Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna - opracowanie, rozdz 15


Rozdział XV

Metoda grupowa w pracy socjalnej

1.Metoda grupowa zdefiniowana przez Aleksandra Kamińskiego

Metoda pracy socjalnej i wychowawczej , w której wychowawca (pracownik socjalny) pracuje z osobami mającymi ten sam cel , istnieje dialog. Wychowawca posiada umiejętność przewodzenia i takiego oddziaływania na grupę aby na straży stał nie tylko on ale także członkowie.

Typologia grup Aleksandra Kamińskiego

  1. Grupy rozwojowo-wychowawcze służą ludziom normalnie funkcjonującym społecznie w takich placówkach jak domy kultury , instytucje rekreacyjne, edukacyjne etc.

Grupy te mają wspierać rozwój osobowości jednostek, które mniej lub bardziej świadomie identyfikują się z celami i wartościami grupy

  1. Grupy rewalidacyjne , stosują pracę rozwojowo-wychowawczą do oddziaływań na jednostki społecznie lub fizycznie niedostosowane , celem usprawnienia ich społecznego funkcjonowania ( stosuje się w placówkach opiekuńczo-wychowawczych)

  2. Grupy psychoterapeutyczne służyć mają usprawnieniu społecznego i psychicznego funkcjonowania jednostek w oparciu o techniki z arsenału psychologii klinicznej w odniesieniu do lżejszych przypadków.

2.Rozumienie metody grupowej w pracy socjalnej

*Praca socjalna obejmuje :

-pomoc ludziom ekonomicznie upośledzonym,

- różnorodną działalność terapeutyczną, rewalidacyjną, resocjalizacyjną oraz edukacyjną skierowaną do wszystkich , którzy mają jakiekolwiek trudności w społecznym funkcjonowaniu z powodu swoich defektów fizycznych , pozycji społecznej etc.

*Zasady pracy grupowej:

-Charles D. Garwin - prowadzący grupę musi skoncentrować się na pomaganiu uczestnikom w staniu się systemem wzajemnej pomocy. Głównym źródłem pomocy dla każdego członka grupy są inni indywidualnie i zbiorowo.

- rozumienie i wykorzystywanie dynamicznej sekwencji zdarzeń pojawiających się w życiu każdej grupy a polegających na wspólnym rozwiązywaniu problemów , wyrażaniu stosunku emocjonalnego do i wobec innych , kształtowaniu wzorów stosunków interpersonalnych .

- dążenie do wzmocnienia zdolności uczestników do funkcjonowania samodzielnego i autonomicznego jako jednostki i jako grupy.

- nauczenie uczestników grupy wykorzystywania doświadczenia grupowego do funkcjonowania w różnych sytuacjach grupowych w życiu realnym.

* Gisela Konopka : „Socjalna praca grupowa jest metodą pracy socjalnej , która pomaga jednostkom wzbogacić ich funkcjonowanie społeczne poprzez celowe doświadczenia grupowe i radzić sobie bardziej efektywnie z ich osobistymi grupowymi czy społecznymi problemami”

*Socjalna praca grupowa a terapia grupowa i rodzinna

Terminu socjalna praca grupowa używano dawniej w odniesieniu do metody usprawniającej funkcjonowanie społeczne i dla odróżnienia od terapii grupowej ,kładącej nacisk na potrzeby emocjonalne i procesy psychologiczne. Terapia rodzinna jest odrębną metodą z własną praktyką i literaturą.

*”Psycho-grupy” a ”socjo-grupy”

H.S Coffey -podział z pkt. widzenia ich celów

- psycho-grupy -nakierowane na zaspokajanie emocjonalnych potrzeb ich członków.

- socjo-grupy - grupy o orientacji zadaniowej. Nakierowane na realizację określonych celów grupowych.

*Pojęcie „EMPOWERMENT”

Empowerment - aktywność i samodzielność w funkcjonowaniu społecznym człowieka. Proces ten zastosowany do pracy socjalnej , realizuje się w metodycznych oddziaływaniach polegających na wzmocnieniu do obrony , do samodzielnego zabiegania o swoje potrzeby słabych społecznie czy ekonomicznie niewydolnych ,upośledzonych lub krzywdzonych.

3.Przykładowe typologie grup

a. Typologia Charlesa Zastrowa

-grupy rekreacyjne

Cel: organizacja zajęć dla rozrywki i wyżycia się fizycznego. Zapobiegają młodzieżowej przestępczości i dostarczając alternatywy dla ulicy.

-grupy umiejętności rekreacyjnych

Cel: usprawnianie zespołu umiejętności i umożliwianie rozrywki. Ważna rola instruktora czy trenera. Przykłady: koszykówka, pływanie, golf itd. Z tych grup mogą powstać stałe zespoły biorące udział w zawodach i współzawodnictwie z innymi.

-grupy socjalizacyjne

Zmiana postaw i zachowań członków , aby stały się bardziej akceptowane społecznie.

Cel: rozwijanie kompetencji interpersonalnych, zwiększanie wiary we własne możliwości , planowanie indywidualnej przyszłości.

Przywódcy grup: pracownicy socjalni.

Przykłady takich grup: grupy w zakładach poprawczych, ośrodkach dla samotnych matek.

-grupy terapeutyczne

Gromadzą osoby mające problemy emocjonalne lub społeczne.

Cel: doprowadzenie swoich członków do głębokiego zbadania tych problemów i wypracowanie strategii ich rozwiązywania.

Wykorzystuje się techniki z zakresu psychoterapii

-grupy spotkaniowe, trening wrażliwości

Zapewniają doświadczenie grupowe dzięki któremu uczestnicy wchodzą w bliskie stosunki interpersonalne z innymi.

Cel: poznanie samego siebie, poznanie jak jest się odbieranym przez innych , poznanie innych a następnie rozwijanie bardziej efektywnych sposobów interakcji.

-grupy edukacyjne

Skupiają się na zdobywaniu i uczeniu się bardziej złożonych umiejętności.

-grupy samopomocy

Są tworzone głównie przez ludzi i dla ludzi dzielących taki sam problem psychologiczny , społeczny czy zdrowotny.

-grupy problemowe i decyzyjne

Praca z podopiecznymi służb socjalnych: ustalanie sposobów zaspokajania potrzeb

Praca samych służb: opracowanie programów praktyki socjalnej ,usprawnianie usług placówek, koordynowanie działań z innymi placówkami.

b. Typologia Allana Browna

*Diagnoza indywidualna - diagnoza potrzeb zdolności, zachowań jednostek. Dane podchodzą z autodiagnozy diagnozy pracownika socjalnego albo diagnozy innych członków grupy. Ta ostatnia jest istotą pracy grupowej. Każdy członek dowiaduje się co sądzą o nim inni w aspekcie przedmiotu diagnozy.

*Indywidualne wsparcie - grupy przeznaczone są pomaganiu jednostkom , które znalazły się w trudnych osobistych lub społecznych okolicznościach.

*Indywidualna zmiana- grupy pomagające jednostkom w różnych rodzajach zmian , od specyficznych zachowań do rozwoju osobowości.

Grupy: kontroli społecznej, socjalizacji, zachowań interpersonalnych , osobistych postaw i wartości, trudności materialnych , samooceny, rozwoju osobowości.

*edukacja, informowanie, uczenie umiejętności- grupują się tu ludzie którym brakuje pewnej specjalnej wiedzy i/lub umiejętności do sprawnego funkcjonowania w jakiejś dziedzinie życia.

*Kompensacja przez zajęcia czasu wolnego- w tych grupach organizuje się wspólne rozrywki , których atrakcyjność rekompensuje brak przyjemnych doświadczeń społecznych w osobistym życiu członków.

*Wsparcie lub zmiana grupowa- realizują się tu cele grupowe.

*Zmiana środowiska- te grupy dążą do modyfikacji środowiska społecznego pod kątem potrzeb swoich członków.

*Zmiana społeczna- grupy nastawione na osiąganie zmian społecznych i politycznych poprzez oddziaływanie na świadomość społeczną a także na władze.

c. Typologia K. Heapa

6 celów pracy grupowej:

-Ulżenie izolacji,

-Wspieranie społecznego uczenia się i dojrzewania,

- przygotowanie na nadchodzące kryzysy i inne zmiany w życiu,

- wyjaśnianie i rozwiązywanie problemów indywidualnych,

-wyjaśnianie i rozwiązywanie problemów w środowisku członków grupy ,

-ułatwianie samopoznania.

d. Typologia Leonarda Browna

*Grupy terapeutyczne - służą one osiąganiu celów zmiany indywidualnej poprzez systematyczne działanie nastawione na zaradzenie , uleczenie czy ulżenie w określonej chorobie , upośledzeniu lub problemie. Oddziaływanie takich grup nastawione jest na rozwiązywanie emocjonalnych czy społecznych trudności funkcjonowania jednostki. Brown zaleca tu podejście charakterystyczne dla metody indywidualnych przypadków.

*Grupy socjoedukacyjne - Tworzy się je dla celów wychowawczych, socjalizujących , dla udzielenia wsparcia. Istotą tu jest uczenie właściwych interakcji społecznych w miejsce tych zachowań , które utrudniają normalne funkcjonowanie społeczne.

* Grupy akcji społecznej - Grupy te organizuje się wśród ludzi osobiście zainteresowanych osiągnięciem zmian w dyskryminacyjnej lub niepomyślnej polityce , sytuacji czy zachowaniach społeczności wobec nich . Ten typ wiąże się z metodą organizacji środowiska.

* Grupy robocze - uwzględnia grupy tworzone w placówkach służb socjalnych jako grupy zadaniowe do rozwiązywania określonych problemów wynikających w pracy placówek lub jako stałe zespoły utworzone z różnych specjalistów i przeznaczone do udzielania pomocy określonym typom klientów np. alkoholikom. Autor podkreśla konieczność równoważenia w tego rodzaju grupach interpersonalnych i zadaniowych aspektów procesu grupowego.

W literaturze amerykańskiej typologia Browna jest określana jako praktyka ogólna.

Proces grupowy i niektóre techniki jego usprawnienia.

1.Etapy procesu grupowego:

-tworzenie grupy,

- stabilizacja jej struktury i norm,

-realizacja jej celu,

-ocena efektów działania i decyzja o jej dalszym istnieniu lub rozwiązaniu.

Techniki pracy grupowej-określone dające się poznać i wyuczyć działania, które następnie można stosować dla usprawnienia działań celowych.

Charakterystyka etapów procesu grupowego

*ETAP 1 - tworzenie grupy :

Na tym etapie ludzie z różnymi oczekiwaniami ,potrzebami , dotychczasowymi doświadczeniami społecznymi wkraczają do <na ogół> nieznanej sobie zbiorowości innych , aby stworzyć grupę. Prowadzący grupę musi zapewnić środki działania, zapewnić poznanie środowiska, rozpropagować cele, ważna jest organizacja.

Wg. Browna na pierwszym spotkaniu należy zrealizować zadania:

a. ułatwić poznanie się ludzi,

b. wyjaśnić wyraźnie cel tworzenia grupy oraz wywołać dyskusję aby każdy mógł powiedzieć o swoich oczekiwaniach,

c. ustalenie „praw” i „obowiązków” w grupie, (tzw. Kontrakt)

d. dyskusja na temat programu i metod pracy,

e. własna koncepcja swojej roli i sposoby pracy z grupą.

f. kształtowanie norm i wartości grupowych,

g. pozwolić każdemu „zaistnieć” w grupie.

Wzajemna pomoc i współodpowiedzialność.

*ETAP 2 - Stabilizacja struktury i normy grupy :

Etap „docierania się” grupy, krytyczny dla jej dalszego istnienia i rozwoju,

Ważniejsze zjawiska zachodzące w tym etapie:

- uczestnicy podejmują działania które hierarchizują grupę,

-pojawia się niepewność tego co jednostka może osiągnąć dzięki grupie i jak grupa może jej pomóc; -- pojawiają się obawy o utratę indywidualności,

- reakcje członków na zachowania zgodne czy niezgodne z formalnymi normami zachowań w grupie.

Zjawiska te wymagają reakcji ze strony prowadzącego, bowiem ich spontaniczny przebieg zagraża realizacji wcześniej założonych celów.

Techniki usprawnienia grup zadaniowych:

-dzielenie się informacjami, pomysłami, wrażeniami dotyczącymi wspólnych spraw,

-pomaganie członkom aby czuli się współodpowiedzialni,

-gromadzenie przez wszystkich członków wiadomości dotyczących poszczególnych zdarzeń, trosk i trudności,

-grupowe rozwiązywanie problemów,

- wspólne podejmowanie decyzji,

-wspólne śledzenie i ocenianie jakości podjętych decyzji oraz realizacji elementów planu działania.

Integruje to i pozwala na zwiększanie produktywności.

Parcjalizacja i uniwersalizacja problemu -techniki ułatwiające zmierzenie się z problemem. Uświadomienie sobie , że problemy które wydają nam się zbyt skomplikowane dadzą się rozwiązać „ po kawałku”.

Techniką pomocniczą wobec działań jest utrwalenie wszelkich efektów na piśmie.

Techniki inscenizacyjne- pomocne w rozwiązywaniu wewnętrznych problemów wielu grup, zwłaszcza terapeutycznych, zwanych przez A. Williamsa zakazanymi agendami . Autor tak nazywa zjawisko wynikające z lojalności grupowej, które polega na powstrzymywaniu się członków przed otwartym formułowaniem pewnych dotyczących innych opinii czy spostrzeżeń , zwykle takich , które w danej kulturze są uważane za negatywne.

A.Williams proponuje techniki socjometryczne jako narzędzie nie tylko poznawania ale i zmiany relacji wewnątrzgrupowych(używać : kwestionariusze socjometryczne , socjometria udramatyzowana)

Zabawy grupowe- pozwolą zintegrować grupę, zmuszą do współpracy.

ETAP 3 - Realizacja celu grupowego:

Najbardziej produktywny etap. Sytuacja w grupie osiąga stan , w którym potencjał wszystkich jej członków służy akceptowanemu przez nich celowi grupowemu.

P.Ephross i T.Vassil nazywają ten etap demokratycznym mikroświatem. Wg. Nich demokracja zwiększy produktywność, wprowadzi etyczne zasady leżące u podstaw pracy socjalnej i innych służb społecznych. Ów mikroświat powstaje dzięki staraniom grup i ich przywódców.

ETAP 4 - Ocena efektów działania i decyzja o jej dalszym istnieniu lub rozwiązaniu:

Ocenę efektów należy przeprowadzić nie tylko w dyskusjach ale także na papierze, przez kwestionariusze, opinie uczestników. Ocena powinna uwzględniać aspekty funkcjonowania grupy i pracownika istotne z pkt. widzenia celów oraz zaawansowanie w osiągnięcie celów.

W związku z osiągnięciem celu grupa może zostać rozwiązana. Nie ma potrzeby przetrzymywania jej uczestników. Mogą jednak rodzić się obawy uczestników przed opuszczeniem grupy. CH.Garwin i B.Seabury proponują dyskusję i zadania do zrealizowania w związku z tym:

  1. Podtrzymanie zmian- powinien być przygotowany plan na przyszłość uwzględniający gdzie i jak uzyskać wsparcie i wzmocnienia, jak prowadzić samokontrolę.

  2. Generalizowanie zmian- nabyte umiejętności - zdolność do wykorzystywania ich w innych okolicznościach.

  3. Budowanie samopomocowego systemu wsparcia

4.Metoda grupowa: Od pracy kulturalno-społecznej do psychoterapii i z powrotem.

Praca grupowa jako metoda wychowawcza pojawiła się w drugiej połowie XIX wieku w YMCA i YWCA, a potem w podobnych organizacjach.

Do pracy socjalnej metoda ta weszła wraz z powstaniem w końcu XIX wieku tzw. settlementów - lokalnych ośrodkach pracy nad poprawą warunków życia społecznego w upośledzonych ekonomicznie rejonach miast najpierw w Anglii , a potem w USA. Settlementy dążyły do zmiany stosunków społeczno-kulturowych w swojej okolicy przez organizację różnych grupowych działań edukacyjnych , kulturalnych i społecznych. Dopiero lata osiemdziesiąte przynoszą powrót do źródeł pracy grupowej. Jednym z ważnych zdarzeń było ukazanie się w roku 1983 specjalnego wydania Socjal work with groups poświęconego grupom zajęciowym. Wspólne działania ludzi są zasadniczym przedmiotem ludzkich interakcji.

Strona 1 z 7



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna - opracowanie, rozdz 5
Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna - opracowanie, rozdz 6
Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna - opracowanie, rozdz 23, Wielowymiarowa geneza zaburzeń przysto
Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna - opracowanie, rozdz 20, Ubóstwo jako zjawisko społeczne oraz p
Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna - opracowanie, rozdz 4, WALORY PRAKTYCZNOŚCI PEDAGOGIKI SPOŁECZ
Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna - opracowanie, rozdz 7, ROZDZIAŁ 7
Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna - opracowanie, rozdz 8, Rodzina we współczesnym świecie - jej z
Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna - opracowanie, rozdz 9, ŚRODOWISKO LOKALNE - obok rodziny najwa
Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna - opracowanie, rozdz 12, Funkcje organizacji i stowarzyszeń spo
Pilch Lepalczyk Pedagogika Spoleczna
PILCH T , LEPALCZYK I Pedagogika społeczna
pedagogika porównawcza, Pedagogika społeczan Pilch Lepalczyk, Pedagogika społeczan Pilch Lepalczyk
Pilch Lepalczyk Pedagogika Społeczna
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA opracowanie
PILCH, LEPALCZYK Pedagogika społeczna
Pedagogika społeczna opracowane do egzaminu
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA opracowanie
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA Pilch Lepalczyk skrót 3 pierwszych rozdziałów
Pedagogika Społeczna, Pilch, Lepalczyk Rozdział VI

więcej podobnych podstron