10639 SDC10996

3.    Określić funkcję składniową zaimków jako przydawki w związkach z rzeczownikiem i jako dopełnienia w związkach z czasownikiem, np.:

othlt naśi (zdanie 9), imą tvoje (jw.), dożdi nami (zdanie 11), ne vivedi nasi, izbewi ny (zdanie 13) itp.

4.    Objaśnić formy trybu rozkazującego i podać, od jakiego czasownika dana forma pochodzi.

Niektóre przykłady:

molite ą (zdanie 9) — 2. pl. imper. czasownika moliti są, moVq są, moliśi są, koniug.

IV (według T. Lehra-Spławińskiego II), temat praes. i inf. -i-; podać także inne foimy imper. tego czasownika; zwrócić uwagę na homonimię form 2. pl. imper. i 2. pl. indic.: molite są w zależności od kontekstu może znaczyć 'módlcie się’ i 'modlicie się’;

da srątiti są (zdanie 9), da prideti, da bądeti (zdanie 10) — formy opisowe imper.

3. sg. składające się z partykuły ia+indic. praes.; objaśnić bliżej odnośne czasowniki;

daidh (zdanie 11) — osobliwa forma 2. sg. imper. od dat i, damo, dasi; zakończenie -idb < -djy, podać inne formy imper. tego czasownika, jak również formy imper. tego typu od pozostałych czasowników.

5.    Objaśnić wybrane zjawiska palatalizacji spółgłosek tylnojęzykowych w formach wyrazowych, np.:

otile (zdanie 9) — zob. ćwicz. 3.; clsanstviję (zdanie 10 i 13), por. chary, dliźb-mkomi (zdanie 12), por. dhgy — oboczność g : ż.

6.    Porównać niektóre formy scs. z odpowiadającymi im formami w języku polskim i rosyjskim, np.:

scs. iit — poi. który, ros. kotoryj, scs. imper. opisowy z da — poi. z niech, ros. z pust’ i inne.

7.    Porównać analizowany tekst ćwiczenia z tekstem nienormalizowanym (zob. Wybór tekstom, s. 168).

8.    Przetłumaczyć z języka polskiego na język scs. dowolną ilość zdań pojedynczych lub dwukrotnie złożonych z podrzędnym zdaniem względnym według podstawowych schematów składniowych. Użyć przy tym należy poznanych dotąd części mowy (rzeczowników, czasowników i zaimków) oraz ich form. Ćwiczenie to można uznać za nadobowiązkowe.

Przykłady:

poi. (ja) jestem: człowiekiem, mążczyzną (mążem), kobietą (żoną), ojcem, matką, dzieciom, synm, córką, bratm, siostrą, nauczycielem, uczniem itp. — scs. azi jesmi: lloclki, mqxi, żena, óticb, mati, lądo (otrolą), syni, diśti, brati (lub bratn), sestra, uiiteh, uleniki itp.; pamiętać trzeba, że orzecznik w języku scs. ma formę nom.

(ty) jestei: człowiekiem itd. (zob. wyżej) — scs. ty jesi lloclki itd. (jw.);

on jat: jw. (orzecznik w r.m. dostosowany do podmiotu) — scs. oni jesti: jw.;

ona jat: jw. (orzecznik r.ż. dostosowany do podmiotu) — scs. ona jesti: jw.;

ono jat: jw. (orzecznik dostosowany do podmiotu) — scs. ono jesti: jw.;

(my) jesteśmy: ludźmi, mąźczyznami, kobietami itd., jw. w pl. — scs. my jesmi: llocfci (lub ludije), m0i, ieny: jw.;

(wy) jesteście: jw. — scs. vy jatę: jw.;

oni są: jw. —scs. oni sqti: jw.;

one (r.ż.) są: jw. (orzecznik dostosowany do podmiotu) — scs. ony sąti: jw.; one (r.n.) są: jw. (orzecznik dostosowany do podmiotu w r.n.) — scs. ona sęti: jw.;

my (dwaj, obaj) jesteśmy: ludźmi, mąźczyznami itp. — scs. vi jesti (dualis): llo-vlka, mqza itp.;

wy (dwaj, obaj) jesteście: jw. — scs. ta jata: jw.; oni (dwaj, obaj) są: jw. — scs. ona jeste: jw.;

my (dwie, obie) jateśmy: kobietami, matkami itp. — scs. vl jesti: żeni, materi itp.;

wy (dwie, obie) jesteście: jw. —scs. ta jesta: jw.; one (dwie, obie) są: jw. — scs. oni jeste: jw.;

one (dwoje, oboje — r.n.) są: dziećmi, braćmi, siostrami itp. — scs. oni jeste: lądl, brata, sestrl itp.;

brat jat: mążczyzną, nauczycielem, uczniem, chłopcem itp. — scs. brati (bratn) jaty. otroki, mążi, ućiteh, ućeniki itp.;

siostra jat: dziewczyną, kobietą, matką itp. — scs. satra jaty. dltica, źena, mati itp.;

ojciec (matka) kocha: syna, córką itp. — scs. otici (mati) tubiti: syni (syna), diśten itp.;

mąż niesie żonie dar itp. — scs. mqżi naeti żeni dan itp.; mój ojciec (brat, syn) jest: w domu, na polu itp. — scs. moji otui (brati, syni)jati: vi domu, na poTi itp.;

nasi bracia (dwaj) idą do miasta itp. — naia brata idete ti gradi itp.; wszyscy ojcowie i wszystkie matki kochają swoje dzieci itp. — scs. tisi otui i tisą materi Tubąti svoja lądu itp.;

moja żono (siostro), przynieś mi chleb, który jat (leży) w domu itp. — scs. moja żeno (satró), prinesi mi yllbi, iźe jati (leżiti) vi domu itp.;

drogie dziecko, daj mi tą książką, która jest (leży) na ziemi itp. — scs. drago lądo, doźdi mi siją (siją) kinigą, jaże jati (leżiti) na zemTi itp.; co widzisz na niebie? itp. — scs. lito vidiH na nebese? itp.; widzą na niebie: słońce, książyc, gwiazdy — scs. (azi) viżdą na nebae (lub: na nebesi): slinue, mlsąci (luną) i zvlzdy\

niech bądzie (bądź) wola: moja (twoja, jego, ich), ojca, brata itp. — scs. da bądeti vota: moja, tvoja, jego, jiyi, otua, brata itp.

KONWERSATORIUM V

§ 15. Odmiana i stopniowanie przymiotników

a. Deklinacja niezło żona i złożona przymiotników

1) Język scs. odziedziczył na równi z innymi językami słowiańskimi z języka ps. dwa typy odmiany przymiotników — niezłożoną (prostą), czyli rzeczownikową, i złożoną (dłuższą), inaczej tzw. zaimkową. Form odmiany rzeczownikowej używało

60

61