021 (13)

42 Kiedy dziecko jcyo rodzice potrzeou;ą pomocy

wane w środowiskach poza domem rodzinnym, na przykład w szkole czy w grupach rówieśniczych.

Nie należy zapominać, źe przemoc emocjonalna łączy się również z fizycznym i seksualnym wykorzystaniem.

Pomaganie rodzicom

Gdy dzieje się źle, jak to niekiedy bywa, kiedy niemowlę z żywym temperamentem lub dziecko niepełnosprawne fizycznie bądź umysłowo stawia przed swymi rodzicami ogromne wymagania, możliwe jest otrzymanie pomocy z zewnątrz. Wielu rodziców szkoli się wówczas w niezbędnych umiejętnościach opiekuńczych i kierowaniu zachowaniem. Najczęściej okazuje się, źe dysponują umiejętnościami, których sami nawet sobie nie uświadamiali. W takiej sytuacji każda rodzina może korzystać ze swoich bogatych zasobów umiejętności, aby jej członkowie z pożytkiem mogli się dzielić swoją wiedzą j uczyć się od siebie nawzajem¹⁶. Szczególnie skuteczne są behawioralne grupy szkoleniowe dla rodziców, prowadzone metodą opartą na współpracy¹⁷.

^1$ Zob. M. Herbert, op. cit

¹⁷ Zob. C. Webster-Stratton, M. Herbert, Tron bied Fomilies - Problem Children: A Collabaratiie Approach, Chichester: Wiley 199-t.

< Irena jakości rodzicielstwa i potrzeb dzieci

uhwh znajdują się formularze i listy kontrolne. Mają i.. i ilu oceny i rokowania dokonywanych na podstawie ob-, u i wywiadów prowadzonych przez ciebie jako opiekuna ■ u i lub na podstawie samoopisu klienta. Nie mają one , _M,hi.iiiimi u■ lępować narzędzi oceny stosowanych w twojej pla-

i ,,h Im nuilujesz swoje oceny, opierając się na obserwacji, |.. 111111 u* ważne jest wyciąganie wniosków dopiero po zaob-. • min po rej, to znaczy reprezentatywnej, próby zacho-i s\i iji’i*•» klienta w różnych warunkach i okolicznościach, i i..ini| uprawą jest rozumienie, że skale oceny i kwestiona-. .i acowatie do zastosowania w kontakcie z klientem nie ,    . . im ukończonej listy możliwych ustaleń „diagnostycz-

.. ii nu loma! klientów i/lub ich problemów. Odnosi się to i .iln u< do obszarów, w których mamy do czynienia z prze-•mmu wobec dzieci i depresją. Ani oceny, ani zapisy częstości • ' dn iiiiii .rują wyników tego rodzaju, jakie uzyskujemy z te-

..............    lub testów mierzących iloraz inteligencji (IQ).

im. mi Iowy, nie są to w ścisłym znaczeniu tego słowa skale