13531 obraz3

Ewolucjoniści zgadzali się co do faktu istnienia epoki bezreligijnej (przed-, niereligijana) na samym początku dziejów ludzkości, przed pojawieniem się najbardziej prymitywnych systemów wierzeniowych.

Szkoła ewolucyjno-antropologiczna wyodrębnia się z etnologii, kształtowała się w drugiej połowie XIX wieku. Wyróżnić możemy 3 główne okresy, w których ukształtowały się 3 typy ewolucjonizmu i ewolucjonistycznych teorii religii:

a)    ewolucjonizm klasyczny (60 - 80 lata XIX w.)

Przedstawiciele: E.B. Tylor, H. Spencer, J.G. Frazer.

Zakładali, że istnieje wspólna wszystkim ludziom natura. Kultura ludzka rozwija się wszędzie w ten sam sposób. Twierdzili, że każda zmiana ma charakter postępowy (rozwój = postęp) i że istnieje monołinearyzm rozwojowy. Uważali, że rozwój odbywa się tak samo dla wszystkich ludzi, lecz w różnym czasie (przeżytki - wg TyloUa istnieją elementy z kultur niższych w kulturach wyższych,). Jako, że ludzkość jest w różnym czasie rozwoju, to możemy prześledzić rozwój całej cywilizacji, począwszy od form pierwotnych, do czasów współczesnych (prymitywny - pierwotny). W ten sposób doszli do wniosku, że monoteizm jest najwyższym stadium rozwoju religii. Spierano się o pierwotny wygląd wierzeń religijnych (fetyszyzm, animizm, totemizm itd,), po których był politeizm i monoteizm. Wierzyli, że na początku ludzkość była areligijna, a że po monoteizmie nastąpi nauka.

E.B. Tylor- animizm, manizm, fetyszyzm, politeizm, monoteizm;

H. Spencer - manizm, bałwochwalstwo, fetyszyzm, naturyzm, politeizm, monoteizm;

J. G. Frazer - magia, religia, nauka

b)    ewolucjonizm krytyczny (80-te lata XIX wieku - do II wojny światowej)

Zapoczątkował go Robert R. Marett, który wprowadził pojęcie „preanimizmu”. Wg

Maretta istotą religii jest nie to, w co się wierzy, lecz sposób przeżywania świata nadprzyrodzonego.

R.R. Marett - preanimizm, animizm, politeizm, monoteizm.

Ewolucjonizm krytyczny reprezentował także Andrew Lang. Dzięki niemu (jego odkryciom -wykazał, że bardzo prymitywne plemię australijskie, wyznaje kult Istoty Najwyższej) W. Schmidt stworzył swoją teorię „pramonoteizmu”.

Przedstawiciele tego kierunku uważali ewolucję za proces przemian wielokierunkowych i niejednorodnych. Nie ujmowali już rozwoju jako tożsamego z postępem. Uważali także, że mogą zachodzić zjawiska regresywne (np. jakaś kultura w wyniku jakiejś katastrofy mogła ulec degeneracji).

Przedstawicielem był także Tylor - wielu „klasyków” ewoluowało w zwolenników ew. krytycznego. Afektywistyczna, emocjonalistyczna teoria religii - lęk przed groźnymi mocami, od których człowiek czuje się zależny - Fridrich Schleiermacher

c)    neoewołucjonizm (po II wojnie światowej)

próby pogodzenia ew. krytycznego z innymi, nowszymi osiągnięciami etnologii, antropologii, brak zwartego nurtu, przeżyty ew. klasyczny, marksizm, Engels główny przedstawiciel - L. A. White

SS.Religionsgeschichtliche Schule (Szkoła religijno - historyczna)

A. Nazwa ta powstała i utrwaliła się w kołach egzegetów chrześcijańskich. Stwierdza ona konieczność poszerzenia badań filologicznych i dogmatycznych nad Starym i Nowym Testamentem_o krąg religii otoczenia. Ponieważ zaś niemiecki termin Religionsgeschichte, czyli historia religii stworzono na użytek teologów dla wydzielenia dziedziny wierzeń pozatestamentowych, tych, których nie studiuje się dogmatycznie, a więc sama ta nazwa (Religionsgeschichtłiche Schule) przylgnęła do omawianego kierunku.

R Prekursorami tendencji historyczno - religijnych, w podanym znaczeniu, byli niemieccy teologowie Wellhausen i Gunkel z początku XX wieku. Właściwymi działaczami stali się przedstawiciele następnej generacji: Karol Clemen i Alfred Bertholet. Publikacje tych ostatnich przypadają w zasadzie na okres międzywojenny i tyle tylko da się powiedzieć o chronologii tej szkoły, nie posiadającej poza tym jakiegoś momentu inauguracyjnego.

C. Mamy tu do czynienia właściwie z pewną postacią egzegetyki chrześcijańskiej, a nie ze szkołą religioznawczą sensu stricte. Przedstawicielom tej nowej metody badania kanonicznych pism