwości, że w takiej sytuacji mamy do czynienia z eksportem. Wynika to wprost z art. 2 pkt 8 ustawy o VAT. W w/w sytuacji mamy do czynienia z wywozem dokonywanym przez firmę amerykańską jako nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub w jego imieniu (na jego rzecz). To, czy jest to eksport również dla firmy amerykańskiej, zależy już od amerykańskich przepisów podatkowych.
2. Ewidencja księgowa importu i eksportu towarów do krajów pozaunijnych
Obowiązek podatkowy w eksporcie towarów powstaje z chwilą potwierdzenia przez urząd celny wywozu towaru poza terytorium Wspólnoty. Ustawodawca nie wskazał szczególnego terminu dla wystawienia faktury dokumentującej eksport towarów, dlatego zgodnie z zasadami ogólnymi ustawy o VAT eksporter powinien wystawić fakturę sprzedaży nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. W przypadku gdy podatnik wystawił fakturę przed wydaniem towaru - z uchybieniem terminu, w jakim miał obowiązek wystawić fakturę, powinien stosować do przeliczenia wystawionej faktury kurs z dnia powstania obowiązku podatkowego w eksporcie towarów. W przypadku sprzedaży dóbr przechodzących odprawę celną, wartość eksportowanego towaru, a zatem i wartość należności wyrażonej w walutach obcych, na którą została wystawiona faktura eksportowa, należy przeliczać wg kursu walut obcych ogłaszanych przez NBP dla potrzeb ustalania wartości celnej towaru w dokumencie SAD (art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości).
Przykład 1. Wycena faktur w walutach obcych - Eksport towarów.
Podatnik dokonał eksportu towaru na rzecz odbiorcy z Rosji. Faktura opiewa na kwotę 5 000 RUB, a kurs waluty z dnia odprawy celnej wynosi 0,15 zł/RUB. Wartość wyeksportowanego towaru, a zarazem kwota należności, do zaewidencjonowania w księgach rachunkowych, wynosi: 5 000 RUB × 0,15 zł/RUB = 750 zł.
Dekretacja: Wn konto 200 „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami” (analityka 200XX gdzie XX oznacza imienną kartotekę odbiorcy - RUB); Ma konto 731 „Przychody ze sprzedaży towarów” w wartości wycenionej należności. Stawka podatku VAT wynosi 0%.
W imporcie towarów wartość zobowiązania wykazanego w walucie obcej na fakturze dostawcy przeliczamy na walutę polską po kursie z SADu (art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o rachunkowości). Wartość zobowiązania może ulec zwiększeniu o naliczone cło, podatek akcyzowy oraz inne obciążenia (np. koszty bezpośrednio związane z zakupem) wynikające z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości.
Przykład 2. Wycena faktur w walutach obcych - Import towarów.
Polska firma dokonała importu towaru objętego cłem z USA na wartość 5 000 USD według faktury dostawcy amerykańskiego, a kurs USD wynikający z SAD wynosił 4 zł/USD, przy czym naliczone cło wyniosło 1 000 zł, zaś 22% VAT 4 345 zł, to zobowiązanie wobec dostawcy z USA wyniosło: 5 000 USD × 4 zł/USD = 20 000 zł zaś wartość netto zaimportowanego towaru 20 000 zł + 1000 zł (cło ) = 21 000 zł.
Dekretacja: Zobowiązanie wobec dostawcy z USA: 20 000 zł: Ma konto 200 „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami” (analityka 200XX gdzie XX oznacza imienną kartotekę dostawcy w USD); Wn konto 303 „Rozliczenie zakupu towarów handlowych”.
Naliczone cło: 1 000 zł: Wn konto 303 „Rozliczenie zakupu towarów handlowych”, Ma konto 223 „Rozrachunki z urzędem celnym”.
Podatek VAT: 4 345 zł: Ma konto 223 „Rozrachunki z urzędem celnym”, Wn konto 221 „Rozrachunki z tytułu VAT”.
3. Dokumentacja podatkowa importu i eksportu towarów - faktury i deklaracje VAT
Przykład 1. Deklarowanie eksportu pośredniego i bezpośredniego
Eksporter wystawił 27.08.06 r. fakturę za towar. Wywozu towarów dokonał w jego imieniu nabywca białoruski w dniu 14 września, a dokument potwierdzający wywóz podatnik otrzymał dopiero 26 września. W przypadku eksportu bezpośredniego podatnik wykazuje eksport w deklaracji VAT za sierpień złożonej do 25 września. Podatnik realizujący eksport pośredni w deklaracji za wrzesień musi wykazać eksport towarów jako dostawę krajową.
4. Obrót towarowy -WDT, WNT, eksport i import towarów - różnice kursowe
Przychody z tytułu różnic kursowych powstają w dwóch przypadkach:
1) gdy przychody z działalności gospodarczej wyrażone są w walutach obcych (zapłata otrzymywana jest w walucie obcej), a między dniem ich uzyskania a dniem faktycznego otrzymania występują różne kursy walut (art. 14 ust. 1a zd. 2) oraz
2) gdy powstają różnice między wartością kursową własnych środków lub wartości pieniężnych w walutach obcych związanych z działalnością gospodarczą (podatnik dokonuje sprzedaży własnej waluty otrzymanej wcześniej jako zapłata lub zakupionej przez niego) (art. 14 ust. 1b).
Przykład 1. Przychody z tytułu różnic kursowych od środków otrzymanych w walutach obcych
Podatnik polski dokonał dostawy produktów do Francji za kwotę 10 000 euro. W dniu uzyskania przychodu, a więc w dniu, w którym przychód stał się należny i został zaksięgowany, kurs średni euro ogłaszany przez NBP wynosił 4 zł. Powinien więc otrzymać 40 000 zł. Jednak w dniu faktycznego otrzymania należności kurs ustalony przez bank, z którego usług korzystał podatnik wzrósł do 4,20 zł., co daje przychód w kwocie 42000 zł. Różnica, o którą wzrosła wartość należności po przeliczeniu na złote - a więc 2000 zł. - stanowi przychód z różnicy kursowej, który dolicza się do kwoty przychodu ze sprzedaży. Gdyby kurs euro spadł do dnia faktycznego otrzymania należności (np. do 3,85 zł), różnica w stosunku do przeliczonej w oparciu o niego należności (40 000 - 38 500 = 1 500) pomniejszałaby przychód ze sprzedaży.
Przykład 2. Przychody z tytułu różnic kursowych od własnych środków lub wartości pieniężnych
Podatnik otrzymał w poprzednim roku od nabywców przelewy na sumę 20 000 euro. W tym czasie kurs euro wynosił 4,5 zł. W momencie podejmowania środków z konta przelicza kwotę 20 000 euro na złote wg kursu banku, z którego usług korzysta tj. 4,70 zł/ euro oraz porównuje ją z wartością środków z daty otrzymania. Różnica kursowa wyniesie 4000 zł (94 000 - 90 000), co stanowi dodatkowy przychód podlegający opodatkowaniu.